Explainer: Τι συμβαίνει τελικά στο Ισραήλ

Υπό το βάρος της πολιτικής και κοινωνικής κρίσης που επικρατεί τους τελευταίους μήνες στο Ισραήλ, ο πρωθυπουργός της χώρας αποφάσισε να «παγώσει» ένα αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο που αφορά τη δικαστική μεταρρύθμιση, με τον ίδιο ωστόσο να μην το αποσύρει.

Σκοπός του κυβερνητικού συνασπισμού είναι να αυξηθεί η εξουσία των βουλευτών έναντι των δικαστικών λειτουργών.

Ο Νετανιάχου συνεχίζει να κάνει λόγο για μια «εξτρεμιστική μειοψηφία που προσπαθεί να διχάσει» και σημείωσε ότι στηρίζει ακόμα το νομοσχέδιο, ενώ εμφανίστηκε διατεθειμένος να αποτρέψει τη «ρήξη» στο έθνος.

Οι διαδηλωτές δεν πείθονται πάντως από την τακτική του Νετανιάχου, καθώς ήθελαν την απόσυρση του νομοσχεδίου και όχι απλώς να μπει στον «πάγο».

Η χώρα βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι και το εβραϊκό Πάσχα φαίνεται να αποτελεί για την ώρα ανάχωμα στο έκρυθμο σκηνικό.

Το Ισραήλ πάντως βίωσε πρωτόγνωρες καταστάσεις με μαζικές απεργίες και σκηνές χάους και οργής στους δρόμους. Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε ότι οι διαδηλώσεις έφτασαν μια ανάσα από το σπίτι του Νετανιάχου, ο οποίος προκάλεσε έντονες αντιδράσεις με την απόφασή του να αποπέμψει τον μέχρι πρότινος υπουργό Άμυνας, ο οποίος τάχθηκε υπέρ των διαδηλωτών.

Γιατί γίνονται διαδηλώσεις στο Ισραήλ;

Στην «καρδιά» τους, οι διαμαρτυρίες αυτές, επικεντρώνονται γύρω από τα σχέδια δικαστικής μεταρρύθμισης, που οι αντίπαλοι θεωρούν ότι θα έδινε στον πρωθυπουργό Νετανιάχου και στην κυβέρνησή του, τον υπερβολικό έλεγχο του δικαστικού κλάδου. Όπως αναφέρει το CNBC, σύμφωνα με τις προτεινόμενες αλλαγές, η εκτελεστική εξουσία της κυβέρνησης θα έχει τον έλεγχο του διορισμού δικαστών στο Ανώτατο Δικαστήριο του Ισραήλ και θα επιτρέπει την ανατροπή των δικαστικών αποφάσεων από την κυβέρνηση με απλή κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Οι διαδηλωτές λένε ότι αυτές οι αλλαγές θα μετατρέψουν το Ισραήλ σε μια αυτοκρατορία.

Ποιο είναι το σκεπτικό του Νετανιάχου;

Ο Νετανιάχου υποστηρίζει ότι το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας έχει γίνει ελιτιστικό, λέει το CNN. Η υποτιθέμενη ελίτ ομάδα των δικαστών, υποστηρίζουν οι υποστηρικτές του Νετανιάχου, έχει αποφασίσει για ζητήματα στα οποία δεν θα έπρεπε γνώμη και ως εκ τούτου δεν αντιπροσωπεύει πλέον τη βούληση του ισραηλινού λαού.

Τι λένε οι αντίπαλοι του Νετανιάχου;

Οι περισσότεροι αντίπαλοι λένε ότι οι δικαστικές αλλαγές που προτείνει ο Νετανιάχου δεν προέρχονται από τη βούληση να προστατεύσει τον «λαό» αλλά από τη βούληση για την κυβέρνησή του, να ανατρέψει οποιαδήποτε δικαστική απόφαση που θα έκρινε ότι ο Νετανιάχου είναι ακατάλληλος για το αξίωμα – όπως είναι κάτι πιθανό να προκύψει από την δίκη του Ισραηλινού πρωθυπουργού για διαφθορά.

Τι συνέβη με τον υπουργό Άμυνας του Ισραήλ;

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι διαδηλώσεις συνεχίζονται εδώ και μήνες, αλλά τις τελευταίες 24 ώρες, οι διαδηλώσεις διογκώθηκαν μετά την αποπομπή του υπουργού Άμυνας του Νετανιάχου, Γιόαβ Γκάλαντ. Ο Γκάλαντ απομακρύνθηκε αφού τάχθηκε υπέρ των διαδηλωτών, λέγοντας την Κυριακή: «Για την ασφάλεια του Ισραήλ, για χάρη των γιων και των κορών μας: Πρέπει να σταματήσουμε τη νομοθετική διαδικασία αυτή τη στιγμή». Ο Νετανιάχου τον απέπεμψε λίγο μετά.

Πόσο ογκώδεις είναι οι διαδηλώσεις;

Τα τοπικά δελτία ειδήσεων αναφέρουν ότι περίπου 600.000 διαδηλώνουν στους δρόμους. Όπως τόνισε στο Twitter η Monica Marks, καθηγήτρια πολιτικών στη Μέση Ανατολή στο NYU Abu Dhabi, αυτό το ποσοστό αντιπροσωπεύει το 6,5% ολόκληρης της χώρας.

Διαμαρτύρονται μόνο ατομικά;

Όχι. Εργατικά συνδικάτα, ακόμα και τράπεζες έχουν εμπλακεί στις απεργίες. Μια τέτοια απεργία έχει σταματήσει όλες τις πτήσεις από το αεροδρόμιο Μπεν Γκουριόν του Ισραήλ στο Τελ Αβίβ. Απεργούν και οι λιμενικοί. Και λόγω της απεργίας, τα McDonald’s αναγκάστηκαν να κλείσουν εστιατόρια στη χώρα. Ακόμη και η Leumi, η μεγαλύτερη τράπεζα της χώρας, κλείνει υποκαταστήματα στον απόηχο των απεργιών.

Τι σημαίνουν για τους Παλαιστίνιους ενδεχόμενες αλλαγές

Η αποδυνάμωση του δικαστικού κλάδου θα μπορούσε να περιορίσει τόσο τους Ισραηλινούς όσο και τους Παλαιστίνιους στην προσπάθεια της υπεράσπισης των δικαιωμάτων τους από το δικαστήριο.

Οι Παλαιστίνοι στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη, οι Παλαιστίνιοι που διαμένουν στο Ισραήλ και όσοι διαθέτουν κάρτες παραμονής, θα επηρεαστούν άμεσα. Το Ανώτατο Δικαστήριο του Ισραήλ δεν έχει καμία επιρροή στα όσα συμβαίνουν στη Γάζα, η οποία κυβερνάται από την παλαιστινιακή οργάνωση Χαμάς.

Οι επικριτές των αλλαγών ανησυχούν ότι εάν οι πολιτικοί έχουν περισσότερο έλεγχο, τα δικαιώματα των μειονοτήτων στο Ισραήλ, ειδικά των Παλαιστινίων που ζουν στο Ισραήλ, θα επηρεαστούν.

Πέρυσι, για παράδειγμα, το δικαστήριο διέκοψε τις εξώσεις παλαιστινιακών οικογενειών στη γειτονιά Sheikh Jarrah στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, όπου εβραϊκές ομάδες έχουν διεκδικήσει την ιδιοκτησία της γης στην οποία έζησαν οι οικογένειες για δεκαετίες.

Την ίδια στιγμή, Παλαιστίνιοι ακτιβιστές υποστήριξαν ότι το ανώτατο δικαστήριο έχει εδραιώσει περαιτέρω την κατοχή της Δυτικής Όχθης από το Ισραήλ, χωρίς ποτέ να εξετάσει τη νομιμότητα των ισραηλινών οικισμών εκεί, παρόλο που θεωρούνται παράνομοι από το μεγαλύτερο μέρος της διεθνούς κοινότητας.

Το ανώτατο δικαστήριο έχει επίσης αποτελέσει αντικείμενο καταγγελιών από την ακροδεξιά και τους εποίκους του Ισραήλ, οι οποίοι λένε ότι είναι προκατειλημμένο κατά των εποίκων. έχουν καταδικάσει τη συμμετοχή του δικαστηρίου στην έγκριση της έξωσης εποίκων από τη Γάζα και τη Βόρεια Δυτική Όχθη το 2005.

Τι ακολουθεί από εδώ και πέρα;

Οι διαδηλωτές ζητούν την απόσυρση του νομοσχεδίου και όχι απλώς την «καθυστέρησή» του, την οποία ανακοίνωσε ο Νετανιάχου. Και γι’ αυτό το λόγο θα εντείνουν τις διαμαρτυρίες τους αφού περάσει το εβραϊκό Πάσχα.

Η κυβέρνηση συνασπισμού αναγκάστηκε να αμβλύνει τα σχέδιά της για πρώτη φορά, ανακοινώνοντας ότι τροποποίησε το νομοσχέδιο που θα μεταρρυθμίσει την επιτροπή που επιλέγει δικαστές. Αντί να έχουν τη συντριπτική πλειοψηφία των διορισμένων εδρών στην επιτροπή, τα μέλη που διορίζονται από την κυβέρνηση θα έχουν πλειοψηφία μίας έδρας.

Οι κυβερνητικοί εταίροι αφήνουν και αυτοί στην άκρη το θέμα καθώς ακολουθεί το εβραϊκό Πάσχα.

Ο ακροδεξιός υπουργός Εθνικής Ασφάλειας, Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ, που απειλούσε με παραίτηση, τελικά συνεχίζει στο κυβερνητικό σχήμα καθώς έλαβε ως αντάλλαγμα την ίδρυση νέας αστυνομικής δύναμης υπό τη διεύθυνσή του.

Η αντιπολίτευση εμφανίζεται ανοιχτή σε διάλογο.

Περιπλέκοντας περαιτέρω τα πράγματα, εάν τα νομοσχέδια περάσουν από το κοινοβούλιο, το Ανώτατο Δικαστήριο θα πρέπει στη συνέχεια να αποφασίσει για νόμους που περιορίζουν τη δική του εξουσία. Αυτό εγείρει την πιθανότητα συνταγματικής αντιπαράθεσης. Θα καταργούσε το Ανώτατο Δικαστήριο τους νόμους και αν ναι, πώς θα αντιδρούσε η κυβέρνηση;