Εργαζόμενοι στο έλεος του καύσωνα – Ο επικίνδυνος ήλιος και οι αντοχές

Ενώ είμαστε ακόμα στη μέση του καλοκαιριού και θεωρητικά, έχουμε άλλους δύο μήνες υψηλών θερμοκρασιών, η κατάσταση μοιάζει να χάνει τον έλεγχο και οι καύσωνες να έχουν πλήξει όλη την Ευρώπη, με άσχημα αποτελέσματα.

Πριν από δύο μήνες, η Γαλλία γνώρισε τον πιο καυτό Μάιο που έχει καταγραφεί στην ιστορία της, με υψηλά ρεκόρ σε πολλές από τις πόλεις της. Τον περασμένο μήνα, η ίδια χώρα υπέστη ένα ακόμα κύμα καύσωνα που έπληξε επίσης την Ισπανία, την Ιταλία και άλλες χώρες. Στη συνέχεια, αυτόν τον μήνα, η Πολωνία και άλλα μέρη της Ανατολικής Ευρώπης υπέφεραν κατά τη διάρκεια ενός ανυπόφορου καύσωνα.

Τώρα οι θερμοκρασίες σε όλη την Ευρώπη εκτοξεύονται ξανά στα ύψη, από την Ελλάδα και την Ισπανία έως τα βρετανικά νησιά και από εκεί και στα πιο ανατολικά. Οι πυρκαγιές που έχουν ως αιτία τους τη ζέστη καίνε σε πολλές χώρες (το ζούμε στην Ελλάδα τις τελευταίες μέρες έντονα) και μεγάλο μέρος της ηπείρου βρίσκεται στη δίνη μιας μακροχρόνιας ξηρασίας.

Οι επιστήμονες λένε ότι η επίμονη ακραία ζέστη φέτος συμβαδίζει με μια τάση. Τα κύματα καύσωνα στην Ευρώπη, λένε, αυξάνονται σε συχνότητα και ένταση με ταχύτερο ρυθμό από σχεδόν οποιοδήποτε άλλο μέρος του πλανήτη, συμπεριλαμβανομένων των Δυτικών Ηνωμένων Πολιτειών. Η υπερθέρμανση του πλανήτη παίζει τον δικό της ρόλο, όπως συμβαίνει με τα κύματα καύσωνα σε όλο τον κόσμο, επειδή οι θερμοκρασίες είναι κατά μέσο όρο περίπου 2 βαθμούς Φαρενάιτ (1,1 βαθμοί Κελσίου) υψηλότερες από ό,τι ήταν στα τέλη του 19ου αιώνα, πριν από τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και άλλες παγιδεύσεις θερμότητας όπου τα αέρια έγιναν ευρέως διαδεδομένα. Έτσι, η υπερβολική ζέστη εμφανίζεται από ένα υψηλότερο σημείο εκκίνησης αυτή τη χρονιά.

ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΚΑΥΣΩΝΑΣ

Το κύμα καύσωνα της Ευρώπης που καταγράφει ρεκόρ έχει αποκαλύψει ένα χάσμα μεταξύ των εργαζομένων που μπορούν να ξεφύγουν από τη ζέστη και εκείνων που δεν μπορούν.

Από την Πορτογαλία μέχρι το Βέλγιο και την Κεντρική Ευρώπη, όσοι δεν μπορούσαν να εργαστούν σε κλιματιζόμενα γραφεία, «κάηκαν» μέσα σε λεωφορεία, σε ψησταριές και αρτοποιεία, σε χωράφια και εργοτάξια, μέσα σε δύσκολες συνθήκες για την εποχή.

Στην Ισπανία, ο θάνατος 60χρονου οδοκαθαριστή έφερε στα φώτα της δημοσιότητας τον κίνδυνο που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι εν μέσω καύσωνα. Ο Χοσέ Αντόνιο Γκονζάλες πέθανε στο νοσοκομείο πριν λίγες μέρες αφού κατέρρευσε από θερμοπληξία σε πεζοδρόμιο της Μαδρίτης όπου σκούπιζε.

Η επιχειρηματική προσέγγιση της Ευρώπης για την εργασία σε υψηλές θερμοκρασίες υπογραμμίζει πόσο ελάχιστα προετοιμασμένες είναι οι χώρες για τον καύσωνα — και αναδεικνύει ένα εργασιακό χάσμα.

Άνθρωποι που αναγκάζονται να εργάζονται κάτω από ειδικές συνθήκες, ίσως και λόγω της φύσης της εργασίας τους. Καθημερινά ερχόμαστε σε επαφή μαζί τους, τους μιλάμε, τους προσπερνάμε την ώρα που κατευθυνόμαστε κάπου πιο δροσερά.

«Έχω δει αναφορές σχετικά με τη ζέστη, που λένε ότι είναι ένας αόρατος κίνδυνος. Αλλά είναι αόρατος μόνο για άτομα που κάθονται σε κλιματιζόμενα δωμάτια», λέει η Claudia Narocki, Ισπανίδα κοινωνιολόγος και συγγραφέας σε μια πρόσφατη εργασία του Ευρωπαϊκού Συνδικαλιστικού Ινστιτούτου σχετικά με τους εργασιακούς κινδύνους που σχετίζονται με τη ζέστη.

Η υπερβολική ζέστη μπορεί να έχει θανατηφόρα αποτελέσματα και όσοι εργάζονται σε εξωτερικούς χώρους και σε ζεστούς εσωτερικούς χώρους εργασίας όπως χυτήρια, κουζίνες και ψησταριές διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο, όπως και άλλες ευάλωτες ομάδες όπως οι ηλικιωμένοι.

Κύματα καύσωνα όπως αυτή της εβδομάδας προβλέπεται να γίνουν πιο έντονα και συχνά καθώς προχωρά η κλιματική αλλαγή.

«Δεν είναι εύκολο να δουλεύεις εδώ μέσα» αναφέρει στην Parallaxi ο κ. Δημήτρης που περνάει όλη τη μέρα του πάνω από την ψησταριά, ψήνοντας σουβλάκια για τους πελάτες του μαγαζιού που εργάζεται. «Το κάνω αυτό 30 χρόνια και κάθε καλοκαίρι είναι αφόρητο εδώ μέσα, ειδικά για μένα που δε μπορώ καθόλου και τα κλιματιστικά. Φέτος όμως, η ζέστη είναι το κάτι άλλο. Άρρωστο πράγμα, αλλά τι να κάνεις…».

Η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας εκτιμά ότι μέχρι το 2030, περίπου το 2% των ωρών εργασίας παγκοσμίως θα χαθεί επειδή έχει πολλή ζέστη για να εργαστεί ή οι εργαζόμενοι θα πρέπει να επιβραδύνουν τον τρόπο της εργασίας τους.

Η αρνητική επίδραση στα κέρδη δημιουργεί πιθανή ένταση μελλοντικά μεταξύ των αφεντικών και των εργαζομένων, γι’ αυτό τα συνδικάτα άρχισαν να οργανώνουν πλέον μεγάλες εκστρατείες στην ΕΕ για τα δικαιώματα που προστατεύουν τους εργαζόμενους από περιβάλλοντα ή καταστάσεις όπου δεν μπορούν να μείνουν «ψύχραιμοι».

ΠΙΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Ο Ignacio Doreste της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Συνδικάτων έχει αναφέρει ότι ο οργανισμός πιέζει για δράση της ΕΕ ώστε να κηρύξει τη ζέστη ως κίνδυνο για την επαγγελματική ασφάλεια, αναθέτοντας μεγαλύτερη ευθύνη στους εργοδότες για την προστασία των εργαζομένων και για τον καθορισμό νόμιμων μέγιστων θερμοκρασιών εργασίας. Η βρετανική συνδικαλιστική οργάνωση GMB έχει ανακοινώσει ότι ζητά ένα όριο για την δυνατότητα παραγωγικότητας τω ν εργαζομένων, στους 25 βαθμούς Κελσίου.

«Τα μέλη μας δεν πρέπει να πεθαίνουν επειδή θέλουν να δουλέψουν», είπε η Samantha Smith, διευθύντρια του Just Transition Centre που εδρεύει στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Ορισμένοι εργοδότες έχουν κάνει προσαρμογές. Μια ολλανδική αλυσίδα σούπερ μάρκετ, έγινε γνωστό οτι ανέστειλε τις παραδόσεις κατ’ οίκον για να προστατεύσει τους ταχυμεταφορείς της. Οδηγός λεωφορείου στις Βρυξέλλες είπε ότι αυτός και οι συνάδελφοί του κλήθηκαν να αλλάξουν τα λεωφορεία τους εάν χαλάσει ο κλιματισμός.

Πριν κανένα χρόνο, αν θυμάστε, ήταν και εκείνη η δημόσια κατακραυγή σε γνωστή influencer, εδώ στην Ελλάδα, που απαιτούσε οι ταβέρνες στον τόπο που έκανε διακοπές να είναι ανοιχτές τα μεσημέρια με την απάντηση που πήρε από την περιοχή, πως ήταν κοινή απόφαση να κλείνουν τα μεσημέρια λόγω του καύσωνα ώστε να σεβαστούν τους εργαζομένους τους.

Πολλές φορές δείχνουμε λοιπόν υπερβάλλουσα ευαισθησία απέναντι στους εργαζόμενους, σε χειμερινά κλίματα που θεωρούμε πως είναι δύσκολο να εργαστεί κάποιος μόνο όταν χιονίζει ή βρέχει πολύ, ξεχνώντας πως με 40 βαθμούς κελσίου, πάλι είναι δύσκολο και επικίνδυνο να δουλέψεις, ειδικά σε χώρους χωρίς κλιματισμό.

Στις κατασκευές, τη γεωργία και τον καθαρισμό δρόμων, όπως αναφέρει η Samantha Smith, «μιλάτε για ομάδες εργαζομένων σε κάθε χώρα που έχουν συχνά κακές συνθήκες εργασίας και τους οποίους εκμεταλλεύονται».

Ο Γκονζάλες, ο οδοκαθαριστής της Μαδρίτης, είχε σύμβαση ενός μήνα, ενώ ήθελε απεγνωσμένα να παραταθεί, όπως είπε ο γιος του Μιγκέλ σε συνέντευξη του.

«Είμαι πεπεισμένος ότι δεν σταμάτησε να καθαρίζει αυτόν τον δρόμο μέχρι που λιποθύμησε. Θα πίστευε ότι δεν επρόκειτο να ανανεώσουν τη σύμβαση του και έδινε τα πάντα για να αποδείξει ότι άξιζε», είπε. «Αυτό, για μένα, είναι απάνθρωπο».

ΠΑΝΤΟΥ ΤΑ ΙΔΙΑ

Από την άλλη, όσοι εργαζόμενοι δουλεύουν μόνοι τους, στην ύπαιθρο, έχουν ακόμα πιο λίγες επιλογές. Στην Ισπανία, ένας βοσκός βρέθηκε νεκρός σε πυρκαγιά τη Δευτέρα, περικυκλωμένος από τα υπολείμματα του κοπαδιού του. Ευτυχώς, στη χώρα μας δεν έγινε κάποιο παρόμοιο περιστατικό, παρά τις δεκάδες δασικές πυρκαγιές που σημειώθηκαν και αφού, φυσικά, πέθαναν χιλιάδες ζώα (μεταξύ αυτών και κοπάδια από πρόβατα)

Στην περιοχή της Λομβαρδίας της Ιταλίας, όπου οι θερμοκρασίες είναι κοντά στους 40 βαθμούς Κελσίου αυτή την εβδομάδα, ο 61χρονος κηπουρός Francesco Romano αναφέρει ότι προσπαθούσε να κάνει όσο το δυνατόν περισσότερη δουλειά το πρωί που έχει ακόμα δροσιά, αλλά λέει χαρακτηριστικά «δεν μπορούμε να ξεκινήσουμε πολύ νωρίς το πρωί όμως, γιατί δεν μπορούμε να ενοχλήσουμε τους πελάτες μας…”

Όταν κάνει πολλή ζέστη, «μπορούμε να πάρουμε μερικές ώρες άδεια το απόγευμα, αλλά τελικά, θα πρέπει να ολοκληρώσουμε τη δουλειά την επόμενη μέρα», πρόσθεσε. «Οι θερμοκρασίες δεν έχουν πέσει ποτέ, ήταν πάντα υψηλές φέτος. Ποτέ δεν μπορείς να πάρεις ανάσα».

Καθώς τα κτίρια παλιώνουν και καθώς τα καλοκαίρια γίνονται όλο και πιο ζεστά, θα υπάρχει μεγαλύτερη πίεση και στα ηλεκτρικά δίκτυα, με αποτέλεσμα πιθανές διακοπές ρεύματος. Μπορούμε να περιμένουμε ότι ακόμη και οι εργαζόμενοι στους υπολογιστές αναμένεται να εργάζονται χωρίς κλιματισμό και σε επικίνδυνες συνθήκες κάποια μέρα. Παράδειγμα σε αυτό, η Amazon, που διευθύνεται από τον πλουσιότερο άνθρωπο στον κόσμο, ανάγκασε τους εργαζόμενους σε αποθήκες στην Ουάσιγκτον να εργάζονται με υπερβολική ζέστη, επειδή η εταιρεία δεν ήταν εξοπλισμένη για να αντιμετωπίσει το τρέχον κύμα καύσωνα. (Δεν είναι η πρώτη φορά που η Amazon επιτρέπει στους εργαζομένους της να υποφέρουν από τη ζέστη – πολλοί εργαζόμενοι της έχουν καταρρεύσει από αιτίες που σχετίζονται με αυτή.)

Στην ίδια κατάσταση είναι όλη η Ευρώπη λοιπόν και αφού είμαστε μπροστά σε μία νέα κλιματική εποχή, θα πρέπει να αναθεωρήσουμε πολλά και να δούμε από την αρχή νοοτροπίες και υποδομές. Μεταξύ αυτών και τις συνθήκες εργασίας.