Αλήθεια τώρα, πώς είναι να είσαι εθελοντής πυροσβέστης απέναντι στις φλόγες;

«Ήχησε το 112», «Φωτιά τώρα στ@ …», «Εκκενώνεται η περιοχή…».

Το καλοκαίρι στην Ελλάδα δεν σημαίνει μόνο τουρισμός, παραλίες και γεμάτες ταβέρνες. Υπάρχει και μια άλλη, σκοτεινή πλευρά, που έχει γίνει πια, δυστυχώς, αναπόσπαστο κομμάτι της καλοκαιρινής πραγματικότητας και κάθε χρόνο καραδοκεί: Η σεζόν των πυρκαγιών.

Μια εποχή που μετριέται σε στάχτες, σε χαμένες εκτάσεις δασών, σε σπίτια που καίγονται, σε ζωές που ανατρέπονται μέσα σε λίγες ώρες.

Πίσω από τις εικόνες που φτάνουν στις οθόνες μας, πίσω από τους χάρτες με τα κόκκινα σημεία, πίσω από τις μάχες με τις φλόγες, από τον ήχο των ελικοπτέρων και τις εκκενώσεις οικισμών, υπάρχουν άνθρωποι. Οι αφανείς ήρωες, που σπάνια μιλούν και ακόμα σπανιότερα προβάλλονται όσο τους αξίζει.

Ολημερίς και ολονυχτίς, με μια μάνικα στο χέρι, με μάτια που καίνε από τον καπνό και με σώματα που μοιάζουν να αντέχουν από πείσμα κι όχι από δύναμη και όταν πια δεν αντέχουν άλλο να κοιμούνται στους δρόμους, προσπαθούν να σώσουν ό,τι σώζεται. Να σβήσουν όσο περισσότερο μπορούν, να ανακόψουν μια φωτιά που μοιάζει ανεξέλεγκτη, να προλάβουν να κρατήσουν ζωντανό ένα κομμάτι πρασίνου, μια αυλή, ένα σπίτι, ένα ζώο.

Δεν είναι μόνο οι μόνιμοι πυροσβέστες, που έχουν μάθει να ζουν με τη φλόγα σαν μόνιμο αντίπαλο. Είναι και οι εθελοντές. Άνθρωποι που αφήνουν τις δουλειές τους, τις οικογένειές τους, την καθημερινότητά τους και σπεύδουν σε ένα μέτωπο που δεν τους χρωστάει τίποτα. Μπαίνουν μέσα στον κίνδυνο μόνο και μόνο επειδή πιστεύουν πως «κάποιος πρέπει να το κάνει».

Όπου υπάρχει φωτιά.

Από το Μάτι το 2018 –που έμεινε χαραγμένο ως μια από τις πιο μαύρες σελίδες της σύγχρονης ιστορίας μας– μέχρι τη Ρόδο, την Εύβοια, την Αχαΐα, τη Χίο, τη Ζάκυνθο. Παντού, δυστυχώς. Κάθε καλοκαίρι μια νέα πληγή ανοίγει, κάθε καλοκαίρι προστίθενται νέοι χάρτες με καμένες εκτάσεις, με αριθμούς που πονάνε. Στρέμματα δάσους χάνονται, σπίτια καίγονται, χωριά εκκενώνονται.

Ένα από τα πολλά μέτωπα του φετινού καλοκαιριού ήταν αυτό της Αχαΐας.

Χιλιάδες στρέμματα καταστράφηκαν, σπίτια παραδόθηκαν στις φλόγες, οικογένειες εγκατέλειψαν μέσα σε λίγα λεπτά τα σπίτια τους, παίρνοντας ό,τι προλάβαιναν.

Κι εκεί, δίπλα σε κάθε φλόγα, σε κάθε καμένο κορμό, σε κάθε μάτι που τρέμει, υπήρχαν εκείνοι. Οι εθελοντές που δεν είχαν την επιλογή να φοβηθούν, που έτρεχαν κόντρα στον αέρα, που έδιναν μάχη σώμα με σώμα με τη φωτιά. Γιατί για εκείνους, ο χρόνος δεν μετριέται σε βάρδιες, αλλά σε ανάσες.

Τρεις εθελοντές πυροσβέστες οι οποίοι ρίχτηκαν στη μάχη με τις φλόγες στην Αχαΐα, μιλούν στην Parallaxi για το πώς το έζησαν.

O Γιάννης Σαλίκης είναι εθελοντής πυροσβέστης και πρόεδρος του Σωματείου Εθελοντών Πυροσβεστών Ν, Αχαΐας.

«Αυτή την περίοδο συμβαίνει η καταγραφή των ζημιών σε διάφορες περιοχές για τις κατοικίες που πολλές δεν είναι πλέον κατοικήσιμες ή χρειάζονται αρκετές επισκευές.

Στην Αχαΐα αρχικά έγιναν συνολικά 221 καταγραφές κτιρίων, στον δήμο Δυτικής Αχαΐας 65 κτίρια με ζημιές, στον Άγιο Στέφανο 20 κτίρια από τα οποία τα έξι δεν είναι κατοικήσιμα, στον Αλισσό από τα 33 κτίρια με ζημιές από τα οποία τα εννιά είναι κόκκινα και σε άλλες περιοχές υπάρχουν επίσης αρκετές ζημιές σε κτίρια, ενώ όσο για τις δύο πυρκαγιές που έπληξαν τον δήμο Πατρέων καταγράφηκαν μεγάλες ζημιές σε 147 κτίρια, στα Βραχνέικα εντοπίστηκαν δώδεκα κτίρια μη κατοικήσιμα και σε περιοχές γύρω της Πάτρας υπήρξαν σπίτια με πολλές φθορές…

Αυτές είναι οι πρώτες πληροφορίες χωρίς να ξέρουμε πόσοι άνθρωποι κατοικούσαν σε αυτά τα σπίτια.

Εγώ και η ομάδα μου από την πρώτη στιγμή πήγαμε σε πέντε διαφορετικές εστίες με τις δύο να είναι οι μεγαλύτερες από όλες.

Ήταν κάτι πολύ δύσκολο κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τι παραμέτρους θα έχει μια πυρκαγιά και τη κατάληξη, η συγκεκριμένη πυρκαγιά ήταν κάτι πολύ δύσκολο γιατί πέραν των καιρικών συνθηκών που την ευνοούσαν να ξεφύγει – είχε πολύ δυνατούς ανέμους στην στεριά – οι δύο πυρκαγιές που έπληξαν την Πάτρα και τον αστικό ιστό της είχαν μεγάλες διαστάσεις όπως για παράδειγμα στις δασικές περιοχές αλλά και στη ΒΙΠΕ.

Υπήρχε μεγάλος αριθμός πολιτών και δεν ξέρεις τι να κάνεις πρώτα, να προστατέψεις τον εαυτό σου; Τους συναδέλφους σου; Το όχημα σου; Τους πολίτες; Δεν ξέρεις τι μπορεί να έχει μέσα κάθε σπίτι, αντιμετωπίσαμε πολλές περιπτώσεις που σπίτια είχαν καύσιμη ύλη και φιάλες υγραερίου… πολλές εγκαταστάσεις στην ΒΙΠΕ καταστράφηκαν ολοσχερώς. Εμείς αξιολογούσαμε καταστάσεις, κάναμε μια πρώτη αυτοψία – που σε τέτοιες περιπτώσεις ακόμα και η πυροσβεστική δυσκολεύεται να βγάλει ένα συμπέρασμα – και ξεκινούσαμε. 

Όπως έχω πει πολλές φορές σε εκείνες τις φάσεις μόνοι μας δουλεύαμε δεν περιμέναμε εντολές, μόνοι μας σβήναμε, ακούγαμε τι επιθυμούσε ο πολίτης και αρχίζαμε, αν δεν συνέτρεχε κάποιος λόγος ανησυχίας φεύγαμε από κάπου και πηγαίναμε να σβήσουμε αλλού…

Είναι κάτι πολύ δύσκολο εγώ, ασχολούμαι δώδεκα χρόνια με αυτό το πράγμα σε διάφορους κλάδους. Αυτό που βλέπω είναι πως όσο περνάνε τα χρόνια και δεν αλλάζουν τα πράγματα, το σύστημα πυρόσβεσης ή πρόληψης θα έχουμε συνεχώς τέτοια φαινόμενα. Όσο δεν υπάρχει ενσυναίσθηση από τους πολίτες… – και ας ακούγεται εγωιστικό – αν δεν προσπαθήσουμε και μόνοι μας δεν θα καταφέρουμε τίποτα, όσο και αν έχει αδυναμίες το κράτος δεν θα πρέπει να περιμένουμε αυτό να της καλύψει, πρέπει και εμείς από μόνοι μας να συνεισφέρουμε σε αυτό.

Για παράδειγμα αν όλα τα σπίτια που ήταν περιμετρικά τους κράτους, που θα κόστιζε το πολύ 500 ευρώ θα ήταν σωτήριο, αν υπήρχε κάποιος καθαρισμούς γύρω των κτιρίων, να είχαν κοπεί κάποια δένδρα θα ήταν πολύ καλύτερα τα πράγματα. Δεν κατηγορώ τους πολίτες μιας και από την πλευρά του κράτους δεν υπάρχει μέριμνα και πρόληψη σε πρώτη φάση, δεν υπάρχει ενημέρωση στους πολίτες, εμείς συνεχώς κρούουμε τον κώδωνα του κινδύνου… και στον πόλεμο δεν θα υπάρξουν εθελοντές αλλά και οι πυρκαγιές πόλεμος είναι.

Πως να έχεις αρκετούς εθελοντές όταν δεν έχεις κάνει κάποια ενημέρωση; Πήγαμε σε ένα κατάστημα να μας κάνει δωρεά για να ενισχύσουμε τις δυνάμεις μας τις προάλλες και περιμένουμε να αγοράσουμε νέο πυροσβεστικό. 

Δεν έχεις κάνει κάποια μέριμνα στο να δώσεις κίνητρο στους εθελοντές, δεν το καταλαβαίνω… εμείς από κόμπλεξ το κάνουμε; Πάμε με μηδαμινά χρήματα, με 3.000 ευρώ από τον δήμο η ομάδα μου δεν μπορεί να ενισχυθεί, σε έναν άλλον δήμο μπορεί να είναι 10.000 ευρώ, πολιτική προστασία είμαστε, είναι δυνατόν να μην υπάρχει ενωτικό κλίμα; Πρώτα η κυβέρνηση είναι λάθος.

Από την αρχή του έτους υπογράψαμε για παραλαβή εξοπλισμού, δεσμεύτηκαν πως θα τα παραλάβουμε πριν το καλοκαίρι και οδεύουμε στο τέλος και ακόμα δεν το έχουμε λάβει, αυτό είναι διαχρονικό πρόβλημα και από παλιότερες κυβερνήσεις, η Νέα Δημοκρατία έδωσε κάποια ουσία στους εθελοντές αλλά και αυτή είναι φαινομενική… αλλιώς λειτουργούν οι εθελοντές στην Αθήνα και αλλιώς Πάτρα, συγγνώμη κιόλας.

Γιατί δεν έρχεται η κυρία που μίλησε για τους εθελοντές να τους ακούσει και να προβληματιστεί μαζί τους; Γιατί δεν έρχεται να κάνει μια αυτοψία στους χώρους; Να δει πως λειτουργούμε. Η αυτοψία πρέπει να γίνει χωρίς φώτα, να ντυθούν πυροσβέστες και να συνδράμουν στο έργο. Να μην ξέρω πίσω από την στολή πως είναι ο αντιπεριφερειάρχης για παράδειγμα.

Πολλές φορές το πυροσβεστικό σώμα εμάς δεν μας θέλει, μας “πετάει” και αυτό είναι στενάχωρο. Κανείς από την πυροσβεστική υπηρεσία δεν μας έχει ευχαριστήσει. Δεν έρχονται να συζητήσουν να μας μιλήσουν και να συζητήσουμε τι πήγε λάθος και τι έγινε, δεν μας έχουν πάρει ούτε ένα τηλέφωνο. Παρηγοριά; Καμία.

Και αν γυρίσουμε την πλάτη καμία μέρα θα μας δείξουν με το δάχτυλο… θα πουν πως το κάνουμε για αυτοπροβολή και άλλα καχύποπτα ότι παίρνουμε θέσεις εργασίας. Όλα αυτά τα έχουμε ακούσει αλλά συνεχώς προσπαθούμε και αγαπάμε αυτό που κάνουμε.

Στην Ισπανία και την Πορτογαλία για παράδειγμα που έχει φωτιές έχει μια ομάδα που συνεργαζόμαστε από την Γαλλία και επιχειρούν, ανάμεσα στους. εθελοντές υπάρχει συνεργασία, οι Γάλλοι που είχαν έρθει και εδώ έδειξαν να αγαπάνε την Ελλάδα περισσότερο από αυτούς που είναι εδώ… Αυτοί λαμβάνουν και χρηματικές απολαβές από τον εθελοντισμό που κάνουν, απλά το κράτος τους έχει μεριμνήσει και τους δίνει κάτι σαν “φιλοδώρημα” που δεν ξεπερνάει τα 840 ευρώ τον μήνα, και έτσι συντηρούν τον εξοπλισμό τους, εγώ δεν ζητάω αυτό αλλά θα μπορούσε και εδώ το κράτος να μας δίνει έστω 200 ευρώ τον μήνα για να κάνουμε και εμείς το ίδιο. 

Ό,τι υπάρχει στην ομάδα είναι με δικά μας χρήματα και 3.000 ευρώ τον χρόνο που μας δίνει ο δήμος και με αυτά πρέπει να συντηρήσουμε όλο τον εξοπλισμό… εμείς δεν είμαστε πλούσιοι και φυσικά υπάρχουν κάποιοι που κάνουν δωρεές από ανθρώπους που έχουν αγαπήσει το έργο μας…»

Ο Παναγιώτης Ντίνης είναι εθελοντής στην πολιτική προστασία τα τελευταία τέσσερα χρόνια. 

«Στην Αχαΐα κάνω τις πυρασφάλειες και επιχειρώ, φέτος μέχρι πριν τις τελευταίες φωτιές στην περιοχή γύρω από την Πάτρα ήταν ήσυχη αντιπυρική περίοδος, δεν είχαμε μεγάλα συμβάντα, εκείνη την μέρα υπήρξαν τέσσερις διαφορετικές φωτιές. 

Πλατάνι, Βραχνέικα, Γλαύκος και στα Συχαινά. Εκεί είχε φωτιές και αυτό οδήγησε σε μια διάσπαση στο σωματείο και των δυνάμεων της πυροσβεστικής και έτσι ξέφυγε η κατάσταση. Εγώ την τρίτη μέρα επιχείρησα στα Συχαινά.

Η αλήθεια είναι πως πολύ συχνό φαινόμενο είναι στην αρχή της φωτιάς πολλοί κάτοικοι την βλέπουν σαν θέαμα και θεωρούν πως είναι ασφαλείς και αυτό μας δυσκολεύει, εκεί ένας καλύτερος συντονισμός από την πλευρά της αστυνομίας – έτσι ώστε να μην υπάρχουν άτομα στην φωτιά – θα βοηθούσε.

Από την στιγμή που είμαστε εθελοντές δρούμε με την δική μας ασφάλεια, δεν πληρωνόμαστε και επομένως δεν πρόκειται να ρισκάρουμε την ζωή μας. Υπήρξαν αρκετοί που υπέστησαν ελαφροτραυματισμούς και συνέχιζαν όλη μέρα και νύχτα, ένιωθαν την περιοχή τους και θέλανε να την προστατέψουν…

Πάντα υπάρχει στο πίσω μέρος τους μυαλό σου πως πρέπει να γυρίσεις στην οικογένεια σου και στους φίλους σου, από την στιγμή που το κράτος μας έχει “μόνους” μας… σε όλο το κομμάτι και τον οχημάτων και του εξοπλισμού. Αυτό είναι ιδιαίτερα έντονο στην επαρχία που δεν έχουμε τόσο έντονη την βοήθεια τον ιδιωτών όπως στην Αθήνα. Αν νιώσεις πως κινδυνεύεις αποχωρείς.

Στο κομμάτι της Πάτρας και νομού Αχαΐας που δραστηριοποιούμαστε ήταν πολύ δύσκολη χρονιά για την χώρα σχετικά ήταν καλά…

Εμείς ως σωματείο, ευελπιστούμε και ελπίζουμε να είμαστε με ακόμη ένα πυροσβεστικό και συνεχώς βλέπουμε νέα άτομα να έρχονται ως εθελοντές, αυτό είναι κάτι που μας χαροποιεί και βλέπουμε πως η νεολαία έχει ευαισθητοποιηθεί στο θέμα των πυρκαγιών. Σε επίπεδο αυτοδιοίκησης και πρόληψης υπάρχει πολύς δρόμος ακόμη γιατί τα λεφτά πέφτουν στην καταστολή…

Στην φωτιά είμαστε όλοι συνάδελφοι αλλά σίγουρα θα μπορούσε να υπάρξει καλύτερος συντονισμός και να μας αξιοποιούν καλύτερα, πολλές φορές αναγκαζόμαστε να επιχειρούμε με δικές μας πρωτοβουλίες και να κάνουμε μόνοι μας καταστάσεις…»

Ο Μάριος Γιαννακόπουλος μιλάει για πρωτοφανείς φωτιές…

«Πρώτη φορά στα έξι χρόνια που είμαι εθελοντής φοβήθηκα τις φωτιές… Έχω πάει σε πολλά μέρη αλλά όλο αυτό ήταν κάτι πρωτοφανές, αντιμετωπίσαμε φωτιές μεγάλου μεγέθους.

Όλο αυτό ήταν κάτι καινούργιο και για την Πάτρα δε το έχει ξαναζήσει τέτοιο πράγμα… Παρ’ όλα αυτά αυτό που ξέρουμε εμείς και η ομάδα μας είναι πως εμπιστευόμαστε ο ένας τον άλλον και όλο αυτό την ώρα των πυρκαγιών σε βοηθάει εκείνη την στιγμή…

Αυτό που με δυσκόλεψε πολύ ήταν οι πολλές μαζεμένες εστίες αλλά και οι καιρικές συνθήκες, ο αέρας δηλαδή μας ζόρισε πάρα πολύ μέχρι να γίνει η κατάσβεση της φωτιάς. Ακόμα και η οργάνωση ήταν κάτι πολύ δύσκολο, δεν υπήρχε σωστή οργάνωση του κράτους δηλαδή τον χειμώνα δεν μιλάνε με τον κόσμο για να τον ενημερώσουν το τι πρέπει να κάνει με τα δέντρα γύρω από το σπίτι του, πως πρέπει να υπάρχει μια ροή εργασιών για να προστατέψουν τα σπίτια τους… 

Εμείς όμως γι’ αυτό είμαστε εμείς και να βοηθάμε, όλοι μας κάνουμε άλλες δουλειές. Εγώ για παράδειγμα άφησα την δουλειά μου και πήγα με το αμάξι στις φλόγες να συνδράμω… 

Από τις τέσσερις μέρες, βοήθησα στις τρεις τελευταίες. Εκεί έγιναν τα περισσότερα κακά… Δεν σκέφτηκα ποτέ όμως πως θέλω να φύγω, όλοι μας είμαστε μια πολύ καλή ομάδα, έχουμε έμπειρα άτομα και ήμουν συνεχώς σίγουρος πως δεν θα παθαίναμε κάτι. 

Με στιγμάτισε μια χαοτική κατάσταση σε ένα σπίτι που καιγόταν. Είχε πάρει φωτιά όλο το βουνό από πίσω και ερχόταν με μεγάλη ταχύτητα προς τα εμάς… όλο αυτό με τρόμαξε πάρα πολύ αλλά και πάλι με την ομάδα μου κάναμε μια γρήγορη εκκένωση του κόσμου – ο οποίος πολλές φορές σε δυσκολεύει – αλλά το καταφέραμε.

Θυμάμαι όταν σώσαμε ένα σπίτι από τις φωτιές και στην συνέχεια ήρθε ο ιδιοκτήτης μας αγκάλιαζε, έκλαιγε και μας ρωτούσε πως μπορεί να μας το ανταποδώσει… Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ευχαρίστηση από αυτό για εμένα, δε θέλω τίποτα άλλο.

Ακόμα όμως δεν έχει τελειώσει τίποτα και οι κίνδυνοι υπάρχουν… βλέπουμε τι γίνεται στην Ελλάδα και πως ποτέ δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για τίποτα.

Από μεριάς μας πρέπει όλοι να ξέρουμε κάποια πράγματα περί εθελοντισμού, έστω τα βασικά για να μπορέσουμε να προστατευτούμε ο κάθε ένας να μπορεί να συνδράμει κάπως και φυσικά το κράτος πρέπει να αναλάβει κάποιες ευθύνες για τα πυροσβεστικά, έκοψε πολλούς εποχικούς πυροσβέστες από πέρσι αλλά παρ’ όλα αυτά εμείς είμαστε εδώ για να το κάνουμε όσες φορές χρειαστεί!».