Ελληνική Ένωση Ιστορικών: Ανησυχία για την ποινικοποίηση των βιβλίων ιστορίας

Δεν είναι «πειστήριο ενοχής» ένα βιβλίο ιστορίας. Δεν μπορεί η επιστημονική μελέτη να αντιμετωπίζεται ως ύποπτη δραστηριότητα. Η Ελληνική Ένωση Ιστορικών, με ανακοίνωσή της, καταγγέλλει την ποινικοποίηση της ιστορικής γνώσης, με αφορμή την υπόθεση του υποψήφιου διδάκτορα Βασίλη Γκόνη.

Ο Βασίλης Γκόνης συνελήφθη ως ύποπτος για τη «γιάφκα του Παγκρατίου», επειδή, όπως εξηγεί ο ίδιος σε δημόσια επιστολή, καταγράφηκε να καταθέτει 100 ευρώ στον λογαριασμό ενοικίασης της αποθήκης, πιστεύοντας ότι βοηθά έναν παλιό φίλο του. Δεν βρέθηκαν αποτυπώματα, DNA, ούτε κάποιο άλλο στοιχείο που να τον συνδέει με το περιεχόμενο της αποθήκης. Κι όμως, στη δικογραφία συμπεριλήφθηκε η προσωπική του βιβλιοθήκη — έργα ιστορικών όπως οι Καλλιβρετάκης, Χαραλαμπίδης, Κορνέτης, Στεφανίδης — ως τεκμήριο δήθεν ριζοσπαστικοποίησης.

Η Ελληνική Ένωση Ιστορικών προειδοποιεί: όταν η ιστορική σκέψη γίνεται αντικείμενο δίωξης, δεν είναι η επιστήμη που απειλείται απλώς — είναι η ίδια η δημοκρατία. Ολόκληρη η ανακοίνωση:

Τον Νοέμβριο του 2024 συνελήφθη ως ύποπτος για συμμετοχή σε τρομοκρατική οργάνωση ο Βασίλης Γκόνης, υποψήφιος διδάκτορας στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Η διδακτορική διατριβή που εκπονεί έχει ως θέμα τις εκκαθαρίσεις του διδακτικού προσωπικού στο Πανεπιστήμιο Αθηνών από το 1911 έως το 1975. Με την ιδιότητα του υποψήφιου διδάκτορα έχει συμμετάσχει σε επιστημονικά συνέδρια, ημερίδες και ερευνητικά προγράμματα.

Σε επιστολή του που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών αναφέρει ότι, στο πλαίσιο των ερευνών της αστυνομίας στο σπίτι του, κατασχέθηκαν βιβλία ιστορίας, τα οποία υποτίθεται ότι συνδέονται με τις κατηγορίες που του αποδίδονται.

Πρόκειται για πλήθος επιστημονικών έργων, μεταξύ των οποίων αυτό του Λεωνίδα Καλλιβρετάκη Το Πολυτεχνείο έξω από το Πολυτεχνείο, του Μενέλαου Χαραλαμπίδη Η εμπειρία της Κατοχής και της Αντίστασης στην Αθήνα και Οι Δωσίλογοι, του Κωστή Κορνέτη Τα παιδιά της δικτατορίας, του Γιάννη Στεφανίδη Ανεπιθύμητοι και αναλώσιμοι. Οι αντάρτες του συνταγματάρχη Ψαρρού και ο κατοχικός εμφύλιος 1943-44, καθώς και το συλλογικό έργο Universities under Dictatorship (Pennsylvania State University Press).

Εντός της ακαδημαϊκής κοινότητας, αλλά και εκτός αυτής, είναι γνωστό ότι η συστηματική μελέτη επιστημονικών βιβλίων είναι ουσιαστική προϋπόθεση για την εκπόνηση μιας διδακτορικής διατριβής. Αυτό όχι μόνο δεν είναι μεμπτό αλλά είναι απαραίτητο για μια σύγχρονη επιστημονική έρευνα υψηλού επιπέδου. Επιπλέον, η μελέτη επιστημονικών βιβλίων ιστορίας –ή οποιουδήποτε βιβλίου– δεν στοιχειοθετεί κάποιο αδίκημα, ούτε μπορεί να εξηγήσει ή να αποτελέσει τεκμήριο για τυχόν αξιόποινες πράξεις.

Η Ελληνική Ένωση Ιστορικών εκφράζει την ανησυχία της για τη χρήση βιβλίων ιστορίας ως δυνάμει ενοχοποιητικών στοιχείων και για τη σύνδεση που επιχειρείται ανάμεσα στη μελέτη της ιστορίας και στη διερεύνηση αξιόποινων πράξεων. Το σκεπτικό αυτό μας βρίσκει απολύτως αντίθετους και αντίθετες ως επιστήμονες και ως πολίτες.