Διαδικτυακή Πειρατεία: Τι ισχύει με το νέο νόμο, τα «τσουχτερά» πρόστιμα και τα VPN

Όλοι μπορούμε να παραδεχτούμε πώς έχουν υπάρξει φορές που θέλουμε μανιωδώς να παρακολουθήσουμε μία ταινία, η οποία δεν υπάρχει σε καμία – από τις πολλές – συνδρομητικές πλατφόρμες που πληρώνουμε κάθε μήνα και καταλήγουμε στο παράνομο streaming.

Άλλωστε, πριν οι συνδρομητικές πλατφόρμες  κάνουν το μεγάλο «μπαμ» και μπούνε στα σπίτια των περισσοτέρων, ως κάτι δεδομένο, η διαδικτυακή πειρατεία για την παρακολούθηση ξένων σειρών και ταινιών, αποτελούσε τη μοναδική λύση, με τα torrents να λειτουργούν ως κυρίαρχο μέσο.

Το φαινόμενο του παράνομου streaming στην Ελλάδα

Πρόσφατη έρευνα του Ευρωπαϊκού Γραφείου για τη Διανοητική Ιδιοκτησία κατατάσσει την Ελλάδα στις χώρες με τα υψηλότερα ποσοστά παράνομης θέασης οπτικοακουστικού περιεχομένου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι στο δυναμικό κοινό ηλικίας 15-24 ετών, το ποσοστό ξεπερνά ακόμη και το 40%, όταν ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι μόλις 27%.

Έτσι, η ψηφιακή πειρατεία, έχει εξελιχθεί σε μείζον κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, μιας και η παράνομη διακίνηση οπτικοακουστικού περιεχομένου  —μέσω ανεξέλεγκτου downloading και streaming— προκαλεί σημαντικές απώλειες σε Δημόσιο, δημιουργούς και εταιρείες συνδρομητικών υπηρεσιών.

Το ελληνικό κράτος εκτιμά πως χάνει κάθε χρόνο εκατομμύρια ευρώ από διαφυγόντες φόρους, καθώς μεγάλο μέρος της κατανάλωσης ψηφιακού περιεχομένου πραγματοποιείται εκτός του επίσημου δικτύου διανομής. Παράλληλα, οι δημιουργοί στερούνται των νομίμων απολαβών τους, με άμεσο αντίκτυπο στη βιωσιμότητα της πολιτιστικής παραγωγής.

Ιδιαίτερα σημαντικές είναι οι ζημίες για τις εταιρείες συνδρομητικής τηλεόρασης και ψυχαγωγίας, που βλέπουν το πελατολόγιό τους να περιορίζεται εξαιτίας του εκτεταμένου φαινομένου της πειρατείας, το οποίο ευνοείται από την ευκολία πρόσβασης μέσω του διαδικτύου. Πλατφόρμες τύπου IPTV, πειρατικά sites και εφαρμογές που προσφέρουν το παράνομο περιεχόμενο, λειτουργούν συχνά εκτός ελληνικής δικαιοδοσίας, καθιστώντας την επιβολή του νόμου δύσκολη.

Μάλιστα, οι χρήστες που έχουν παράνομη πρόσβαση στο περιεχόμενο πλατφόρμων συνδρομητικής τηλεόραση της χώρας μας, υπολογίζονται μεταξύ 650.000-900.000, τη στιγμή που οι νόμιμοι χρήστες είναι γύρω στο 1.200.000.

Μια έρευνα που αναφέρθηκε στην έκθεση «Foul play: εκατομμύρια Ευρωπαίοι παρακολουθούν παράνομα αθλητικές εκδηλώσεις» αποκάλυψε ότι ένας στους πέντε Έλληνες παραδέχτηκε ότι είχε χρησιμοποιήσει παράνομες πηγές για να παρακολουθήσει live αθλητικές εκδηλώσεις. Αυτό το 20% τοποθέτησε την Ελλάδα στη δεύτερη θέση μετά τη Βουλγαρία, όπου το 21% του πληθυσμού παραδέχτηκε το ίδιο.

Παρά τις προσπάθειες των αρχών και τη θέσπιση μηχανισμών όπως η Επιτροπή για τη Διακοπή Πρόσβασης σε Πειρατικό Περιεχόμενο (γνωστή και ως Επιτροπή 66Α), το φαινόμενο παραμένει έντονο.

Ο νέος Νόμος και τα «τσουχτερά» πρόστιμα

Με την ψήφιση του νόμου 5179/2025 (ΦΕΚ Α΄/26/20-2-2025), ο οποίος μεταξύ άλλων τροποποίησε την παράγραφο 65Α του Ν. 2121/1993, αλλάζουν τα δεδομένα στην ελληνική ψηφιακή πειρατεία και σε ολόκληρο τον κόσμο του διαδικτύου.

Μέχρι πρότινος, η νομοθεσία αφορούσε όσους παρείχαν ή διένειμαν πειρατικό υλικό, χωρίς να επηρεάζονται σημαντικά οι χρήστες, οι οποίοι μπορεί να έβλεπαν περιστασιακά μια ένδειξη “μπλοκαρίσματος” στην προσπάθειά τους να επισκεφτούν ένα πειρατικό σάιτ.

Από εδώ και στο εξής, όσοι έχουν με οποιονδήποτε τρόπο πρόσβαση σε υπηρεσίες με πειρατικό περιεχόμενο θα δέχονται κλιμακωτά πρόστιμα. Για τους οικιακούς χρήστες το ποσό ξεκινά στα  750 ευρώ και μπορεί να φτάσει τα 1.500 ευρώ εάν επαναληφθεί το παράπτωμα.

Εάν το παράνομο υλικό προβάλλεται δημόσια, σε χώρους όπως καφετέριες, ξενοδοχεία κ.ο.κ., το διοικητικό πρόστιμο αντιστοιχεί σε 1.500 ευρώ και 3.000 ευρώ σε περίπτωση υποτροπής.

Εάν γίνει αντιληπτή η εκμετάλλευση της πειρατείας με σκοπό το οικονομικό όφελος, η ποινή ξεκινά στα 5.000 ευρώ και μπορεί να φτάσει τα 10.000 ευρώ.

Οι ταυτοποιήσεις θα γίνονται πλέον με χρήση IP διευθύνσεων που συνδέονται με τον ΑΦΜ των πολιτών μέσω των παρόχων internet, κάτι που επιτρέπει αυτοματοποιημένους ελέγχους και βεβαίωση παραβάσεων. Παρ’ όλα αυτά, ακόμα δεν έχει γίνει γνωστό πώς θα εκδίδεται ή πως θα καταβάλλεται ένα πρόστιμο.

Ένα ακόμη σημαντικό εργαλείο στη μάχη κατά της ψηφιακής πειρατείας έχουν πλέον στη διάθεσή τους οι αρμόδιες αρχές, με τη δυνατότητα εφαρμογής του λεγόμενου «δυναμικού αποκλεισμού» (dynamic blocking). Η διαδικασία αυτή επιτρέπει τον άμεσο αποκλεισμό πρόσβασης σε ιστοσελίδες που φιλοξενούν παράνομο περιεχόμενο — μέσα σε μόλις 30 λεπτά από τη διαπίστωση της παράβασης.

Το μέτρο αυτό αφορά πλατφόρμες που προβάλλουν χωρίς άδεια οπτικοακουστικό υλικό, καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα, από κινηματογραφικές ταινίες και τηλεοπτικές σειρές μέχρι ζωντανές αθλητικές μεταδόσεις.

Την ευθύνη για την ενεργοποίηση του δυναμικού αποκλεισμού φέρουν η Επιτροπή για τη Γνωστοποίηση Διαδικτυακής Προσβολής Δικαιωμάτων Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΕΔΠΠΙ) και η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ), στο πλαίσιο της ενισχυμένης θεσμικής συνεργασίας για την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων στο διαδίκτυο.

Εάν η ιστοσελίδα αλλάξει domain ή IP, η διαδικασία επανεκκινείται αυτόματα, εξασφαλίζοντας συνεχή παρακολούθηση και επαναλαμβανόμενο αποκλεισμό.

Οι αρμόδιες αρχές που θα υλοποιούν το νέο καθεστώς επιβολής προστίμων και ελέγχων είναι:

• Η ΑΑΔΕ
• Η Οικονομική Αστυνομία
• Η ΔΙΜΕΑ
• Οι τελωνειακές, αστυνομικές και λιμενικές αρχές
• Οι έλεγχοι θα στηρίζονται σε στοιχεία ποινικών δικογραφιών και διασταυρώσεις δεδομένων.

Δείτε ολόκληρο τον νόμο ΕΔΩ.

O νέος νόμος βρίσκεται ήδη σε εφαρμογή από τις 20 Φεβρουαρίου 2025, για την καταπολέμηση της ψηφιακής πειρατείας, με την κυβέρνηση να εμφανίζεται αποφασισμένη να βάλει «φρένο» στη μαύρη αγορά παράνομου περιεχομένου και να ενισχύσει, με θεμιτά μέσα, τη νόμιμη αγορά ψηφιακών υπηρεσιών.

Το επόμενο διάστημα αναμένεται να αποδειχθεί καθοριστικό, καθώς θα φανεί στην πράξη κατά πόσο τα νέα μέτρα μπορούν να εφαρμοστούν αποτελεσματικά, χωρίς να προκαλέσουν κοινωνικές ή νομικές αντιδράσεις, ιδίως σε ό,τι αφορά την ελευθερία της πρόσβασης στο διαδίκτυο και τα προσωπικά δεδομένα των χρηστών.

Ο ρόλος των VPN

Θα είναι το VPN αυτό που θα δώσει τη λύση;

Το Εικονικό Ιδιωτικό Δίκτυο (VPN) είναι μια υπηρεσία που κρυπτογραφεί τη σύνδεσή σας στο Διαδίκτυο και κρύβει τη διεύθυνση IP, καθώς δρομολογεί τις διαδικτυακές σας δραστηριότητες μέσω ενός ασφαλούς διακομιστή.

Αυτή η διαδικασία καθιστά δύσκολο για οποιονδήποτε να παρακολουθεί τις διαδικτυακές σας ενέργειες, σύμφωνα με το bytescare.com. «Δύσκολο», όμως όχι απίθανο.

Κατά την ίδια ανάρτηση, τα VPN για υπηρεσίες torrenting και streaming «μπορούν να παρακάμψουν αποτελεσματικά το γεωγραφικά αποκλεισμένο περιεχόμενο και να αποτρέψουν τον περιορισμό του εύρους ζώνης, όμως δεν αποτελούν ασπίδα έναντι των συνεπειών της πρόσβασης σε παράνομο περιεχόμενο».

Όμως! Η χρήση ενός VPN από μόνη της δεν προσφέρει πραγματική ανωνυμία. Αν ο χρήστης συνδεθεί σε πλατφόρμες όπως το Facebook, με τον πραγματικό του λογαριασμό και το προσωπικό του ιστορικό, ή επισκεφθεί γνωστές σελίδες αναζήτησης και υπηρεσίες email, είναι σαφές ότι αφήνει ψηφιακά ίχνη. Και αυτά τα ίχνη μπορούν να οδηγήσουν με σχετική ευκολία στην ταυτοποίησή του.

Αντιθέτως, μια πιο οργανωμένη και τεχνικά μελετημένη προσέγγιση — όπως η χρήση ενός ξεχωριστού υπολογιστή, η αποφυγή σύνδεσης σε προσωπικούς λογαριασμούς και η μη αλληλεπίδραση με πλατφόρμες που σχετίζονται με την καθημερινή του ταυτότητα — μειώνει αισθητά τις πιθανότητες εντοπισμού. Ωστόσο, πρόκειται για διαδικασία που απαιτεί εξειδίκευση, επιμέλεια και, κυρίως, πλήρη επίγνωση των κινδύνων.

Πολλές πλατφόρμες, όπως το Netflix, έχουν ήδη αρχίσει να χρησιμοποιούν προηγμένα εργαλεία ανίχνευσης για τον εντοπισμό και τον αποκλεισμό των χρηστών με VPN.

Σύμφωνα με το geospatialworld.net, η ιδιωτικότητα του χρήστη VPN έχει να κάνει με την έδρα της εταιρείας, που παρέχει το συγκεκριμένο λογισμικό.

Οι πάροχοι VPN μπορούν να κρατούν αρχεία καταγραφής της δραστηριότητας των χρηστών τους, τα περιβόητα VPN logs «για να βελτιώσουν την εμπειρία χρήστη και να διατηρήσουν τη λειτουργικότητα του συστήματος σε επίπεδα υψηλής απόδοσης». Αυτό μπορεί να γίνει με διάφορους τρόπους, συμπεριλαμβανομένης της τήρησης αρχείων για «διάφορους τύπους μετρήσεων».

Στην Κίνα είναι δεδομένα ότι τέτοιες καταγραφές υφίστανται, ενώ παρόμοια πλάνα καταστρώνουν και στην Ινδία.

«Για αυτόν τον λόγο, επιλέξτε μια υπηρεσία που βρίσκεται στην Ελβετία ή στον Παναμά», επισημαίνουν οι ειδικοί του διαδικτύου.