Φεβρουάριος: Από πού πήρε το όνομα του και γιατί ο φετινός είναι ο τέλειος ημερολογιακά

Μια ματιά στο ημερολόγιο του 2021 αρκεί, o φετινός Φεβρουάριος παρουσιάζει μια ξεχωριστή αρμονία. Έχει 28 μέρες, εκτείνεται σε ακριβώς τέσσερις εβδομάδες, ξεκινά Δευτέρα, τελειώνει Κυριακή.

Όπως αναφέρει η DW από άποψη ημερολογιακής αρμονίας ο Φεβρουάριος του 2021 είναι ιδιαίτερος. Οι 28 μέρες του εκτείνονται σε τέσσερις πλήρεις εβδομάδες, η 1η του μηνός είναι σήμερα Δευτέρα και η τελευταία Κυριακή. Δεν πρόκειται βέβαια για ένα εξαιρετικά σπάνιο φαινόμενο, αλλά όποτε συμβαίνει τραβά την προσοχή, ακόμη και της Microsoft, που θέλησε να υπογραμμίσει την συμμετρία του φετινού Φεβρουαρίου στο ηλεκτρονικό της ημερολόγιο.

Bέβαια αυτή η συμμετρία εντυπωσιάζει κυρίως όσους χρησιμοποιούν το ημερολόγιο που βασίζεται στο διεθνές πρότυπο Ιso 8601. Στα ημερολόγια ορισμένων χωρών όπως πχ. στον Καναδά ή στις ΗΠΑ η εβδομάδα ξεκινά από την Κυριακή. Η επόμενη φορά που θα εμφανιστεί «τέλειος» Φεβρουάριος με τέσσερις εβδομάδες που θα ξεκινά Δευτέρα θα είναι το 2027, ενώ η τελευταία φορά ήταν το 2010. Τα διαστήματα που μεσολαβούν από την επανάληψη αυτού του ημερολογιακού φαινομένου είναι συνήθως έξι ή έντεκα και σπανιότερα δώδεκα χρόνια.

Ο Φεβρουάριος και οι 28 μέρες

Γύρω στο 153 π.Χ, όταν ο Ιανουάριος έγινε ο πρώτος μήνας του Ρωμαϊκού ημερολογίου, ο Φεβρουάριος καθιερώθηκε ως δεύτερος, θέση που διατηρεί μέχρι σήμερα στο δωδεκάμηνο πολιτικό ημερολόγιο. Με την ημερολογιακή μεταρρύθμιση του Ιουλίου Καίσαρα το 45 π.Χ. ο Φεβρουάριος είχε 29 μέρες τα κοινά έτη και 30 μέρες στα δίσεκτα. Όμως, το 4 π.Χ. ο αυτοκράτορας Οκταβιανός Αύγουστος αφαίρεσε από τον Φεβρουάριο μία μέρα και την προσέθεσε στον Αύγουστο, που ήταν αφιερωμένος στο πρόσωπό του.

Στη δεκαετία του 1920 ο Μόζες Κότσγουερθ, σιδηροδρομικός υπάλληλος, είχε προτείνει τη δημιουργία ενός νέου ημερολογίου με 13 τέλειους μήνες των 28 ημερών, με στόχο την απλοποίηση πρακτικών και γραφειοκρατικών διαδικασιών. Κατά τη γνώμη του Βρετανού ο επιπλέον μήνας, ονόματι «Sol» θα έπρεπε να εισαχθεί το καλοκαίρι, μεταξύ Ιουνίου και Ιουλίου. Επειδή το ημερολόγιο των 13 μηνών θα είχε 364 αντί 365 ημερών, ο Κότσγουερθ σκέφτηκε να προστεθεί η επιπλέον μέρα το καλοκαίρι, την περίοδο των διακοπών. Η ιδέα του αποσύρθηκε από τα φώτα της δημοσιότητας ήδη από τη δεκαετία του 1930.

Ο Φεβρουάριος έχει πάρει το όνομά του από τους ρωμαϊκούς εορτασμούς εξαγνισμών που ονομάζονταν februa και τελούνταν στο τέλος του χειμώνα προς τιμήν της θεότητας Γιούνο (Juno), αντίστοιχης της Ήρας από την ελληνική μυθολογία. Αναφορές στους συγκεκριμένους εορτασμούς συναντούμε ήδη στο «Ημερολόγιο» (Fasti) του ποιητή Οβίδιου. Στις τελετές αυτές εξαγνίζονταν οι συμμετέχοντες από κάθε αμαρτία και κακό. Μένει να δούμε αν αυτός ο τέλειος ημερολογιακά Φεβρουάριος του 2021 θα είναι τέλειος και στην πράξη. Ή μήπως θα μας επιφυλάξει νέες εκπλήξεις;

Τον Φεβρουάριο γιορτάζονταν στην Αρχαία Ρώμη και οι γιορτές:

• Λουπερκάλια (Lupercalia), γιορτή της γονιμότητας, προς τιμή του θεού Φαύνου (του Πάνα των Ελλήνων) στις 15 Φεβρουαρίου. Οι Ρωμαίοι θυσίαζαν κατσίκια και σκυλιά, ενώ νεαρά αγόρια χτυπούσαν με λωρίδες από δέρμα κατσίκας τις νεαρές κοπέλες για να τους μεταδώσουν τη γονιμότητα. Η γιορτή μπορεί να καταργήθηκε από την Καθολική Εκκλησία τον 5ο αιώνα μ.Χ, αλλά την οικειοποιήθηκε με τη γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου και την Ημέρα των Ερωτευμένων στις 14 Φεβρουαρίου.
• Φορνακάλια (Fornacalia), προς τιμή της θεότητας Φόρναξ, που εφηύρε τους φούρνους για το ψήσιμο ψωμιού και φαγητών (17 Φεβρουαρίου).
• Χαρίστια (Charistia), οικογενειακή γιορτή για διασκέδαση, αλλά και για την επίλυση των διαφορών μεταξύ των μελών της (20 Φεβρουαρίου).

Στο αρχαίο Αττικό ημερολόγιο ο Φεβρουάριος αντιστοιχούσε με το δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Γαμηλιώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Ανθεστηριώνα. Το διάστημα αυτό στην Αθήνα γιορτάζονταν τα:

• Θεογάμια, προς τιμή του Δία και της Ήρας. Τελούνταν το δεύτερο μισό του μήνα
• Γαμηλιώνα, για να τιμηθεί ο ιερός γάμος του Δία και της Ήρας. Ήταν και η καλύτερη περίοδος για γάμους (εξού και το όνομα του μήνα), σύμφωνα με τον Αριστοτέλη. Στη Σικελία τιμούσαν τον ιερό γάμο του Άδη και της Περσεφόνης.
• Ανθεστήρια, προς τιμή του Διονύσου. Την πρώτη μέρα της γιορτής ανοίγονταν τα πιθάρια με το νέο οίνο, ο οποίος αναμειγνυόταν με νερό για να προσφερθεί ο πρώτος «κεκραμένος οίνος», το πρώτο «κρασί».

Στο λαϊκό καλεντάρι ο Φεβρουάριος ονομάζεται κυρίως λόγω της μικρότερης διάρκειάς του:

• Μικρός
• Κουτσός
• Κουτσοφλέβαρος
• Γκουζούκης (ατελής)
• Κούντουρος (κολοβός)
• Κλαδευτής, επειδή θεωρείται μήνας κατάλληλος για το κλάδεμα των δέντρων.
• Φλεβάρης, από τη συσχέτισή του με τις «φλέβες», δηλαδή τα υπόγεια νερά, που αναβλύζουν λόγω των πολλών βροχών.
• Φλιάρης (χλιαρός)

Για να δικαιολογηθούν οι λιγότερες μέρες του Φεβρουαρίου σε σχέση με τους άλλους μήνες, είναι γνωστή η λαϊκή παράδοση ότι ο Μάρτιος δανείστηκε από τον Φεβρουάριο τις τρεις τελευταίες ημέρες του, τις πιο χειμωνιάτικες, για να τιμωρήσει την γριά τσοπάνισσα των βουνών που καυχήθηκε ότι τελειώνοντας ο Μάρτιος δεν μπόρεσε να της κάνει κακό.

Η εμβόλιμη εξάλλου ημέρα στον μήνα αυτόν κάθε τέσσερα χρόνια κάνει όλο τον χρόνο δίσεκτο (bis-sectum στα λατινικά) και, κατά την λαϊκή παρετυμολογία, «δύστυχο», με όλα τα δεισιδαιμονικά επακόλουθα που επέφερε η παρανόηση αυτή. Παρ’ όλα αυτά, ο Φεβρουάριος δημιουργεί αισιοδοξία, ως τελευταίος μήνας τού χειμώνα, σχετική η παροιμία «Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, καλοκαίρι θα μυρίσει».

Οι τρεις πρώτες μέρες του Φεβρουαρίου λέγονται «Συμόγιορτα» από την εορτή του Αγίου Τρύφωνα (1η του μηνός), ο οποίος θεωρείται άγιος των αμπελιών, της Υπαπαντής του Κυρίου (2/2), που εορτάζεται με αργία από του αγρότες για να μην πέσει χαλάζι και καταστρέψει τη βλάστηση, και του Αγίου Συμεών (3/2), τον οποίο τιμούν ιδιαίτερα οι έγκυες γυναίκες, καθώς αποφεύγουν να κάνουν οποιαδήποτε εργασία, από φόβο μήπως το παιδί γεννηθεί «σημειωμένο», «με σημάδι».

ΠΗΓΗ: SanSimera.gr/ iefimerida.gr