Αυξάνεται η φυματίωση στην Ελλάδα;
Στις χώρες όπου η φυματίωση εμφάνισε άνοδο ήταν η Ελλάδα, μαζί με την Κύπρο και τη Σλοβακία, καθώς και την Ισλανδία.
Αυξητική πορεία παίρνει η φυματίωση τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας, με τα περιστατικά να υπερδιπλασιάζονται μέσα σε δύο μόλις χρόνια.
Μάλιστα στη σχετική έκθεση του Ευρωπαϊκού Κέντρου Ελέγχου Λοιμώξεων (ECDC) επισημαίνεται ότι ενώ παρατηρείται πτωτική πορεία της νόσου στην Ευρώπη από το 2019 και μετά, εντούτοις σε ορισμένες χώρες διαπιστώθηκε αύξηση των κρουσμάτων κατά 1-3% το 2023 έναντι της προηγούμενης χρονιάς.
Στις χώρες όπου η φυματίωση εμφάνισε άνοδο ήταν η Ελλάδα, μαζί με την Κύπρο και τη Σλοβακία, καθώς και την Ισλανδία.
Τα κρούσματα
Μετά την κατακόρυφη πτώση των κρουσμάτων στα 206 περιστατικά το 2021 – εξαιτίας της καραντίνας της πανδημίας, ο ρυθμός ανόδου επιτάχυνε, φτάνοντας τα 320 περιστατικά το 2022 και τα 493 περιστατικά το 2023, τελευταία χρονιά για την οποία ο ΕΟΔΥ διαθέτει στοιχεία.
Από τα περιστατικά αυτά, το 87% έφεραν τη μεταδοτική μορφή της νόσου (366 κρούσματα), καθώς η νόσος εντοπίστηκε στους πνεύμονες. Μάλιστα, στο μεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών με πνευμονική νόσο, είχε σχηματιστεί κοιλότητα (παρουσία σπηλαίου), δηλώνοντας το προχωρημένο της νόσου που συνδέεται με υψηλή μεταδοτικότητα και την καθυστερημένη πρόσβαση σε δομές υγείας για την παροχή περίθαλψης.
Το θετικό ήταν ότι στο 84% των περιστατικών, το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης ήταν ευαίσθητο στα πρώτης γραμμής αντιφυματικά φάρμακα, ενώ 9 περιστατικά εμφάνισαν αντοχή σε ένα φάρμακο και άλλα 6 περιστατικά είχαν προσβληθεί από εξαιρετικά ανθεκτικά στελέχη.
Χαμηλή συχνότητα
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ, η Ελλάδα κατατάσσεται στις χώρες χαμηλής επίπτωσης (όπως ορίζει ο ΠΟΥ για τις χώρες με λιγότερα από 10 περιστατικά ανά 100.000 κατοίκους κατ’ έτος), αφού η συχνότητα έφτασε το 2023 τα 4,71 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού, έναντι 8,6 κρούσματα ανά 100.000 πληθυσμού στην Ευρώπη.
Το 47% των συνολικών κρουσμάτων ήταν Έλληνες και το 53% αλλοδαποί.
Στην αποδρομή της πανδημίας, παρατηρήθηκε αύξηση και στον ελληνικό πληθυσμό, κυρίως σε άτομα άνω των 65 ετών συνήθως άνω των 80 ετών, γεγονός που δηλώνει την επανενεργοποίηση της φυματίωσης, από την οποία είχαν προσβληθεί σε παιδική ή νεαρή ηλικία.
Αλλοδαποί
Στους αλλοδαπούς από χώρες με υψηλή συχνότητα της νόσου, ο αριθμός περιστατικών ενεργού φυματίωσης βαίνει σταθερά αυξανόμενος την τελευταία δεκαετία.
Όμως η πλειονότητα των αλλοδαπών κρουσμάτων, αφορά νέα άτομα, κυρίως εφήβους και πολύ νεαρούς ενήλικες 15-24 ετών.
Σχεδόν οι μισοί αλλοδαποί ασθενείς με φυματίωση που καταγράφηκαν στη χώρα μας, (δηλ. το 45%) προέρχονται από την Κεντρική και Νότια Ασία (ιδίως Πακιστάν, Αφγανιστάν, Ινδία, Μπαγκλαντές). Ακολουθούν οι αλλοδαποί με προέλευση από την Υποσαχάρια Αφρική (κυρίως Σομαλία, Κογκό και Σιέρρα Λεόνε) με 22%. Η τρίτη συχνότερη γεωγραφική περιοχή προέλευσης είναι η Ανατολική Ευρώπη (ιδίως Γεωργία, Ρουμανία και Αλβανία) με 20%.
Από το σύνολο των κρουσμάτων, το 4,3% ή 21 περιστατικά, αφορούσαν ανηλίκους με δύο αλλοδαπά βρέφη κάτω του έτους και 2 νήπια Ρομά κάτω των 5 ετών. Επίσης ένα 17% των κρουσμάτων αφορούσε άτομα που ζούσαν σε δομές μεταναστών και αστέγων, σε φυλακές, γηροκομεία και στο στρατό.
Οι σοβαρότερες μορφές
Οι σοβαρότερες μορφές φυματίωσης είναι η προσβολή του κεντρικού νευρικού συστήματος και η κεχροειδής μορφή.
Το 2023 παρατηρήθηκε σημαντική αύξηση στα περιστατικά φυματίωσης του κεντρικού νευρικού συστήματος (φυματιώδης μηνιγγίτιδα και φυματίωση εγκεφάλου), καθώς και αύξηση στις σοβαρότερες και μεταδοτικότερες μορφές πνευμονικής φυματίωσης στους αλλοδαπούς. Συγκεκριμένα, δηλώθηκαν 8 περιστατικά σε νέους αλλοδαπούς (ηλικίας 17 ως 39 ετών), έναντι 2 το 2022. Από τα 8 περιστατικά, μόνο ένα είχε υποκείμενη ανοσοκαταστολή (HIV).
Τα περιστατικά με κεχροειδή φυματίωση ήταν 23, τα 8 σε Έλληνες και τα 15 σε αλλοδαπούς. Στους Έλληνες, τα περιστατικά αφορούσαν σε ένα βρέφος Ρομά και τα υπόλοιπο σε ηλικιωμένους με σημαντική συννοσηρότητα. Αντιθέτως, στους αλλοδαπούς, τα 8 περιστατικά κεχροειδούς φυματίωσης αφορούσαν σε νεαρούς άντρες, χωρίς υποκείμενο νόσημα, ενώ τα 7 σε μεσήλικες, εκ των οποίων οι δύο είχαν υποκείμενη νοσηρότητα.
Στα περιστατικά με αμιγώς εξωπνευμονική εντόπιση, τα περισσότερα αφορούσαν σε φυματιώδη λεμφαδενίτιδα (20/53 ή 38%) και οστική φυματίωση (12/53 ή 23%), κυρίως στη σπονδυλική στήλη. Σε 8 περιστατικά (15%) διαπιστώθηκε φυματιώδης πλευρίτιδα , σε 5 (9%) εντόπιση στο πεπτικό , σε 2 (4%) στο ουροποιητικό σύστημα, σε ένα (2%) στο περιτόναιο και σε ένα (2%) οφθαλμική εντόπιση.
Το 2023, στο 6,5% (32/493) των κρουσμάτων αναφέρεται γνωστό προηγούμενο ιστορικό διάγνωσης ενεργού φυματίωσης ή λήψης αντιφυματικής θεραπείας κατά το παρελθόν (υποτροπή), έναντι 7,5% το 2022.
Από τα 493 συνολικά περιστατικά φυματίωσης, αναφέρεται αρνητικό HIV status για τα 336, θετικό HIV status για 11 και άγνωστο για 146. Τα περιστατικά με συλλοίμωξη TB/HIV αντιστοιχούσαν στο 3% (11/347) των περιστατικών με γνωστό HIV status, έναντι 4% το 2022. Από τα 11 περιστατικά με συλλοίμωξη TB/HIV, τα 5 αφορούσαν σε Έλληνες και τα 6 σε αλλοδαπούς. Ένας Έλληνας και ένας αλλοδαπός ήταν κρατούμενοι. Η διάμεση ηλικία των περιστατικών αυτών ήταν 39 έτη, από 17 ως 51 ετών.
