Γιατί η Ελλάδα είναι η χειρότερη χώρα της ΕΕ στην ελευθερία του τύπου;

Η σημερινή σοκαριστική κατάταξη της Ελλάδας στη λίστα των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα στην τελευταία θέση της Ευρώπης σε σχέση με την Ελευθερία του Τύπου έχει εξήγηση. 

Η ανάλυση της κατάταξης ακολουθεί: 

Η ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα υπέστη σοβαρά πλήγματα το 2021 και το 2022, με τους δημοσιογράφους να εμποδίζονται τακτικά να καλύψουν διάφορα θέματα, από τη μετανάστευση έως την πανδημία. 

Επιπλέον, η δολοφονία του δημοσιογράφου Γιώργου Καραϊβάζ τον Απρίλιο του 2021 παραμένει ανεξιχνίαστη παρά την υπόσχεση της κυβέρνησης για γρήγορη εξιχνίαση της υπόθεσης. 

Η εμπιστοσύνη των Ελλήνων στα μέσα ενημέρωσης ήταν σταθερά χαμηλή στην Ευρώπη. Μερικές μεγάλες ιδιωτικές ομάδες, όπως ο Skai συνυπάρχουν μαζί με εκατοντάδες διαδικτυακά μέσα ενημέρωσης, γεγονός που συμβάλλει σε μεγάλο κατακερματισμό του τοπίου των ΜΜΕ. 

Η συντριπτική πλειονότητα των ΜΜΕ ανήκει σε λίγα άτομα που επίσης δραστηριοποιούνται σε άλλους, υψηλούς επιχειρηματικούς τομείς. Επιπλέον, ορισμένοι απ’ αυτούς έχουν στενούς δεσμούς με τη πολιτική ελίτ. Επομένως ο Τύπος είναι πολιτικά πολωμένος.

Πολιτικό πλαίσιο

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος είναι υπεύθυνος για την επίβλεψη των δημόσιων μέσων ενημέρωσης, τα οποία έχουν υπονομεύσει τη συντακτική τους ανεξαρτησία. Η ρυθμιστική αρχή εκπομπής NCRTV έχει κατηγορηθεί για αργή και αναποτελεσματική λήψη αποφάσεων, αλλά οι νυν και οι πρώην κυβερνήσεις δεν κατάφεραν να αναθεωρήσουν σημαντικά τον τρόπο λειτουργίας της.

Νομικό πλαίσιο

Οι πρόσφατες τροποποιήσεις στον ποινικό κώδικα –που εγκρίθηκαν με το πρόσχημα της καταπολέμησης της πανδημίας– επιτρέπουν έναν δυσανάλογο περιορισμό της ελευθερίας του Τύπου για ασταθείς νομικούς λόγους. 

Το αδίκημα της διάδοσης fake news τιμωρείται με πενταετή φυλάκιση αντίκειται στις διεθνείς δεσμεύσεις της Ελλάδας και τα ευρωπαϊκά νομικά πρότυπα, αποτελεί σοβαρή απειλή για το δικαίωμα των δημοσιογράφων να δημοσιεύουν πληροφορίες για το δημόσιο συμφέρον και αυξάνει τον κίνδυνο αυτολογοκρισίας.

Οικονομικό πλαίσιο 

Η οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας σε συνδυασμό με τα χαμηλά ποσοστά αναγνωσιμότητας και τους μειωμένους διαφημιστικούς προϋπολογισμούς έχουν θέσει υπό αμφισβήτηση τη μακροπρόθεσμη επιβίωση πολλών μέσων ενημέρωσης. 

Αυτό έκανε τα ΜΜΕ να εξαρτώνται περισσότερο από τη δημόσια χρηματοδότηση. Ωστόσο, η διαδικασία κατανομής αυτών των κονδυλίων στερείται διαφάνειας και φαινομενικά ευνόησε φιλοκυβερνητικά μέσα. Κοινοβουλευτική εξεταστική επιτροπή διερεύνησε τα κριτήρια σύμφωνα με τα οποία δόθηκαν εκατομμύρια ευρώ σε οργανισμούς μέσων ενημέρωσης για μια σειρά κρατικών διαφημιστικών εκστρατειών, συμπεριλαμβανομένης της κυβερνητικής εκστρατείας ευαισθητοποίησης για τον Covid.

Κοινωνικοπολιτισμικό πλαίσιο

Ακροαριστεροί και ακροδεξιοί ακτιβιστές επιτίθενται τακτικά στις εγκαταστάσεις των μέσων ενημέρωσης που θεωρούν ιδεολογικούς εχθρούς. Επιπλέον, οι γυναίκες δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν συχνά σεξισμό στο χώρο εργασίας.

Ασφάλεια

Η αστυνομία καταφεύγει τακτικά σε βία και αυθαίρετες απαγορεύσεις για να εμποδίσει τη δημοσιογραφική κάλυψη των διαδηλώσεων και της προσφυγικής κρίσης στα νησιά. 

Μια Ολλανδή δημοσιογράφος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα για τη δική της ασφάλεια, αφού δέχθηκε επίθεση στο δρόμο μετά από μια εκστρατεία συκοφαντικής δυσφήμισης από τα φιλοκυβερνητικά μέσα ενημέρωσης για την έντονη ανταλλαγή απόψεών της με τον πρωθυπουργό σχετικά με τις απωθήσεις μεταναστών.

Επιπλέον, παρά τις δεσμεύσεις τους για ταχεία έρευνα, οι αρχές δεν έχουν καταφέρει μέχρι στιγμής να λύσουν την υπόθεση της δολοφονίας του δημοσιογράφου Γιώργου Καραϊβάζ, ο οποίος πυροβολήθηκε έξω από το σπίτι του στην Αθήνα.

Πηγή: Reporters without borders