Ανεξάρτητες οργανώσεις για τα δικαιώματα: Η Ελλάδα βρίσκεται σε θεσμική υποχώρηση

Χρόνιες πλημμέλειες αλλά και νέες απειλές για το Κράτος Δικαίου στην Ελλάδα καταγράφει η σχετική έκθεση οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών για το 2023.

Διενεργήθηκε σήμερα η συνέντευξη τύπου που κάλεσαν οι ανεξάρτητες οργανώσεις Vouliwatch, Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ), Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA), HIAS Ελλάδος, Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕλΕΔΑ) και Reporters United για την παρουσίαση της έκθεσης και της σύνοψής της, για το Κράτος Δικαίου στην Ελλάδα το 2023.

Η έκθεση αυτή έχει κατατεθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο του ετήσιου ελέγχου των εθνικών συστημάτων που διεξάγει η Επιτροπή μέσω της Έκθεσης για το Κράτος Δικαίου.

Ο Μίνως Μουζουράκης, Νομικός Σύμβουλος και Υπεύθυνος Προάσπισης Δικαιωμάτων στην Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο, δήλωσε σήμερα μετά τη συνέντευξη τύπου: «Από την ανεξάρτητη δημοσιογραφία, τη διαφάνεια και την καλή νομοθέτηση, έως την προστασία των προσφύγων και των θυμάτων αστυνομικής αυθαιρεσίας, η κοινωνία των πολιτών έχει ενιαίο και σταθερό αίτημα: τη σωστή λειτουργία των θεσμών και τον σεβασμό στους νόμους της χώρας. Είναι υπόθεση όλων μας το κράτος δικαίου και ευθύνη μας η υπεράσπισή του, ιδίως σε περιόδους επικίνδυνης ολίσθησης.» 

Η προάσπιση και ενίσχυση του Κράτους Δικαίου παραμένει άμεση προτεραιότητα της ελληνικής Κοινωνίας των Πολιτών, ενόψει της συνεχιζόμενης υποχώρησης των θεσμών της χώρας. Αυτή η ανάγκη μπορεί να καλυφθεί μόνο με τη μέγιστη δυνατή συνεργασία των φορέων της κοινωνίας των πολιτών σε κοινές πρωτοβουλίες όπως αυτή, επιδιώκοντας τη συσπείρωση και κοινή δράση όλων όσων ενεργοποιούνται σε ζητήματα που αφορούν διαφορετικές πλευρές του κράτους δικαίου στην Ελλάδα.

Έτσι, η παρούσα έκθεση που δημοσιοποιούμε σήμερα, εντοπίζει πέντε οριζόντια ζητήματα με αντίκτυπο στις διαφορετικές πτυχές του Κράτους Δικαίου στην Ελλάδα:

• Παρακολουθήσεις από την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ) και χρήση του λογισμικού κατασκοπείας Predator κατά υψηλόβαθμων κρατικών λειτουργών, δημοσιογράφων και άλλων στόχων,

• Παρέμβαση της κυβέρνησης στο έργο των συνταγματικά κατοχυρωμένων ανεξάρτητων αρχών όπως η Αρχή Διασφάλισης Απορρήτου Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ), ιδίως μέσω αντισυνταγματικών τροποποιήσεων της σύνθεσης της Αρχής, εκφοβισμού των μελών της και κλήση τους ως υπόπτων σε ποινικές διαδικασίες,

• Αναγκαστική εξαφάνιση ανθρώπων που ζητούν άσυλο στη χώρα υπό τη μορφή επαναπροωθήσεων, με συνέχιση της ευθείας παράβασης διαταγών του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για την παροχή βοήθειας σε ανθρώπους σε κίνδυνο και για την πρόσβασή τους σε διαδικασίες ασύλου,

• Ολίσθηση της ελευθερίας του Τύπου, με κατάταξη της χώρας στην τελευταία θέση της ΕΕ για δεύτερη συνεχή χρονιά, λόγω των απειλών και επιθέσεων, των παρακολουθήσεων και των καταχρηστικών αγωγών (SLAPPs) κατά δημοσιογράφων,

• Αστυνομική βία και αυθαιρεσία, ιδίως κατά μειονοτήτων, σε συνδυασμό με την ευρύτερη αντίληψη περί ατιμωρησίας των σωμάτων ασφαλείας και την έλλειψη αποτελεσματικής διερεύνησης.

Η έκθεσή μας επισημαίνει περαιτέρω παραβιάσεις των αρχών του κράτους δικαίου και των υποχρεώσεων που επιβάλλει το διεθνές, το ενωσιακό και το εθνικό δίκαιο, μεταξύ των οποίων:

• Καταστρατήγηση των συνταγματικών και νομοθετικών εγγυήσεων της καλής νομοθέτησης, μέσω της συνεχιζόμενης τακτικής των ανεπαρκών δημοσίων διαβουλεύσεων, της κατάθεσης και ψήφισης «πολυνομοσχεδίων» και εκπρόθεσμων ή/και άσχετων τροπολογιών, καθώς και της συνεχούς τροποποίησης προσφάτως ψηφισθέντων νόμων,

• Πλημμελής και αδιαφανής έλεγχος της διαφθοράς, οπισθοδρόμηση του πλαισίου για τις δηλώσεις περιουσιακής κατάστασης («πόθεν έσχες»), ζητήματα μη εφαρμογής του νόμου για το Μητρώο Διαφάνειας και για τα δώρα υπουργών και βουλευτών,

• Πλημμελής συμμόρφωση της χώρας με τις υποχρεώσεις διαφάνειας και ανοικτών δεδομένων, συμπεριλαμβανομένης της συστηματικής αδυναμίας ανταπόκρισης της Κυβέρνησης και της Βουλής σε αιτήματα πληροφοριών και κατάθεσης εγγράφων,

• Κατάχρηση του ποινικού δικαίου, ενδεικτικά των διατάξεων για τη διακίνηση, σε βάρος προσφύγων και μεταναστών, αλλά και κατά οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και υπερασπιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων για σύννομες δράσεις υποστήριξης.

Τέλος, τόσο στην έκθεση όσο και στη σύνοψη των κυριότερων σημείων της που τη συνοδεύει, συμπεριλαμβάνονται συγκεκριμένες συστάσεις προς την ελληνική κυβέρνηση, ενώ αιτούμαστε, μέσα από την κατάθεση της έκθεσης αυτής στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τη διατύπωση συστάσεων προς την Ελλάδα και από την πλευρά της Επιτροπής, για συγκεκριμένες δεσμεύσεις, ώστε να διασφαλιστεί η αποτελεσματική συμμόρφωση της χώρας με τις θεμελιώδεις αρχές και νομικές υποχρεώσεις του δικαίου της ΕΕ.

Σας καλούμε να διαβάσετε την πλήρη αναφορά μας και να μοιραστείτε την πρωτοβουλία μας. Οφείλουμε συλλογικά να συνεχίσουμε την προσπάθεια υπεράσπισης του κράτους δικαίου στη χώρα μας και στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Βρείτε την έκθεση και τη σύνοψη στον σύνδεσμο: https://rsaegean.org/el/kratos-dikaiou-2024-report/