2,5 χρόνια μετά τα Τέμπη ο σιδηρόδρομος «μπάζει»

Το δεύτερο νομοσχέδιο μέσα σε διάστημα επτά μηνών για τον σιδηρόδρομο ετοιμάζεται να περάσει η κυβέρνηση τη στιγμή που μέχρι σήμερα δεν έχουν εκδοθεί οι κανονιστικές αποφάσεις και δεν έχουν εφαρμοστεί οι διατάξεις του νόμου Σταϊκούρα που ψηφίστηκε τον περασμένο Δεκέμβριο.

Η καινούρια απόπειρα του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών να μεταρρυθμίσει τον σιδηρόδρομο, ο οποίος σε ένα βασικό τμήμα του κεντρικού άξονα Αθήνα – Θεσσαλονίκη εξακολουθεί να λειτουργεί με την απουσία κρίσιμων συστημάτων ασφαλείας, αποτυπώνεται σε ένα σχέδιο νόμου από το οποίο, πάντως, λείπει ένα χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης της μεταρρύθμισης.

Τα μοναδικά χρονικά ορόσημα που περιλαμβάνονται στο κατατεθέν νομοσχέδιο αφορούν την τοποθέτηση προϊστάμενου αμαξοστοιχίας και εγκατάστασης του αμφιλεγόμενου συστήματος γεωεντοπισμού ΗEPOS έως τις 31 Δεκεμβρίου 2025.

Και μπορεί οι κυβερνητικές διαρροές να κάνουν λόγο για επίτευξη συμφωνίας με τους Γερμανικούς Σιδηροδρόμους αναφορικά με τον ρόλο του Technical Manager στον ΟΣΕ, αλλά το μόνο που επιβεβαίωσε τη Δευτέρα ο διευθύνων σύμβουλος του Οργανισμού, Παναγιώτης Τερεζάκης είναι η συμφωνία που θα υπογραφεί τις επόμενες ημέρες με την Deutsche Bahn αποκλειστικά για την εποπτεία της διαδικασίας και του κέντρου εκπαίδευσης των σιδηροδρομικών.

2,5 χρόνια μετά τα Τέμπη ο σιδηρόδρομος ακόμα… μπάζει

Την ίδια στιγμή, ο ελληνικός σιδηρόδρομος 2,5 χρόνια μετά την τραγωδία των Τεμπών δεν έχει καταφέρει να βρει τον βηματισμό του, αλλά ούτε και να ανακτήσει τη χαμένη του αξιοπιστία. Λίγο πριν τα μεσάνυχτα Κυριακής προς Δευτέρα η Hellenic Train ανακοίνωνε πως ύστερα από εντολή του ΟΣΕ, θα ακύρωνε μέχρι νεοτέρας οκτώ ζεύγη δρομολογίων στο τμήμα Ανω Λιόσια – Κάντζα – Ανω Λιόσια υποκαθιστώντας τα με λεωφορεία. Αιτία, σύμφωνα με τους μηχανοδηγούς, είναι το πρόβλημα με τα φωτοσήματα, το οποίο υφίσταται εδώ και δύο μήνες στη γραμμή από και προς το Αεροδρόμιο της Αθήνας, όπως έχουν οι ίδιοι αναφέρει και επιδεινώθηκε καθώς δεν αντιμετωπίστηκε.

Πέραν της συνεχιζόμενης ταλαιπωρίας του επιβατικού κοινού που επιλέγει τον σιδηρόδρομο για τις μετακινήσεις του, όμως, φαίνεται πως ούτε και το στοίχημα της ασφάλειας έχει κερδηθεί. Όπως κατήγγειλε από το βήμα της Βουλής ο Κώστας Γενιδούνιας, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Προσωπικού Ελξης (ΠΕΠΕ), η οποία εκπροσωπεί τους μηχανοδηγούς, πριν από λίγες ημέρες δόθηκε εντολή σε εμπορευματικό κέντρο από αρχικό σταθμό εκκίνησης να διέλθει από 3 ΑΣΙΔ που δεν λειτουργούν και δεν φυλάσσονται. Ο συρμός είχε βαγόνια με την ένδειξη επικίνδυνου φορτίου και το μήκος του ξεπερνούσε τα 400 μέτρα. «Η εντολή που έδινε λοιπόν ο ΟΣΕ, ήταν ο συρμός αυτός να διέλθει από 3 αφύλακτες σιδηροδρομικές διαβάσεις. Ο πρώτος μηχανοδηγός αρνήθηκε να εκκινήσει και η σιδηροδρομική εταιρεία αντί για να πράξει τα αυτονόητα (να ζητήσει δηλαδή την παρουσία πλοηγού και να ασκήσει πίεση στον ΟΣΕ για την επίλυση του προβλήματος) τον… αντικατέστησε με άλλο μηχανοδηγό για να εκτελεστεί το δρομολόγιο!» τόνισε από το βήμα της Βουλής στο πλαίσιο της εξέτασης εξωκοινοβουλευτικών προσώπων για το νομοσχέδιο του υπουργείου.

Οι μηχανοδηγοί σημειώνουν πως η μη άρνηση του δεύτερου μηχανοδηγού εξηγείται από το κλίμα φοβίας με τον κ. Γενιδούνια να κάνει λόγο για «πογκρόμ διώξεων από την Hellenic Train».

Και όλα αυτά ενώ από πέρυσι είχε εξαγγελθεί έκτακτη χρηματοδότηση 7 εκατ. ευρώ για το 2024 και 18 εκατ. για το 2025 για την αναβάθμιση του εξοπλισμού των ισόπεδων διαβάσεων, χωρίς να έχει αλλάξει κάτι, σύμφωνα με τους μηχανοδηγούς.

Ευέλικτος ΟΣΕ

Όσον αφορά το νέο νομοσχέδιο, οι φορείς σημείωσαν πως αφήνει αναπάντητα ερωτήματα για το πότε και πώς θα εφαρμοστούν τα προβλεπόμενα μέτρα. Ο αναπληρωτής υπουργός Μεταφορών, Κωνσταντίνος Κυρανάκης, υπερασπίστηκε τις «ευέλικτες διαδικασίες» με προσλήψεις διευθυντών μέσω δημόσιας πρόσκλησης, έργα εκτός πλαισίου δημοσίων συμβάσεων και απολύσεις όσων κρίνονται ακατάλληλοι. Την ίδια ώρα, υποψήφιοι εργαζόμενοι από τον διαγωνισμό του ΑΣΕΠ που τρέχει από το 2022 και δεν λέει να ολοκληρωθεί εκφράζουν φόβο και αρνούνται να προσέλθουν για πρόσληψη, όπως αποκάλυψε ο πρόεδρος του σωματείου ΟΣΕ, Βασίλης Βελαώρας.

Η δομή του νέου οργανισμού «Σιδηρόδρομοι Ελλάδος» είναι πολύ λιγότερο δημόσια με δυνατότητα για προσλήψεις διευθυντικών στελεχών με τριετείς συμβάσεις και bonus, αλλά και με έργα και προμήθειες που ξεφεύγουν από τον νόμο περί δημοσίων συμβάσεων (Ν. 4412/2016). Ο κ. Κυρανάκης επιμένει ότι πρόκειται για μια «ευέλικτη διαδικασία στα ανώτατα όρια του ενωσιακού δικαίου», θέτοντας μάλιστα το δίλημμα «θέλουμε τα έργα γρήγορα ή αργά;».

Στις διατάξεις του νομοσχεδίου που προκαλούν εντύπωση ανήκει και η σπουδή του υπουργείου να προεγκρίνει την ετήσια κρατική επιδότηση προς την Hellenic Train και για το 2025. Βάσει των νέων διατάξεων, «κλειδώνει» προκαταβολικά η αποζημίωση των 128 εκ. ευρώ συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ για τη διετία 2024 και 2025 – παρότι η χρονιά βρίσκεται περίπου στη μέση της και τα επιδοτούμενα δρομολόγια δεν έχουν εκτελεστεί προκειμένου να στοιχειοθετηθεί η κάλυψή τους κατά τα προβλεπόμενα από τη σύμβαση.

Στην καρδιά του νέου πλαισίου βρίσκεται το σύστημα γεωεντοπισμού HEPOS, που σύμφωνα με τις διατάξεις του νομοσχεδίου καθίσταται υποχρεωτικό έως το τέλος του 2025. Πρόκειται για μια τεχνολογία βασισμένη στο GNSS με ακρίβεια «κάτω των 5 εκατοστών». Ωστόσο, το HEPOS δεν περιλαμβάνεται στα πιστοποιημένα συστήματα ασφαλείας των ευρωπαϊκών σιδηροδρόμων (ETCS, GSM-R, ATO, ERTMS) και οι αρμόδιοι φορείς ξεκαθαρίζουν πως δεν μπορεί να λειτουργήσει ως βασικός μηχανισμός ελέγχου κυκλοφορίας.

«Δεν είναι καθεαυτό σύστημα ασφαλείας. Η σηματοδότηση, η τηλεδιοίκηση και το ETCS είναι. Τα δύο πρώτα ελέγχουν τις κινήσεις των σταθμαρχών και το τρίτο τις κινήσεις, τις αντιδράσεις και την υπακοή των μηχανοδηγών», ανέφερε ο κ. Τερεζάκης ερωτηθείς σχετικά.

Ο κ. Γενιδούνιας εξέφρασε την απορία του για την τεχνική υλοποίηση του HEPOS: «Σε μεγάλα τμήματα της υποδομής δεν έχουμε σήμα κινητής. Πώς θα δουλέψει σύστημα με ακρίβεια εκατοστών;».

Φαίνεται όμως ότι το σύστημα έχει και μια άλλη …λειτουργική αξία που σχετίζεται με την επιτάχυνση των πληρωμών της Hellenic Train από το Δημόσιο για τα δρομολόγια της άγονης γραμμής. Οπως αποκάλυψε ο πρόεδρος της εταιρείας, Θανάσης Ζηλιασκόπουλος, «μπορεί να μην δύναται να αξιοποιηθεί για να κάνει κυκλοφορία, αλλά είναι σημαντική η διαφανής καταγραφή των δρομολογίων σύμφωνα με τα ΥΓΟΣ γιατί η εταιρεία μπορεί αντί να πληρώνεται μετά από δύο χρόνια για δρομολόγια που έχει εκτελέσει με την απίστευτη γραφειοκρατία, αυτό να γίνεται άμεσα με διαφανή τρόπο χωρίς αντιδικία και να πληρωθεί στο τέλος του μήνα».

Αυστηροί έλεγχοι, απολύσεις και κάμερες παντού

Στα νέα μέτρα που περιλαμβάνει το νομοσχέδιο εντάσσονται υποχρεωτικά ετήσια ιατρικά και ψυχομετρικά τεστ, εξετάσεις προσομοίωσης και αξιολογήσεις. Όσοι κρίνονται ακατάλληλοι, θα απομακρύνονται καθώς επίσης και όσοι αρνούνται να συμμετάσχουν στα τεστ. Το προσωπικό ασφαλείας υπόκειται σε ετήσια κρίση καταλληλότητας, με δυνατότητα συνεργασίας με υγειονομικές δομές του ΓΕΕΘΑ.

Παράλληλα, το Ενιαίο Κέντρο Εποπτείας (ΕΚΕ), που ιδρύεται για 24ωρη παρακολούθηση του δικτύου, αποκτά πλήρη πρόσβαση στα δεδομένα κίνησης, σήμανσης, τηλεδιοίκησης και SCADA. Εγκαθίστανται κάμερες σταθμών και θαλάμων οδήγησης, ενώ κάθε συρμός θα φέρει πρόσθια κάμερα για συνεχή καταγραφή. Ωστόσο, η λειτουργία του ΕΚΕ ως διεύθυνσης του διαχειριστή υποδομής προκάλεσε αρκετές αντιδράσεις που αφορούν τη σύγκρουση συμφερόντων καθώς ο ΟΣΕ θα είναι ελέγχων και ελεγχόμενος.

Από την πλευρά της η Πανελλήνια Ομοσπονδία Σιδηροδρομικών (ΠΟΣ) αντιτάχθηκε και στην τοποθέτηση καμερών εντός των σταθμαρχείων για λόγους προστασίας προσωπικών δεδομένων ζητώντας εξωτερική επιτήρηση. Ο κ. Κυρανάκης, πάντως, έκοψε κάθε συζήτηση μη τοποθέτησής τους αναφέροντας πως δεν θα καταγράφεται ήχος, ενώ ο έλεγχος θα αφορά μόνο την ύπαρξη προσωπικού στα προβλεπόμενα σημεία, χρόνο και αντικείμενα εργασίας.

Κυρανάκης προς εργαζομένους: Κάντε την αυτοκριτική σας – Όταν χάνεται μια μάχη φταίνε οι στρατηγοί, όχι οι στρατιώτες

Από την πλευρά του ο Σύλλογος Εργαζομένων της ΕΡΓΟΣΕ και η πρόεδρός του Δάφνη Προβοπούλου έκανε λόγο για υπαλλήλους δύο ταχυτήτων εντός της ίδιας εταιρείας με τον κ. Κυρανάκη να λαμβάνει τον λόγο εκτός διαδικασίας προκειμένου να ψέξει τους συνδικαλιστικούς εκπροσώπους του φορέα. Αφού τόνισε ότι υποψηφιότητα για τις διευθυντικές θέσεις μπορούν να θέσουν και οι σημερινοί εργαζόμενοι, τους κάλεσε να κάνουν την αυτοκριτική τους:

«Ολοι πρέπει να κάνουμε την αυτοκριτική μας στη σκιά της μεγάλης τραγωδίας και ο καθένας από μας πρέπει να δει τι πρέπει να γίνει καλύτερα για να μην ξανασυμβεί. Δεν άκουσα ίχνος αυτοκριτικής από τα δύο σωματεία», είπε. Συμπλήρωσε πως η ταχύτητα ολοκλήρωσης των έργων δεν είναι ικανοποιητική για να λάβει την απάντηση από τους εργαζομένους ότι δεν αποφεύγουν την κριτική, αλλά δεν μπορούν να αναλάβουν και ευθύνες που δεν τους αναλογούν:

«Οταν χάνεται μια μάχη φταίνε περισσότερο οι στρατηγοί παρά οι στρατιώτες. Οι διοικήσεις είναι ορισμένες από την πολιτική ηγεσία του υπουργείου και εποπτεύονται σε καθημερινή βάση απ΄αυτήν και αν κάπου σημειώνονται αρρυθμίες, οι πρώτοι που πρέπει να κοιταχτούν στον καθρέφτη είναι αυτοί. Για κρίσιμες αποφάσεις σε έργα μεγάλων προϋπολογισμών, οι αποφάσεις λαμβάνονται σε υψηλότατο επίπεδο», τόνισε ο Κώστας Μακαρίτης, εκπρόσωπος των εργαζομένων.

Πηγή: ethnos.gr / Μαρία Λιλιοπούλου