Φωτεινή Τσιμπιρίδου: Στο Ιράν οι νέοι θα παλέψουν μέχρι τέλους για ελευθερία
Στο δημόσιο χώρο η αστυνομία Ηθών καταπιέζει τους Ιρανούς, στον ιδιωτικό τους χώρο χαίρονται κρυφά τη ζωή τους - Αυτό το χάσμα της διπλής ζωής παλεύουν να γεφυρώσουν όσοι μάχονται στους δρόμους
Επί δύο βδομάδες οι δρόμοι του Ιράν φλέγονται από την εξέγερση που ξέσπασε ύστερα από τον θάνατο της 22χρονης Μαχσά Αμίνι στο τμήμα Ηθών.
Για το χρονικό αυτό διάστημα της εξέγερσης οι πληροφορίες δεν είναι σαφείς, ούτε μπορούν να διασταυρωθούν. Σύμφωνα με οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αυτές τις μέρες έχουν συλληφθεί χιλιάδες άνθρωποι, έχουν τραυματιστεί εκατοντάδες και οι νεκροί είναι τουλάχιστον 30.
Δύο φαίνεται να είναι τα βασικά χαρακτηριστικά της εξέγερσης. Έχει εξαπλωθεί σε πολλές πόλεις και συμμετέχουν σ’ αυτήν πολύ νέοι άνθρωποι.
Επιχειρούμε να φωτίσουμε τις εξελίξεις στο Ιράν με τη βοήθεια της καθηγήτριας Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών στο ΠΑΜΑΚ, Φωτεινής Τσιμπιρίδου, που έχει επισκεφθεί το πανεπιστήμιο της Τεχεράνης και έχει γνωρίσει από κοντά τον παλμό και τη ζωή της ακαδημαϊκής κοινότητας, φοιτητών και καθηγητών.
„Die nächste ist eine von uns“.. steht auf dem Banner, damit wollen die Frauen in Isfahan darauf hinweisen, dass sie alle #MahsaAmini werden können im #Iran. Und es riskieren, weil sie sich das Kopftuch abnehmen. #IranProtests pic.twitter.com/8ucHuqZxyb
— Natalie Amiri (@NatalieAmiri) October 5, 2022
Ποιοι είναι αυτοί που συγκρούονται επί τόσες μέρες στο Ιράν; Το Ιράν είναι μια χώρα που κατά βάση έχει νεανικό πληθυσμό. Και επιπλέον είναι άνθρωποι βαθιά μορφωμένοι, αγαπούν τις τέχνες, τις επιστήμες και τα γράμματα. Η ποίηση, όπως και ο κινηματογράφος του Ιράν είναι χαρακτηριστικά δείγματα που αποτυπώνουν το επίπεδο ενός λαού που θέλει να ζήσει ελεύθερος. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι ζουν μια διπλή ζωή, που διαφοροποιείται ριζικά στο δημόσιο και στον ιδιωτικό χώρο. Στις υπέροχες μικρές αυλές τους, με κήπους και συντριβάνια αναπτύσσουν έντονη κοινωνικότητα και κάνουν όλα όσα απαγορεύεται να κάνουν στο δημόσιο χώρο, διαβάζουν βιβλία, ακούν μουσική, πίνουν αλκοόλ, χαίρονται τη ζωή τους. Η δολοφονία της Μαχσά Αμίνι απελευθέρωσε όλη τη συμπυκνωμένη καταπίεση. Οι άνθρωποι ξεχύθηκαν στους δρόμους και θα παλέψουν σκληρά για να νικήσουν.
„Verschwinde Basij“ rufen Schülerinnen im #Iran wütend dem Mann zu, der vor den Mädchen sprechen sollte (um ihnen eine Gehirnwäsche zu geben). Und viele haben sich dabei das Kopftuch abgenommen. #IranProtests #IranianWomen pic.twitter.com/G5RpwsKpkd
— Natalie Amiri (@NatalieAmiri) October 5, 2022
Αυτό που συμβαίνει στο Ιράν, έτσι όπως επικεντρώνεται στη διαμαρτυρία θηλυκών αποικιοποιημένων σωμάτων προφανώς συμπυκνώνει και πολλές άλλες διακρίσεις, λόγω εθνοτικής καταγωγής (η Μαχσά ήταν κούρδισα) ή λόγω κοινωνικής τάξης. Σχετίζεται με το σύμπλεγμα ενός απολυταρχικού καθεστώτος που ονομάζεται δημοκρατία, έχει επαναστατικές καταβολές και επικαλείται τη θρησκευτική παράδοση ως κουλτούρα αντιαποικιακού αγώνα προς το δαίμονα της Δύσης. Μιας Δύσης που τους έχει στο εμπάρκο εδώ και δεκαετίες, με αποτέλεσμα να φουντώνει η αγανάκτηση και η φτωχοποίηση των φτωχών.
Οι απαγορεύσεις της αστυνομίας Ηθών ισχύουν για όλες τις γυναίκες ή μόνον για αυτές που ανήκουν στα μεσαία και κατώτερα κοινωνικά στρώματα; Η αστυνομία Ηθών έχει την ευθύνη της τήρησης των κανόνων στους δημόσιους χώρους. Είναι το ‘μάτι’ που επιτηρεί τη συμπεριφορά στο δημόσιο χώρο. Πολλές γυναίκες, τουλάχιστον το 60%, φορά τη μαντίλα με τρόπο που υπονομεύει τους κανόνες, Μια αφέλεια από τα μαλλιά τους που ξεφεύγει ή ένα λίγο μεγαλύτερο άνοιγμα. Επίσης, η αστυνομία Ηθών, τμήμα των Φρουρών της Επανάστασης, ελέγχουν και ζευγάρια προκειμένου να διαπιστώσουν εάν η σχέση τους είναι επίσημη ή ανεπίσημη, ζητούν αστυνομικές ταυτότητες, κάνουν ερωτήσεις.
Στους δημόσιους χώρους υπάρχουν κλούβες κι αν η αστυνομία Ηθών διαπιστώσει ότι κάποιοι άνθρωποι δεν τηρούν τους κανόνες, τους οδηγούν εκεί, τους ανακρίνουν για μερικές ώρες, τους κάνουν συστάσεις και συνήθως τους αφήνουν ελεύθερους, ύστερα από ένα κήρυγμα. Στο δημόσιο χώρο, όπου διενεργούνται οι έλεγχοι, κυκλοφορούν άνθρωποι από τα φτωχότερα στρώματα. Η ανώτερη τάξη κινείται με τα δικά της, πολυτελή αυτοκίνητα, δεν υφίσταται ελέγχους.
The Islamic Republic of Iran is a regime of old reactionary men beating up on young girls. pic.twitter.com/vjBVBenlg5
— Karim Sadjadpour (@ksadjadpour) October 5, 2022
Υπάρχουν φεμινιστικές ομάδες εντός του Ιράν που έχουν δημόσιο λόγο; Φυσικά και υπάρχουν. Καταρχάς, υπάρχει ο καθεστωτικός φεμινισμός, που εκφράζεται κυρίως μέσα από το Κέντρο Γυναικείων Σπουδών στο πανεπιστήμιο της Τεχεράνης. Είναι η επίσημη, ακαδημαϊκή άποψη. Διεκδικεί και πετυχαίνει δικαιώματα για γυναίκες στη βάση της διαφοράς τους για επιδόματα μητρότητας, νοικοκυράς κτλ.
Αλλά στο Ιράν έχουν αναπτυχθεί και πολύ δυναμικές φεμινιστικές ομάδες, που αψηφούν λογοκρισίες και δεν διστάζουν να ρισκάρουν τις ζωές τους. Δρουν στα υπόγεια του πανεπιστημίου και εκφράζουν έναν άλλο λόγο, προωθημένο κινηματικό, ομάδες που διατυπώνουν συγκρουσιακά και απελευθερωτικά προτάγματα, εκτυπώνουν μπροσούρες για καμπάνες διαμαρτυρίας. Υπάρχουν και ομάδες που αντιμάχονται ερμηνείες ισλαμικού φεμινισμού που εκφράζει ο ανδροκρατικός κλήρος.
Και γιατί πολλές από τις γυναίκες που διαμαρτύρονται φορούν μαντίλα; Το γεγονός ότι στην παρούσα διαμαρτυρία βλέπουμε και οργισμένες γυναίκες με μαντίλα σημαίνει ότι όλες έχουν αγανακτήσει με τον αυταρχισμό, δεν είναι όμως όλες σε θέση να διαμαρτυρηθούν κόβοντας τα μαλλιά τους. Δεν είναι όλες ριζοσπαστικοποιημένες και δεν είναι εύκολο να αναγνωρίσουν και να αποτινάξουν το παλίμψηστο της πατριαρχίας που τις αντιμετωπίζει ως αποικιοποιημένα σώματα.
