Από τον ήρωα ιππέα στον Άγιο Γεώργιο

Ένας από τους γνωστότερους αγίους της Ορθόδοξης και Καθολικής εκκλησίας, ο άγιος Γεώργιος, προστάτης της Αγγλίας, των γεωργών, του Πεζικού και του Ελληνικού Στρατού Ξηράς, ο Άγιος των Σταυροφόρων, ο προστάτης των απανταχού τσιγγάνων που γιορτάζουν το Εντερλέζι αλλά και των μουσουλμάνων που τον ταυτίζουν με τον δικό τους Χεντερλέζ φαίνεται να έχει τις ρίζες τους στην λατρεία του ήρωα ιππέα της αρχαίας Ελλάδας.

Του αί Γιωργιού, ήταν από τα πολύ παλιά χρόνια μια σημαντική γιορτή καθώς αποτελούσε την αφετηρία για μια σειρά από γεωργικές εργασίες.

Συμβόλιζε τον ερχομό της άνοιξης, την γέννηση της φύσης γ αυτό και έχει συνδεθεί με τις καλλιέργειες αφού το όνομά του προέρχεται από το ουσιαστικό «γεώργιον» (=καλλιεργήσιμο). Οι τσιγγάνοι που συνήθιζαν να μετακινούνται ως γυρολόγοι, εργάτες γης, γανωτές και σιδεράδες έδιναν μεγάλη σημασία στην γιορτή του αγίου, παράδοση που κρατάει μέχρι και τις ημέρες μας καθώς σχεδόν σε κάθε τσιγγάνικο σπίτι θα στηθεί μεγάλη γιορτή, πολλά τάματα και κουρμπάνια.

Πολλά είναι τα έθιμα των τσιγγάνων, κάποια κρατούν από την Θράκη, ψήγματα τους συναντάμε μέχρι και τις ημέρες μας. Ο Άγιος Γεώργιος εορτάζεται και από τους μουσουλμάνους, κυρίως των Βαλκανίων και της Τουρκίας ή της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο Άγιος Γεώργιος συσχετίζεται με τον “Χιδίρ Ελέζ” προφήτη σύγχρονο του Μωυσή, που άλλοτε εμφανίζεται μόνος και άλλοτε με τον Ηλία-Ελιάς ή Ελέζ. Από εκεί κατά πολλούς προέρχεται και η λέξη Γεντερλέζ – Εντερλέζι η οποία πιθανό να κρατάει στοιχεία και από άλλες παγανιστικές γιορτές της άνοιξης. Ο άγιος ιππέας έχει ρίζες πολύ παλιές και μια επίσκεψη σε μουσεία της Ελλάδος μπορεί να το βεβαιώσει.

Η λατρεία του ήρωα ιππέα στην αρχαιότητα εντάσσεται στην λατρεία των νεκρών και της ανάστασης.

Η εικόνα του ήρωα παρουσιάζεται κυρίως σε μαρμάρινα ανάγλυφα σ’ όλον τον ελληνικό χώρο, τα συγκεκριμένα των φωτογραφιών προέρχονται από την Κρήτη και βρέθηκαν στην Κνωσό. Πρόκειται για πλακίδια που αφήνοντας στο ιερό του Γλαύκου γιού του Μίνωα που πνίγηκε σε ένα πιθάρι μέλι αλλά επανήλθε στην ζωή. Η νεκρανάσταση ταυτίζεται με το πέρασμα από το χειμώνα στην άνοιξη, από την παιδική στην ενήλικη ζωή. Παρόμοια πλακίδια με ήρωα ιππέα και φιδιού προέρχονται από την αρχαία Κρητική πόλη Έλτυνα πλησίον της Κνωσού.

Αντίστοιχα συναντάται ο «Θράκας ιππέας» μυθικός ήρωας των Βαλκανίων, μεσολαβητής μεταξύ του κόσμου των ζωντανών και των θεών. Ο Θράκας ιππέας θεωρείται, θεότητα της γονιμότητας, καθώς και σημαντική χθόνια θεότητα. Επίσης σχετίζεται με το νερό και θεωρείται προστάτης των πηγαδιών και των πηγών.

Επιρροή του Θράκα ιππέα έχει υπάρξει στη χριστιανική εικονογραφία της Σερβίας, όπου εμφανίζεται σε τοιχογραφία του Αγίου Γεωργίου στα ερείπια της μονής του Αγίου Γεωργίου που χρονολογείται γύρω στο 1168. Η λατρεία του γνώρισε πολύ μεγάλη διάδοση, κατά την ελληνιστική και ιδίως τη ρωμαϊκή εποχή, στη Θράκη, τη και τη Μακεδονία.

Πέρα όμως από την απεικόνιση στα μαρμάρινα ανάγλυφα υπάρχει και στην πρόσθια όψη των αρχαίων ελληνικών νομισμάτων.

Τέλος στην νεοελληνική ιστορία απεικονίζεται σε ζωνάρια, ταμπακιέρες, στολές, ιερά άμφια, εικονίσματα και διακοσμητικά.

Φαίνεται πως ο ήρωας θεός ιππέας δεν ήταν τυχαίος ούτε στην αρχαιότητα ούτε στα χρόνια που ακολούθησαν και αυτό το μαρτυρά η παρουσία του σε ναούς, αγάλματα, πλακίδια, νομίσματα, τοιχογραφίες και ψηφιδωτά. Παρόμοια κατά την επικράτηση του Χριστιανισμού ο Άγιος Γεώργιος κατέχει ξεχωριστή θέση για τους λαούς των Βαλκανίων. Είναι ξεκάθαρο πως η λατρεία του ήρωα ιππέα ήταν τόσο ισχυρή που δεν μπορούσε να την κινήσει κανείς και έτσι πέρασε και στην ορθόδοξη εκκλησία με την μορφή του αγίου Γεώργιου.