Ερημώνουν περιοχές στην Κεντρική Μακεδονία – Οξύ δημογραφικό πρόβλημα

Ερημώνουν περιοχές, χωριά και οικισμοί δήμων της Κεντρικής Μακεδονίας, με τον τοπικό πληθυσμό να μετακινείται προς τα αστικά κέντρα.

Η μείωση του πληθυσμού λαμβάνει δραματικές διαστάσεις στη Β. Ελλάδα και στην Κ. Μακεδονία, ιδιαίτερα στις Περιφερειακές Ενότητες Σερρών και Κιλκίς.

Το ζήτημα συζητήθηκε στην ειδική συνεδρίαση λογοδοσίας της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας (ΠΚΜ), που πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 23 Ιουνίου.

Η παράταξη «ΑΛΛΑΓΗ στην ΠΚΜ» δια του επικεφαλής της, Καθηγητή ΑΠΘ, Γιάννη Μυλόπουλου, υπέβαλε ερώτηση προς τη Διοίκηση σχετικά με τη μεγάλη μείωση πληθυσμού που καταγράφεται σε αγροτικούς, ορεινούς και παραμεθόριους οικισμούς, ιδιαίτερα στις Περιφερειακές Ενότητες Σερρών και Κιλκίς.

Η ερώτηση εστιάζει ιδιαίτερα στην ύφεση που μαστίζει τον αγροτικό τομέα, με τα μειωμένα κονδύλια για έργα στην αγροτική οικονομία, τις αρδεύσεις και τη διαχείριση των υδατικών πόρων. Επίσης, αναφέρεται στην επίδραση των ιδιωτικοποιήσεων οικοσυστημάτων και των εξαγορών αγροτικής γης από τα καρτέλ της «πράσινης» ενέργειας, με σκοπό την ανεξέλεγκτη και εκτός χωροταξικού σχεδιασμού εγκατάσταση αιολικών και φωτοβολταϊκών πάρκων βιομηχανικής έκτασης σε γεωργικές περιοχές, αλλά και σε περιοχές που εξασκούνταν παραδοσιακά η κτηνοτροφία και η δασοπονία, με αποτέλεσμα την εγκατάλειψη της υπαίθρου από τους κατοίκους της.

Αλλά και ο τομέας των υποδομών αποδεικνύεται προβληματικός, καθώς πολλά σχολεία κλείνουν, τα ιατρικά κέντρα και τα νοσοκομεία μένουν χωρίς προσωπικό, οι δρόμοι δεν συντηρούνται και δεν εκσυγχρονίζονται και το σιδηροδρομικό δίκτυο έχει εγκαταλειφθεί και έχει καταρρεύσει.

Ενδεικτικές είναι οι πληροφορίες της παράταξης από τον Δήμο Βισαλτίας Σερρών, όπου τη δεκαετία του 1980 λειτουργούσαν εκεί 22 δημοτικά σχολεία, ενώ σήμερα μόνο 7!

Η παράταξη «ΑΛΛΑΓΗ στην ΠΚΜ» έχει καταθέσει πρόταση προς την Περιφερειάρχη Κ. Μακεδονίας, κ. Αηδονά, να συγκροτηθεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο Βιώσιμης Ανάπτυξης της περιφέρειας για την αντιμετώπιση του δημογραφικού προβλήματος, ενώ έχει δηλώσει και την πρόθεσή της να συνεργαστεί εποικοδομητικά με τη διοίκηση για την επίτευξη του μεγάλου στόχου.

Ο επικεφαλής της παράταξης Καθηγητής Γιάννης Μυλόπουλος έκανε την εξής δήλωση:

«Το πρόβλημα είναι δομικό και αφορά σε ένα μη βιώσιμο αναπτυξιακό μοντέλο που εφαρμόζεται τόσο από την κυβέρνηση, όσο και από την περιφέρεια, το οποίο στηρίζεται στις ιδιωτικοποιήσεις δημόσιας και αγροτικής γης και αποφέρει κέρδη σε μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα, σε βάρος της ανάπτυξης, της τοπικής κοινωνίας και του φυσικού περιβάλλοντος στην ύπαιθρο. Προτείνουμε στην περιφερειάρχη την αλλαγή αναπτυξιακής πολιτικής και την εφαρμογή ενός μοντέλου μιας παραγωγικής ανασυγκρότησης της υπαίθρου που θα αποσκοπεί στη Βιώσιμη και γι’ αυτό Δίκαιη Ανάπτυξη.

Μόνο ένα τέτοιο μοντέλο ανάπτυξης θα μπορέσει να ενισχύσει τον πρωτογενή τομέα, να συγκρατήσει τους αγρότες στον τόπο τους και να στηρίξει τόσο τις τοπικές κοινωνίες, όσο και το φυσικό περιβάλλον που πρέπει να ξαναγίνει πηγή ανάπτυξης για τους κατοίκους της υπαίθρου.

Χρειάζεται πολιτική βούληση, βιώσιμος αναπτυξιακός σχεδιασμός και γενναίες χρηματοδοτήσεις για μέτρα και έργα που θα αναστρέψουν το μεγάλο πρόβλημα της μείωσης του πληθυσμού στην ύπαιθρο της Κ. Μακεδονίας»

Η αντιπεριφερειάρχης Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, κ. Δερμεντζοπούλου, εκ μέρους της διοίκησης, στην απάντησή της αναγνώρισε το πρόβλημα και περιέγραψε τις επιμέρους πρωτοβουλίες που λαμβάνονται το τελευταίο διάστημα, εν αναμονή και της εκπόνησης εξειδικευμένου Περιφερειακού Σχεδίου Δράσης στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για το Δημογραφικό, που ανακοίνωσε πέρυσι το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής & Οικογένειας.

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ερώτησης:

Ερώτηση για την 3η Ειδική Συνεδρίαση Λογοδοσίας ΠΚΜ (2025) Γιάννης Μυλόπουλος

Οξύ δημογραφικό πρόβλημα και ερήμωση οικισμών στην Κ. Μακεδονία

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου Δημογραφικών Ερευνών και Μελετών, αναμένεται μέχρι το 2050 σημαντική μείωση του πληθυσμού της χώρας στην κατηγορία των 20-64 ετών. Αυτό αποδίδεται κυρίως στη συρρίκνωση της διαγενεακής γονιμότητας, καθώς όσες από τις προπολεμικές γενεές τεκνοποίησαν τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες έκαναν κατά μέσο όρο 2,2 παιδιά, αυτές που γεννήθηκαν γύρω από το 1960 έκαναν 2 και όσες γεννήθηκαν γύρω από το 1985 λιγότερα από 1,5 παιδιά ανά γυναίκα. Αυτό αποτυπώθηκε και στις γεννήσεις που μειώνονται μετά το 1980, μια μείωση που επιταχύνθηκε την τελευταία δεκαπενταετία καθώς ο πληθυσμός των γυναικών σε ηλικία απόκτησης παιδιών μειώθηκε σημαντικά (μια τάση που δεν αναμένεται να ανακοπεί τις αμέσως επόμενες δεκαετίες).

Ωστόσο, αυτή η μείωση λαμβάνει δραματικές διαστάσεις στη Β. Ελλάδα και στην Κ. Μακεδονία, ιδιαίτερα στις Περιφερειακές Ενότητες Σερρών και Κιλκίς.

Τέσσερεις Δήμοι από τους επτά της ΠΕ Σερρών βρίσκονται ανάμεσα στους 19 Δήμους με την μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση του πληθυσμού κατά την τελευταία δεκαετία. «Πρωταθλητής» ο Δήμος Νέας Ζίχνης με -33% και ακολουθούν Δήμος Ηράκλειας -25%, Αμφίπολης -22% και Εμμανουήλ Παππά με -21%. Σύμφωνα με πληροφορίες της παράταξής μας από τον Δήμο Βισαλτίας, τη δεκαετία του 1980 λειτουργούσαν εκεί 22 δημοτικά σχολεία, ενώ σήμερα μόνο 7!

Ο δήμαρχος Παιονίας, της ΠΕ Κιλκίς, Κωσταντίνος Σιωνίδης, έχει δηλώσει ότι ειδικά στις παραμεθόριες περιοχές το πρόβλημα είναι ακόμα μεγαλύτερο, καθώς «δεν νοούνται σύνορα χωρίς κατοικημένα χωριά». «Ο πληθυσμός που κατοικεί σήμερα στα περισσότερα χωριά της παραμεθορίου είναι γηρασμένος. Οι περισσότεροι νέοι έχουν μετακομίσει και βιοπορίζονται σε αστικά κέντρα ή στο εξωτερικό. Κινδυνεύουμε σε λίγα χρόνια να έχουμε στα σύνορα άδεια ακατοίκητα χωριά» είπε χαρακτηριστικά ο κ. Σιωνίδης που έθιξε το δημογραφικό ζήτημα στην ομιλία του στο περσινό συνέδριο της ΚΕΔΕ. Στον οικισμό Σκρα το 2001 οι κάτοικοι ήταν 219 και το 2021 ήταν μόλις 96 (μείωση 56%). Στην Ειδομένη αντίστοιχα, από 235 σε 111 (μείωση 53%) , στους Ευζώνους από 568 σε 293 (μείωση 48,5%) και στο Ειρηνικό από 117 σε 42 (μείωση 64%).

Αλλά και στον Δήμο Λαγκαδά, πολύ κοντά στη Θεσσαλονίκη, στην κοινότητα Νικόπολη ζουν μόλις 82 κάτοικοι, στον Βερτίσκο 279, στον Λοφίσκο περίπου 300. Η δήμαρχος Λαγκαδά, Νίκη Ανδρεάδη κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για το φαινόμενο της ερημοποίησης και των χωριών της περιοχής της επισημαίνοντας ότι η Πολιτεία θα πρέπει να ενσκύψει στο ζήτημα και να βρεθούν λύσεις που αφορούν την εργασία και τις υποδομές (όπως τα σχολεία) έτσι ώστε οι νέοι να μείνουν στην περιοχή. «Σύμφωνα με τα στοιχεία της τελευταίας απογραφής ο Δήμος Λαγκαδά έχει απωλέσει ένα 10% του πληθυσμού του. Είμαστε ένας μεγάλος σε έκταση δήμος και τα χωριά μας που κάποτε έσφυζαν από ζωή πλέον έχουν υποδιπλασιάσει τον πληθυσμό τους» δήλωσε η κ. Ανδρεάδη.

Ένα από τα μέτρα που πήρε η ΚΕΔΕ πέρυσι ήταν και η αλλαγή των κριτηρίων κατανομής χρημάτων, σε συνεργασία με το Υπ. Εσωτερικών και αντί του συνετελεστή 90% σε ότι αφορά τον πληθυσμό, μείωσε το πληθυσμιακό κριτήριο σε 60%.

Η Αντιπεριφερειάρχης Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης Κεντρικής Μακεδονίας, κα Μελίνα Δερμεντζοπούλου, έκανε πρόσφατα δηλώσεις στην ΕΡΤ για μία κοινή προσπάθεια που πρέπει να γίνει από όλες τις παρατάξεις, με δέσμευση της Πολιτείας.

Ζητούμε να απαντήσετε:

Ποιες πρωτοβουλίες σχεδιάζει η διοίκηση της ΠΚΜ για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της συρρίκνωσης του αγροτικού και ορεινού πληθυσμού και της ερήμωσης των οικισμών στην Κ. Μακεδονία;

Έχει έρθει σε επαφή με την ΚΕΔΕ και το Υπ. Εσωτερικών; Έχει έρθει σε επαφή με το Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής & Οικογένειας; Όταν ήταν υπουργός εκεί η κ. Σοφία Ζαχαράκη, ανακοίνωσε ένα Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το Δημογραφικό (Νοέμβριος 2024). Έχει γίνει συγκεκριμενοποίηση των μέτρων αυτού του Σχεδίου ειδικά για την Κ. Μακεδονία, μέσω της ανακοινωθείσας εκπόνησης εξειδικευμένων Περιφερειακών Σχεδίων Δράσης;

Έχει διαπιστώσει η διοίκηση την ανάγκη ενίσχυσης του πρωτογενούς τομέα, ο οποίος αποδυναμώνεται λόγω απουσίας φροντίδας, επενδύσεων και υποδομών; Τι πρωτοβουλίες σκοπεύει να πάρει, ιδιαίτερα για τις φθίνουσες περιοχές; Τι κονδύλια προϋπολογίστηκαν για την ανάπτυξη της υπαίθρου, την αγροτική ανάπτυξη, τις υποδομές και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και πόσα έχουν απορροφηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης για τις περιοχές με το οξύ δημογραφικό πρόβλημα σε Σέρρες και Κιλκίς;

Έχει εξετάσει την επίδραση της ανεξέλεγκτης εγκατάστασης αιολικών και φωτοβολταϊκών πάρκων στην ερήμωση οικισμών, ειδικά στις ΠΕ Σερρών και Κιλκίς;

Πως σκοπεύει να αντιμετωπίσει τη μετατροπή εξατάξιων δημοτικών σχολείων σε πεντατάξια και την τελική προοπτική προς το οριστικό κλείσιμο, σε περιφερειακούς Δήμους της Κ. Μακεδονίας;

Πως θα ενισχυθεί η γυναικεία επιχειρηματικότητα, η επανακτάρτιση και η στήριξη της τηλεργασίας;

Πως θα αναβαθμιστούν οι υπηρεσίες μακροχρόνιας φροντίδας για την τρίτη ηλικία;

Ποιες κοινές προσπάθειες μπορούν να γίνουν από όλες τις παρατάξεις του Περιφερειακού Συμβουλίου, σύμφωνα με τις δηλώσεις της κ. Δερμεντζοπούλου;

*Η κεντρική εικόνα είναι από το σχολείο του ερημωμένου χωριού Άνω Χριστός Σερρών και την σελίδα https://www.facebook.com/groups/serres.abandoned.villages