ΕΡΕΥΝΑ ETERON: Τι πιστεύουν οι Έλληνες για το κράτος, τους θεσμούς, τη δικαιοσύνη

Ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα είναι τα αποτελέσματα της έρευνας που διεξήχθη για λογαριασμό του Eteron από την aboutpeople τον Δεκέμβριο του 2021.

Μέσω της έρευνας έγινε μια προσπάθεια χαρτογράφησης της ελληνικής κοινωνίας, ενώ καλύφθηκε ένα πολύ ευρύ πεδίο θεματολογίας: Κράτος, θεσμοί, αξίες, δικαιοσύνη, δημόσιος τομέας και -κυρίως- οικονομία.

Στόχος να υπάρξει πληρέστερη εικόνα για τις αξίες/προτιμήσεις των ερωτώμενων για τα παραπάνω ζητήματα.

Συμπεριλήφθηκαν 130 μεταβλητές, η ανάλυση των οποίων δίνει τη δυνατότητα να κατανοήσουμε καλύτερα πώς σκέφτονται οι πολίτες.

Προτού παρουσιαστούν τα ευρήματα να σημειωθεί ότι το συνολικό δείγμα ήταν 1659 άτομα ηλικίας 17 ετών και άνω, με τα 1220 να απαντούν σε ηλεκτρονικές συνεντεύξεις μέσω διαδικτύου και τα 439 μέσω τηλεφωνικών συνεντεύξεων που πραγματοποιήθηκαν από τη Μονάδα ερευνών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

Προσωπική κατάσταση: Τα οικονομικά παράγοντας ικανοποίησης

Σχεδόν 6 στους 10 ερωτώμενους δηλώνουν ικανοποιημένοι από τη ζωή τους, με το 42,5% να έχει διαφορετική άποψη. Λιγότερο ικανοποιημένοι αισθάνονται όσοι αυτοτοποθετούνται στις λαϊκές και κατώτερες μεσαίες τάξεις, οι άνεργοι και εκείνοι που έχουν μηνιαίο εισόδημα έως 500 ευρώ. Όταν η ερώτηση αφορά στην προσωπική οικονομική κατάσταση οι αριθμοί αντιστρέφονται. Το 42,2% απαντά ότι είναι πολύ ή μάλλον ικανοποιημένο, ενώ το 57,3% δηλώνει πολύ ή μάλλον δυσαρεστημένο.

Δημοκρατία: Σαφές αίτημα για καλύτερη λειτουργία της

Η ικανοποίηση από τον τρόπο που λειτουργεί η Δημοκρατία στην Ελλάδα καταγράφεται στο 28,2% ενώ η δυσαρέσκεια στο 70,6%. Περισσότερο δυσαρεστημένοι είναι οι νέοι, όσοι αισθάνονται ότι ανήκουν στις λαϊκές και κατώτερες μεσαίες τάξεις, οι άνεργοι, οι φοιτητές, όσοι έχουν μηνιαίο εισόδημα έως 500 ευρώ, εκείνοι που δεν είναι απόφοιτοι Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης και όσοι αυτοτοποθετούνται στην Αριστερά. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 81,7% των ερωτώμενων θεωρεί ότι τα αιτήματα του λαού αγνοούνται για χάρη των συμφερόντων του κατεστημένου, ενώ το 76,9% υποστηρίζει ότι η δημοκρατία στην Ελλάδα θα ήταν καλύτερη αν συμμετείχαν περισσότερο οι πολίτες μέσα από λαϊκές συνελεύσεις και δημοψηφίσματα. Το 14,7% πιστεύει ότι σε ορισμένες περιπτώσεις η δικτατορία είναι ίσως προτιμότερη από την δημοκρατία.

Αξίες: Συντηρητικοί, Προοδευτικοί, κάτι ανάμεσα;

Πάνω από 7 στους 10 πιστεύουν ότι η διάκριση ανάμεσα στην πρόοδο και τη συντήρηση παραμένει σημαντική στην εποχή μας. Το 63,2% εκτιμά ότι η Ελλάδα δε μπορεί να δεχτεί άλλους ξένους και σχεδόν οι μισοί (47,5%) ότι το Ισλάμ αποτελεί απειλή για τον πολιτισμό και τις αξίες της χώρας μας. Για το 53,8% η θρησκεία είναι σημαντική για τη ζωή του ενώ το αντίθετο απαντά το 44,6%. Μειοψηφικά (αλλά όχι μικρά) ποσοστά συγκεντρώνουν οι απόψεις υπέρ της υιοθεσίας παιδιών από ζευγάρια ομοφυλοφίλων (44,6%) και της νομιμοποίησης των μαλακών ναρκωτικών (35,6%).

Θεσμοί: Ζητούμενο η εμπιστοσύνη

Κανείς από το θεσμούς που μετρήσαμε δε συγκεντρώνει πάνω από 50% στο βαθμό εμπιστοσύνης. Η αστυνομία (47,1%), η κυβέρνηση (45,8%) και ο πρωθυπουργός (45,7%) βρίσκονται στην πρώτη τριάδα, ενώ έπονται η Δικαιοσύνη (43,5%) και το Κοινοβούλιο (42,7%). Ουραγοί στην εμπιστοσύνη των ερωτώμενων είναι τα ΜΜΕ (10,7%), οι εργοδοτικές οργανώσεις (13,4%), οι ΜΚΟ (15,8%), οι συνδικαλιστικές οργανώσεις (17,6%) και τα πολιτικά κόμματα (16,3%). Αξίζει να σημειωθεί ότι «χαμηλές πτήσεις» καταγράφει η Δημόσια Διοίκηση γενικά με 24,2%, αλλά και συγκεκριμένοι τομείς της όπως η Εφορία (26%), η Επιθεώρηση Εργασίας (30,2%) και ο ΕΦΚΑ (31,8%). Χαμηλότερη εμπιστοσύνη σε σχέση με το αναμενόμενο του γράφοντος συγκεντρώνει και η Εκκλησία με 32,1%.

Ευρωπαϊκή Ένωση: Ναι μεν, αλλά

Αν και η εμπιστοσύνη στην Ε.Ε. συγκεντρώνει 38,3%, με το 59,7% να μην την εμπιστεύεται, η συνολική αποτίμηση από τη συμμετοχή της Ελλάδας στην Ένωση είναι θετική για το 67% και αρνητική για το 30,2%, ενώ το 61,4% πιστεύει ότι η Ε.Ε. είναι κάτι καλό και το 28,6% κάτι κακό. Παράλληλα οι πολίτες δηλώνουν υπέρ της παραμονής στο ευρώ σε ποσοστό 69,8%, ενώ υπέρ της επιστροφής στη δραχμή σε ποσοστό 21,8%. Περισσότερο αρνητικοί με την Ε.Ε. προσδιορίζονται οι άνεργοι και οι αγρότες, οι αυτοπροσδιοριζόμενοι ως «λαϊκές τάξεις», οι χαμηλά αμειβόμενοι και οι πολίτες που αυτοτοποθετούνται στην Αριστερά.

Υγεία: 4 στους 10 έχουν πρόβλημα στο να πληρώσουν φάρμακα, εξετάσεις, νοσηλείες

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε μια περίοδο που η πανδημία ήταν το κυρίαρχο θέμα που απασχολούσε τους πολίτες, οπότε τα ερωτήματα σχετικά με θέματα που αφορούν στην Υγεία αποκτούν ιδιαίτερη αξία. Το 88,1% των ερωτώμενων πιστεύει ότι οι δαπάνες για το ΕΣΥ θα πρέπει να αυξηθούν, ενώ στις άμεσες προτεραιότητες των πολιτών που πρέπει να αντιμετωπιστούν κατά προτεραιότητα συναντάμε α) ανεπαρκείς υποδομές στα δημόσια νοσοκομεία (51,1%), β) ότι λείπει ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό στα δημόσια νοσοκομεία (45,6%), γ) απουσία οργανωμένης πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας σε τοπικό επίπεδο, δ) ότι οι φτωχοί δεν έχουν την ίδια φροντίδα με τους πλούσιους (28%) και ε) οι υπερβολικά υψηλές δαπάνες που πληρώνουν ιδιωτικά οι ασθενείς (26,4%). Ταυτόχρονα το 58,2% απαντά ότι μπορεί να ανταποκριθεί στις δαπάνες/έξοδα για θέματα υγείας, ενώ 4 στους 10 υποστηρίζουν το αντίθετο.

Πολιτική και ιδεολογία: Αντιφατική κοινωνία με προοδευτικό πρόσημο

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα κομμάτια της παρούσας έρευνας είναι η αξιολόγηση ως θετικό ή αρνητικό συγκεκριμένων λέξεων που έχουν να κάνουν με την πολιτική και την ιδεολογία. Τα ευρήματα είναι σε κάποια σημεία αντιφατικά, αλλά τελικά συνθέτουν το γενικό προφίλ του μέσου πολίτη. Έτσι για παράδειγμα, ενώ η ανταγωνιστικότητα συγκεντρώνει 71,9% θετικές γνώμες και η Οικονομία της Αγοράς 55,9%, οι ιδιωτικοποιήσεις λαμβάνουν μόνο 36,4%, ο νεοφιλελευθερισμός 30,7% και ο καπιταλισμός 24,1%. Όσον αφορά στα αμιγώς πολιτικά, το Κέντρο συγκεντρώνει 61,8%, η Αριστερά 39,4%, η Δεξιά 25,7%, η Ριζοσπαστική Αριστερά 20,3% και η Ακροδεξιά 4,2%, ενώ ο Σοσιαλισμός 59,1%, η Σοσιαλδημοκρατία 52,1%, ο Φιλελευθερισμός 46,2%, ο Καπιταλισμός 24,1% και ο Κομμουνισμός 19,2%. Στην κορυφή αυτής της λίστας βρίσκονται η Οικολογία με 82,4%, η Ανταγωνιστικότητα με 71,9% και τα Κοινωνικά Κινήματα με 63,3%, ενώ στην «ουρά» η Ακροδεξιά με 4,2%, ο Λαϊκισμός με 8,5% και ο Εθνικισμός με 17,9%.

Την Κεντροαριστερά/Αριστερά εμπιστεύονται οι περισσότεροι για να προωθήσει τη μείωση των οικονομικών ανισοτήτων (42,8% ΚΑ – 17,7% ΚΔ), το δίκαιο συνταξιοδοτικό σύστημα (37,9% ΚΑ – 20% ΚΔ), τη φορολογική δικαιοσύνη (35,3% ΚΑ – 19,8% ΚΔ), την αποτελεσματικότητα του Δημοσίου Τομέα (32,4% ΚΑ – 26,9% ΚΔ) και τη μείωση του δημόσιου χρέους (28,6% ΚΑ – 26,6% ΚΔ), ενώ την Κεντροδεξιά/Δεξιά εμπιστεύονται οι περισσότεροι την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων (36,8% ΚΔ – 22,1% ΚΑ) και τη στήριξη των νέων επιχειρήσεων (31% ΚΔ – 29,3% ΚΑ). Τα παραπάνω επιβεβαιώνονται άλλωστε και από τα αποτελέσματα των εκλογών του 2019 όπου έχουμε πλειοψηφία των μη δεξιών κομμάτων όπως είχε σημειώσει ο Γεράσιμος Μοσχονάς στην ημερίδα της aboutpeople «ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ: Ανταγωνισμός, Φυσιογνωμία, Προοπτικές» τον Απρίλιο του 2021. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε όλες τις ερωτήσεις, τουλάχιστον 3 στους 10 ερωτώμενους δηλώνουν ότι δεν εμπιστεύονται ούτε την Κεντροαριστερά/Αριστερά, ούτε και την Κεντροδεξιά/Δεξιά.

Ποιος παράγει πλούτο; Μοιράζεται δίκαια;

Σχεδόν τριχοτομημένη η κοινωνία στο ερώτημα κυρίως ποια κοινωνική ομάδα δημιουργεί τον πλούτο: 36,4% απαντά κυρίως οι επιχειρηματίες, 29,7% κυρίως οι εργαζόμενοι και 31,8% και οι δύο το ίδιο. Διαφοροποιήσεις παρατηρούμε τόσο στην ηλικιακή ανάλυση, όσο και σε σχέση υποκειμενική ταξική αντίληψη των ερωτώμενων, όπως και με τη θέση στην απασχόληση αλλά και την πολιτική αυτοτοποθέτηση. Ωστόσο εμφατική είναι η άποψη των πολιτών για το αν ο πλούτος κατανέμεται δίκαια μεταξύ επιχειρηματιών και εργαζομένων, με το 84,7% θεωρεί ότι ευνοούνται οι επιχειρηματίες και αφήνουν ελάχιστα στους εργαζόμενους.

Ελλάδα, μια άδικη χώρα

Το 68,3% των ερωτώμενων θεωρεί ότι σήμερα στην Ελλάδα οι αδικίες αυξάνονται, με το 22,2% να υποστηρίζει ότι παραμένουν σταθερές και το 6,5% ότι μειώνονται ενώ η μεγάλη πλειοψηφία πιστεύει ότι η Ελλάδα είναι πιο άδικη χώρα σε σχέση με άλλες. Την πρώτη πεντάδα με τις μεγαλύτερες αδικίες συμπληρώνουν: 1) το ότι υπάρχουν εργαζόμενοι με μισθούς που δεν επιτρέπουν στους ίδιους και στην οικογένεια τους να ζουν αξιοπρεπώς (41,3%), 2) Το ότι δεν υπάρχει αξιοκρατία (36,4%), 3) Το ότι αυτοί που συνδέονται με κυβερνητικά κόμματα τα καταφέρνουν καλύτερα από τους υπόλοιπους (30,2%) 4) το ότι μετανάστες παίρνουν επιδόματα από το κράτος ενώ φτωχοί Έλληνες τα στερούνται (30,1%), 5) Η φορολογία, το ότι κάποιοι πληρώνουν φόρους και κάποιοι ελάχιστα ή καθόλου (29,8%) και το ότι οι νέοι δεν βρίσκουν δουλειά (29,8%). Ακολουθεί το ότι οι συνταξιούχοι παίρνουν μισθούς πείνας (27,9%) και το ότι στο Δημόσιο οι υπάλληλοι που δουλεύουν πολύ και εκείνοι που δουλεύουν λίγο πληρώνονται το ίδιο.

*Πηγή: Πέτρος Ιωαννίδης, πολιτικός αναλυτής της aboutpeople

**Mπορείτε να δείτε αναλυτικότερα τα αποτελέσματα της έρευνας πατώντας ΕΔΩ.