Ελληνική επαρχία χωρίς μέλλον και με έντονο το αίσθημα της αδικίας

Ένα ζοφερό μέλλον και ενδεχομένως έναν προδιαγεγραμμένο «θάνατο» της ελληνικής επαρχίας, καταγράφει η έρευνα της Kapa Research και του Ιδρύματος Χάινριχ Μπελ που διεξήχθη τον περασμένο Νοέμβριο και τα αποτελέσματα της οποίας είδαν τις τελευταίες ημέρες το φως της δημοσιότητας.

Πολλές από τις απαντήσεις των συμμετεχόντων προκαλούν ιδιαίτερη ανησυχία σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο βλέπουν οι Έλληνες τη ζωή τους να εκτυλίσσεται στο μέρος το οποίο ζουν, με αποτέλεσμα, είτε οι ίδιοι, είτε τα παιδιά τους, να σκέφτονται σοβαρά ή να σχεδιάζουν να μεταναστεύσουν στο εσωτερικό της χώρας ή ακόμα και στο εξωτερικό, στην προσπάθεια για αναζήτηση ενός καλύτερου μέλλοντος.

Χαρακτηριστικά είναι άλλωστε και τα στοιχεία που καταγράφηκαν στις περιφέρειες της χώρας στην πρόσφατη απογραφή.

Από τις 13 περιφέρειες της χώρας, μόνον σε μια (το Νότιο Αιγαίο) υπήρξε αύξηση πληθυσμού (15.527 άτομα) σε σχέση με το 2011. Στον αντίποδα, δραματική είναι η μείωση σε περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας, όπου καταγράφεται σε επίπεδο περιφέρειας μείωση 10%, από 283.689 κατοίκους το 2011, στους 255.056 κατοίκους το 2021. Αλλά και στην περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας- Θράκης καταγράφεται μείωση 7,6%, με τον πληθυσμό να ανέρχεται σε 562.069 άτομα από 608.182 άτομα το 2011.

– Κεντρική Μακεδονία, με πληθυσμό 1.792.069 άτομα, που είναι μειωμένος κατά 90.039 άτομα ή 4,8% σε σύγκριση με τους 1.882.108 της προηγούμενης απογραφής.

– Θεσσαλία, με 687.527 άτομα, έναντι των 732.762 ατόμων το 2011 (μείωση κατά 45.235 άτομα ή 6,2%).

– Δυτική Ελλάδα, με πληθυσμό 643.349 ατόμων, από 679.796 άτομα το 2011 (μείωση κατά 36.447 άτομα ή 5,4%).

3 στους 10 δε θεωρούν αξιοπρεπή τον τόπο που ζουν

Το πρώτο «καμπανάκι» από τα στοιχεία της έρευνας έρχεται στην ερώτηση «Ο τόπος που κατοικείτε σήμερα θα λέγατε ότι είναι ένας τόπος που αν κάποιος θέλει μπορεί να έχει μια αξιοπρεπή ζωή;», με το 29% των συμμετεχόντων να απαντά Μάλλον όχι/Σίγουρα όχι.

Ιδιαίτερα μεγάλο ποσοστό δυσαρέσκειας εντοπίζεται στις ηλικίες 17-34 και 35-44, ενώ αρκετοί από τους συμμετέχοντες που έδωσαν την παραπάνω απάντηση ζουν στην Κεντρική Μακεδονία.

Η ακρίβεια ο μεγάλος «πονοκέφαλος»

Στην ερώτηση «Κατά τη γνώμη σας ποια είναι τα σημαντικότερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η τοπική κοινωνία της περιοχής σας σήμερα;» η ακρίβεια… κόβει πρώτη το νήμα και μάλιστα με διαφορά.

Ακολουθούν οι οικονομικές δυσκολίες και με μικρή απόσταση μεταξύ τους η ανεργία, οι υποδομές (δρόμοι, νοσοκομεία, σχολεία, γήπεδα, ύδρευση/αποχέτευση κ.λπ.), με το δημογραφικό να κλείνει την πρώτη πεντάδα.

Το θέμα της ακρίβειας δε… γνωρίζει ηλικία, καθώς προβληματίζει όλους τους συμμετέχοντες στην έρευνα και νεότερους σε ηλικία και μεγαλύτερους.

Στην Ήπειρο, η ακρίβεια και οι οικονομικές δυσκολίες αποτελούν μείζον πρόβλημα για τους κατοίκους στη συγκεκριμένη περιφέρεια, με διαφορά από τα υπόλοιπα ζητήματα.

Η μεγάλη φυγή και τα… παράπονα

6 στους 10 εμφανίζονται βέβαιοι ή σχεδόν βέβαιοι, ότι οι νέοι αναγκάζονται να φύγουν από την περιοχή στην οποία ζουν καθώς βλέπουν τις προοπτικές τους να είναι περιορισμένες στον τόπο τους.

Το 54% θεωρεί την ανεργία το πιο έντονο πρόβλημα στην περιοχή που ζει.

Αυτό πάντως που προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση είναι το γεγονός ότι οι συμμετέχοντες, ανεξαρτήτως του τόπου που μένουν, θεωρούν ότι είναι πιο αδικημένοι σε σχέση με τους ανθρώπους που ζουν στην υπόλοιπη χώρα.

Το 52% απάντησε «Σίγουρα Ναι / Μάλλον Ναι» στο ερώτημα «Οι υποδομές στην περιοχή σας υστερούν σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα» και το 50% απαντά «Σίγουρα Ναι / Μάλλον Ναι» στην άποψη ότι «Οι κάτοικοι της περιοχής δεν έχουν τις ίδιες δυνατότητες να εξελιχθούν κοινωνικά και επαγγελματικά σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα».

Το αίσθημα της… αδικίας είναι ιδιαίτερα έντονο σε περιοχές όπως η Ήπειρος, η Κεντρική Μακεδονία και η υπόλοιπη Ελλάδα (πλην Αττικής, Κεντρικής Μακεδονίας, Ηπείρου, Κρήτης).

Στις αντίστοιχες περιοχές εντοπίζονται υψηλά ποσοστά και όσον αφορά τις σκέψεις για το κύμα της μεγάλης φυγής και την ανεργία.

Ποιος φταίει;

Το κεντρικό κράτος και την τοπική αυτοδιοίκηση βάζουν στο «στόχαστρό» τους οι συμμετέχοντες ως υπαίτιους για την κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει οι περιοχές που ζουν.

Την… πρωτιά καταλαμβάνει το κεντρικό κράτος με 88% των απαντήσεων να είναι «Πολύ ή αρκετά» και ακολουθεί η τοπική αυτοδιοίκηση με 84% στο σύνολο των απαντήσεων «Πολύ ή αρκετά».

Πάντως υπάρχει και ένα ποσοστό 60% που θεωρούν ότι «Πολύ ή αρκετή» ευθύνη έχουν και οι ίδιοι πολίτες των περιοχών.

Όσον αφορά για το ποιος μπορεί να δώσει τις λύσεις, όσον αφορά τη γενικότερη «εικόνα» δηλαδή σε επίπεδο χώρας, το 84% απαντά ότι μόνο η ελληνική κυβέρνηση είναι ικανή να το κάνει αυτό, ενώ σε επίπεδο περιοχής οι συμμετέχοντες στην έρευνα θεωρούν σε 56% ότι υπεύθυνη είναι η τοπική αυτοδιοίκηση (δήμος ή περιφέρεια) και ακολουθεί με 37% η κυβέρνηση.

«Βόμβα» το δημογραφικό για το μέλλον των περιοχών

Η Ελλάδα αντιμετωπίζει δημογραφικό πρόβλημα και είναι σοβαρό, απαντά το 86% των συμμετεχόντων στην έρευνα.

Ιδιαίτερα χαρακτηριστικό το γεγονός ότι στην Ήπειρο, στο παραπάνω ερώτημα, η απάντηση ήταν… παμψηφεί.

Όσον αφορά τα μέτρα για την αντιμετώπιση του δημογραφικού κυριαρχούν τα εξής:

• Κίνητρα για νέους εργαζόμενους/επαγγελματίες να εγκατασταθούν στην επαρχία
• Αύξηση των δημόσιων δομών φροντίδας βρεφών και παιδιών προσχολικής ηλικίας σε όλη την επικράτεια
• Έμφαση στον πρωτογενή τομέα (γεωργικο-κτηνοτροφικός κλάδος) και δημιουργία κατάλληλων συνοδευτικών προϋποθέσεων ώστε η επαρχία να γίνει ελκυστική επιλογή των νέων για να ζήσουν
• Εκπαίδευση παιδιών και εφήβων σχετικά με τη σημασία της ίσης παροχής φροντίδας από τους γονείς και γενικά της σημασίας του γονεϊκού ρόλου
• Κοινωνική κατοικία (στέγη για ενοικίαση σε νέους, φοιτητές, νεαρά ζευγάρια, οικονομικά ευάλωτους, θύματα βίας, θύματα καταστροφών, πρόσφυγες κ.α.)
• Παρότρυνση εταιρειών/επιχειρήσεων για συνέργειες στη δημιουργία μονάδων φροντίδας παιδιών των εργαζομένων γονιών

7 στους 10 θεωρούν ότι η περιοχή τους αντιμετωπίζει δημογραφικό πρόβλημα, με το ποσοστό να είναι ιδιαίτερα υψηλό στην Ήπειρο και στην υπόλοιπη Ελλάδα (πλην Αττικής, Κεντρικής Μακεδονίας, Ηπείρου, Κρήτης).

Η πλειοψηφία των ερωτώμενων παρουσιάζει το δημογραφικό πρόβλημα ως ιδιαίτερα επιβαρυντικό για το μέλλον της περιοχής που διαμένουν, όσο και για την τοπική οικονομία και ανάπτυξη.

Μάλιστα, θεωρούν ότι όσο περισσότερο μειώνεται ο πληθυσμός του τόπου στον οποίο διαμένουν τόσο θα χειροτερέψει η αντιμετώπισή τους από το κεντρικό κράτος, ενώ θα συμπαρασύρει και άλλους τομείς όπως τις δομές εκπαίδευσης, το γενικότερο επίπεδο υποδομών, ενώ θα υπάρχουν προεκτάσεις και στο ψυχολογικό κομμάτι.

Στο ερώτημα εάν έπρεπε να επιλέξουν έναν και μόνο λόγο για τον οποίο ο πληθυσμός της περιοχής, στην οποίο διαμένουν, μειώνεται, η πλειοψηφία θεωρεί ότι αυτό οφείλεται στο ότι «Δεν υπάρχουν δουλειές που να προσφέρουν αξιοπρεπή διαβίωση» και στο ότι «Δεν υπάρχουν προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης στην περιοχή».

Ενώ τα προβλήματα φαίνεται να είναι κοινά σχεδόν παντού, η έντασή τους καταγράφεται πολύ μεγαλύτερη στις αγροτικές απ’ ό,τι στις αστικές περιοχές.

Το μέλλον… αλλού

Το 48% των ερωτώμενων παραδέχτηκε ότι έχει σκεφτεί σοβαρά να μετακομίσει, αλλά τελικά μόλις το 22% φαίνεται διατεθειμένο να το κάνει στο μέλλον.

Το 52% όσων σκέφτονται ή σχεδιάζουν να μετακομίσουν, απάντησαν ότι οι λόγοι που τους οδηγεί σε αυτήν την απόφαση είναι προσωπικοί που σχετίζονται με την αλλαγή καριέρας, συναισθηματικούς λόγους προτιμήσεις κ.λπ. και που δεν αφορούν την κατάσταση της περιοχής.

Αντίθετα, το 46% αναφέρει ότι στην απόφαση τους συντελούν λόγοι που έχουν να κάνουν με την υποβάθμιση της περιοχής.

Το 63% πάντως επιμένει… ελληνικά, καθώς φέρεται διατεθειμένο να αναζητήσει κάπου αλλού την τύχη του στη χώρα μας, σε αντίθεση με το 32% που σκέφτεται ή σχεδιάζει τη μετακόμισή του στο εξωτερικό.

Η πλειοψηφία των συμμετεχόντων που δήλωσαν ότι σκέφτονται ή σχεδιάζουν τη μετακόμιση σε κάποια άλλη ελληνικό πόλη, ανήκουν στο ηλικιακό target group των 65+.

Προβληματίζονται για τα παιδιά τους

Όπως είναι φυσικό, οι γονείς προβληματίζονται ιδιαίτερα για το μέλλον των παιδιών τους, θέλοντας εκείνα να έχουν μία καλύτερη ποιότητα ζωής από τους ίδιους και με περισσότερες ευκαιρίες.

Άλλωστε, το 37% των συμμετεχόντων στην έρευνα παραδέχτηκε ότι το παιδί τους έχει μετακομίσει σε άλλη περιοχή, ενώ το 13% ότι το παιδί τους έχει σκεφτεί σοβαρά το συγκεκριμένο ενδεχόμενο και προτίθεται να κυνηγήσει την τύχη του σε κάποιο άλλο μέρος.

Τα ποσοστά αυτά είναι υψηλά κυρίως στις αγροτικές περιοχές της χώρας, με την Ήπειρο να ακολουθεί.

Η πλειοψηφία των γονέων που το παιδί τους έχει μετακομίσει ή σκέφτεται να μετακομίσει από την περιοχή που κατοικεί σήμερα, αναφέρει ότι αυτό έγινε για λόγους που σχετίζονται με την υποβάθμιση του μέρους στο οποίο ζουν.

Το 63% έχουν δει ή πρόκειται να δουν, τα παιδιά τους να φεύγουν για μια χώρα του εξωτερικού.

Οικονομικοί λόγοι βάζουν «φρένο» στην οικογένεια

Στο ερώτημα για το αν «Τα νέα ζευγάρια σήμερα αποφεύγουν ή καθυστερούν να κάνουν παιδιά για οικονομικούς λόγους» το 94% δηλώνει ότι σίγουρα ή μάλλον συμφωνεί με το παραπάνω.

Ακολουθεί η άποψη ότι οι λόγοι που δεν κάνουν οι νέοι οικογένεια σχετίζονται με επαγγελματικούς λόγους και εν συνεχεία για λόγους νοοτροπίας (ελεύθερος χρόνος, διασκέδαση, κτλ).

Ολόκληρη την έρευνα μπορείτε να τη βρείτε ΕΔΩ

*πηγές εικόνων: Eurokinissi