«Απιάστο όνειρο» το ελληνικό καλοκαίρι – Πόσοι δεν θα πάνε διακοπές

Ενώ γύρω μας χορεύουν εκατομμύρια από το μεγάλο πάρτι του ΟΠΕΚΕΠΕ, όσοι δεν φυτεύουν μπανανιές στον Όλυμπο και ελιές σε πτέρυγα μάχης, στερούνται κάθε μέρα και πιο πολλά. Οι διακοπές στην Ελλάδα, όπου ανύπαρκτα αιγοπρόβατα επιδοτούνται κι οι πολίτες αντιμετωπίζονται σαν γίδια, έχουν γίνει είδος πολυτελείας. Η «παραθεριστική φτώχεια» επηρεάζει τους εργαζόμενους και – κυρίως- τα παιδιά. Η «στέρηση διακοπών» έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία και την ευεξία, αλλά και στο αίσθημα του ανήκειν και την κοινωνική συνοχή. Κι είναι άλλο ένα πλήγμα για τον κόσμο της εργασίας, που δέχτηκε νέο σφυροκόπημα με το τελευταίο νομοθέτημα της κυβέρνησης.

Το περίφημο ελληνικό καλοκαίρι γίνεται όλο και πιο άπιαστο για τον μέσο κάτοικο της Ελλάδας. Τα στοιχεία που έδωσε πρόσφατα το Ινστιτούτο Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών δείχνουν πως και φέτος ένας στους δύο δεν θα πάει διακοπές, ενώ σε αντίστοιχη δημοσκόπηση της ALCO το ποσοστό όσων θα βράσουν σπίτια τους είναι 43% – σε κάθε περίπτωση τα νούμερα είναι συντριπτικά για το κυβερνητικό αφήγημα της ευημερίας.

Δεν είναι όμως μονάχα τα υψηλά κόστη διαμονής, τα υπέρογκα ακτοπλοϊκά, η ακρίβεια που μαστίζει τον οικογενειακό προϋπολογισμό που κρατάνε τους ανθρώπους μακριά από την ολιγοήμερη απόδραση. Το ίδιο εφιαλτική μπορεί να είναι η ανεργία, αλλά και η ίδια η εργασία. Η Μαρία στα 45 της ψάχνει για δουλειά και η Άννα έχει δουλειά. Ωστόσο καμία από τις δυο δεν θα φύγει από την Αθήνα φέτος το καλοκαίρι – για λόγους εντελώς διαφορετικούς, που όμως κατά βάθος συναντώνται στην ίδια ζουγκλοειδή συνθήκη που έχει περιέλθει η αγορά εργασίας.

«Φυσικά και δεν θα φύγω, όπως δεν φεύγουν πια οι περισσότεροι φίλοι μου. Αν λείψω πολύ από τη δουλειά, δεν ξέρω τι μου ξημερώνει. Μπορεί να με πετάξουν έξω, μπορεί να μου μειώσουν τα projects όπου συμμετέχω, μπορεί οι πελάτες μου να ζητήσουν αλλού υποστήριξη. Δεν ρισκάρω για λίγες μέρες ήλιο και θάλασσα να διακινδυνεύσω τη δουλειά που έχω φτύσει αίμα για να χτίσω», λέει η Άννα.

Στον αντίποδα φαινομενικά αφού δεν έχει τυπικά εργασία, αλλά εξίσου εξαντλημένη είναι η Μαρία, που δουλειά της έχει γίνει το να ψάχνει για μόνιμη δουλειά. «Είναι η δεύτερη χρονιά που δεν θα πάω διακοπές. Πέρυσι ήταν πολύ δύσκολο να το αποδεχτώ. Φέτος μοιάζει σαν να έχω ξεχάσει ότι οι διακοπές είναι δικαίωμα του κάθε ανθρώπου. Η ψυχική αλλά και η σωματική κούραση που νιώθω έπειτα από 86 αιτήσεις εργασίας και αμέτρητες συνεντεύξεις, με έχουν κάνει να ξεχάσω ότι και αυτό είναι μια καθημερινή εργασία η οποία ενδεχομένως να χρειάζεται παύση. Πολλές φορές με βάζω στην διαδικασία να κάνω ‘trade off’: να κόψω την μια μπύρα της Παρασκευής με φίλους που είναι σημαντική για την κοινωνικοποίηση μου ή να ‘μαζέψω’ τις μπύρες ενός ολόκληρου χρόνου, ώστε να πάω 4 μέρες διακοπές; Είναι η πρώτη ή η δεύτερη λύση πιο σημαντική για την ψυχική μου υγεία;»

Καθόλου τυχαία και όχι αποκλειστικά ελληνικά δεν είναι αυτά τα φαινόμενα, παρά δείχνουν μια σταθερή στροφή της κάποτε «Ευρώπης των λαών» σε Ευρώπη του μεγάλου κεφαλαίου. Ο Παγκόσμιος Δείκτης Δικαιωμάτων που δημοσιεύθηκε στις αρχές Ιουνίου δείχνει πως τα δικαιώματα των εργαζομένων στην Ευρώπη βρίσκονται στο «χειρότερο επίπεδο» εδώ και τουλάχιστον μια δεκαετία – πρόκειται για τη μεγαλύτερη πτώση που παρατηρήθηκε σε οποιαδήποτε περιοχή παγκοσμίως.

• 41% των χωρών στην Ευρώπη παραβίασαν το δικαίωμα στην ίδρυση και προσχώρηση σε συνδικαλιστική οργάνωση.
• Το 54% αρνήθηκαν στους εργαζόμενους την πρόσβαση στη δικαιοσύνη.
• 17% περιόρισε την ελευθερία του λόγου και του συνέρχεσθαι.

Οπότε, σε ένα τέτοιο τοπίο όπου ο κόσμος της εργασίας δέχεται συστηματικές και ολόπλευρες επιθέσεις, οι διακοπές είναι πια είδος σπάνιο και εν ανεπαρκεία. Σύμφωνα με ανάλυση των στοιχείων της ΕΕ για την Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων, το 2022 ο αριθμός των εργαζομένων που δεν μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά τις διακοπές μιας εβδομάδας αυξήθηκε κατά περισσότερο από δύο εκατομμύρια, με πρωταθλήτριες στη φτώχεια των διακοπών την Ρουμανία, την Κύπρο και την Ελλάδα. Με τον πληθωρισμό της απληστίας να καλπάζει, είναι βέβαιο πως τρία χρόνια μετά ο δείκτης θα έχει επιδεινωθεί. «Τα τελευταία χρόνια βιώνουμε σταθερά την ίδια εικόνα με τον μισό πληθυσμό να μην μπορεί να κάνει διακοπές», μας λέει ο ομότιμος καθηγητής κοινωνικού δικαίου κι εργασιακών σχέσεων του Παντείου, Γιάννης Κουζής. «Το φαινόμενο οφείλεται στην εντεινόμενη φτωχοποίηση της ελληνικής κοινωνίας των χαμηλών εισοδημάτων και της μεγαλύτερης επιδείνωσης της αγοραστικής δύναμης που συντελείται την τελευταία 15ετια σε σχέση με όλη την υπόλοιπη Ευρώπη».

Την ίδια ώρα η κυβέρνηση, που βυθίζεται από το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, φέρνει ένα νέο εργασιακό νομοσχέδιο – το τέταρτο μέσα σε 6 χρόνια. «Θα έλεγε κανείς πως αυτός ο εργασιακός οίστρος θα απέβλεπε στην βελτίωση της θέσης των εργαζομένων», λέει ο Κουζής ωστόσο, όπως τονίζει, «αποδεικνύεται η σταθερή και μεθοδευμένη περαιτέρω απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων στην κατεύθυνση ενός νέου εργατικού δικαίου. Ενός ‘εργατικού δικαίου’ με αλλοίωση του ρόλου του, υπέρ των εργοδοτικών συμφερόντων στο όνομα της ανταγωνιστικότητας με όρους χαμηλών δαπανών για την εργασία, με την Ελλάδα ως χώρα με σημαία ευκαιρίας κερδών».

• 26% των νοικοκυριών με παιδιά έως 15 ετών δεν έχει τη δυνατότητα να καλύψει τις ανάγκες των παιδιών για διακοπές μιας εβδομάδας,
• 24,6% δεν μπορούν να πληρώσουν για δραστηριότητες αναψυχής.
• 14,1% δεν μπορούν να πληρώσουν για σχολικές εκδρομές ή εκδηλώσεις.

ΠΗΓΗ: ΕΛΣΤΑΤ

Κι αν εμείς οι ενήλικες ταλαιπωρούμαστε το καλοκαίρι λειώνοντας στην πόλη, τι σημαίνει για τα μικρά μας ένα καλοκαίρι χωρίς διακοπές; Πως το βίωμα αυτό της ανισότητας επηρεάζει τα παιδιά και τους εφήβους, ρωτήσαμε την πολύ έμπειρη εκπαιδευτικό και συγγραφέα Μαίρη Χιόνη.

«Το να μην έχει την ευκαιρία ένα παιδί ή ένας έφηβος να απολαύσει έστω και λίγες μέρες διακοπών ενεργοποιεί μια σειρά αρνητικών καταστάσεων. Παραμένοντας στο γνώριμο πλαίσιο δεν του παρέχεται χρόνος ξεκούρασης, διασκέδασης και αποσύνδεσης από την καθημερινή οικιακή και σχολική ρουτίνα. Μειώνεται η δυνατότητα ανάπτυξης δεξιοτήτων όπως η προσαρμογή σε διαφορετικές καταστάσεις και η αντιμετώπιση προκλήσεων. Υπάρχει έλλειψη καινούργιων ενδιαφερόντων και γνώσεων, τα οποία θα μπορούσαν να αναπτυχτούν μέσα από ταξίδια και επισκέψεις σε νέους χώρους. Η απουσία διακοπών μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του άγχους και δεν ενισχύεται η αυτοεκτίμηση και η υγιής ψυχολογική διάθεση των παιδιών και των εφήβων. Η απουσία καλοκαιρινών διακοπών δεν προσφέρει χρόνο για κοινωνικοποίηση με φίλους και την οικογένεια και στερεί τη δημιουργία κοινών αναμνήσεων»», λέει η Χιόνη.

Όπως εξηγεί επικαλούμενη σειρά επιστημονικών ευρημάτων η Χιόνη, η δυνατότητα να κάνουν διακοπές είναι εξαιρετικά σημαντική για τα παιδιά. «Μόλις 20 λεπτά παραμονής στη φύση βελτιώνουν τα επίπεδα προσοχής και συγκέντρωσης. Οι πιο απλές δραστηριότητες, όπως το να βάλουμε τα πόδια μας βαθιά στην άμμο, μέχρι τις πιο σύνθετες, όπως το να εξερευνήσουμε ένα νέο μέρος, ενεργοποιούν νευροχημικές ουσίες του εγκεφάλου. Αυτές μεταδίδουν μια αίσθηση ευεξίας με την ενεργοποίηση της ωκυτοκίνης και της ντοπαμίνης που προάγουν τη χαρά, μειώνουν το άγχος και ενεργοποιούν ζεστά και γενναιόδωρα συναισθήματα. Οι οικογενειακές βόλτες στη φύση ηρεμούν το σώμα, μειώνοντας την αρτηριακή πίεση και τα επίπεδα των ορμονών του στρες, ακόμη και τη χοληστερόλη». Καλοκαίρι εκτός των τειχών γιοκ για πάρα πολλά παιδιά πλέον, αλλά για ποιες διακοπές να μιλήσουμε όταν η κυβέρνηση νομοθετεί τις 13 ώρες εργασίας; Όχι μόνο «τα μπάνια του λαού» είναι πια μακρινή ανάμνηση, αλλά κι ο ελεύθερος χρόνος με τα παιδιά μας επίσης.

«Η ρητή καθιέρωση της 13ωρης εργασίας ως ανώτατο ημερήσιο ωράριο ενισχύει τα μέχρι τώρα πρωτεία μας στον πραγματικό εργάσιμο χρόνο μετά και από την εκτόξευση των υπερωριών του νόμου Χατζηδακη», λέει ο Κουζής. «Το μέτρο προβάλλεται με το προκλητικό επιχείρημα περί ενίσχυσης του εργατικού εισοδήματος με τις υπερωρίες, αποσιωπώντας τους λόγους της ανεπάρκειας των μισθών για την κάλυψη των αναγκών μέσα από το κανονικό ωράριο εργασίας. Το 13ωρο ακολουθεί τα ανώτατα επιτρεπόμενα όρια της κοινοτικής νομοθεσίας, σε μια Ευρώπη που βιώνει την σταθερή απορρύθμιση του ‘κοινωνικού’ κράτους και της εργασίας. Η διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι οι πολιτικές απορρύθμισης στην Ελλάδα κατατάσσουν την χώρα ,σταθερά πλέον, στην πρώτη θέση από πλευράς επιδείνωσης των εργασιακών συνθηκών.

Πρόκειται για εικόνα συνεχούς απόκλισης από τις ευρωπαϊκές χώρες της πρώτης ταχύτητας, σε απόλυτη ένταξη από τον ευρωπαϊκό Νότο στην ευρωπαϊκή Ανατολική Περιφέρεια, μέσα στην οποία αυξάνονται συνεχώς οι χώρες με καλύτερους δείκτες εργασιακών συνθηκών από την Ελλάδα».

Φυσικά τα παραπάνω δεν ισχύουν για όλους στην υπό γαλάζια διακυβέρνηση πατρίδα μας παρά μονάχα για τους κοινούς θνητούς. Ας πούμε, οι… παραγωγοί καφέ στην Αρκαδία μια χαρά διακοπές έκαναν μέχρι πρότινος. Και Κύριος οίδε, πόσοι ακόμα απόλαυσαν τον παραθερισμό τους με τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης…

Πηγή: dnews.gr/ Ντίνα Δασκαλοπούλου