Η γλυπτική της φύσης στο σπουδαίο σπήλαιο της Αλιστράτης – Εικόνες

Το να μπαίνεις μέσα σε ένα σπήλαιο και να έρχεσαι αντιμέτωπος με το «ταλέντο» της φύσης που φτιάχνει τα δικά της μουσεία έργων τέχνης κάτω από τη γη, είναι μία ξεχωριστή εμπειρία που μόνο αν τη ζήσει κάποιος μπορεί να την καταλάβει στο μέγεθος που της αξίζει. Κι αν μιλάμε για μέγεθος – που εδώ μετράει και αυτό – το Σπήλαιο Αλιστράτης που επισκεφτήκαμε έχει επιφάνειά που υπολογίζεται σε 25.000τ.μ. και με συνολικό μήκος των διαδρόμων του σε 3χλμ.. Από αυτά, ασφαλές για τους επισκέπτες είναι το ένα χιλιόμετρο και τα άλλα δύο βρίσκονται αποκλεισμένα καθώς κατά καιρούς θεωρήθηκαν επικίνδυνα λόγω κατολισθήσεων ή άλλων απρόβλεπτων περιστατικών.

Για να πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή, στην είσοδο του σπηλαίου και αφού περάσαμε πρώτα από τα σταντ με τα διαφημιστικά – τουριστικά είδη που μπορείς να προμηθευτείς και να θυμάσαι για πάντα την επίσκεψη σου στο σπήλαιο της Αλίστράτης αλλά ήπιαμε και έναν γρήγορο καφέ στο αναψυκτήριο που υπάρχει στον αύλειο χώρο, μυρίζοντας και νιώθοντας τη φύση που υπάρχει γύρω.

Εκεί, μας μίλησαν και για τον μύθο της Περσεφόνης, όπου σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία στο φαράγγι του ποταμού Αγγίτη, που διασχίζει την περιοχή Αλιστράτης στη θέση “πετρωτό” εμφανιζόταν η σφίγγα. Ακόμη αναφέρεται ότι ο Πλούτωνας ο θεός του Άδη, όταν έκλεψε την Περσεφόνη, θυγατέρα της θεάς Δήμητρας, την οδήγησε στη φυσική διώρυγα (φαράγγι), όπου βρίσκεται η Πύλη του Άδη. Η περιοχή που αναφέρει η μυθολογία είναι αυτή που βρίσκεται κοντά στο τουριστικό Σπήλαιο Αλιστράτης και στα άλλα σπήλαια αυτής.

Η πρώτη χρήση του σπηλαίου

Το σπήλαιο της Αλιστράτης χρησιμοποιήθηκε από τους κατοίκους ως καταφύγιο, ενώ το γνώριζαν και κυνηγοί αφού ήτανε και καταφύγιο αγριοπερίστερων. Το 1959 ένας δάσκαλος το επισκέπτεται με τους μαθητές του και από τότε αρχίζει να γίνεται γνωστή η σημασία και η ομορφιά του. Το 1975 έπειτα από συστάσεις της κοινότητας έρχεται κλιμάκιο της ΕΣΕ, το 1976 καταφθάνουν Αυστριακοί γεωλόγοι και το 1977 ερευνητική ομάδα επιστημόνων. Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα και εντυπωσιακότερα σπήλαια της Ελλάδας και η τουριστική αξιοποίηση ενός μέρους του ξεκίνησε το 1998.

Βρίσκεται 50 χλμ. Ν.Α. των Σερρών, 25χλμ. Ν.Δ. της Δράμας και 65 χλμ. Β.Δ. της Καβάλας, ενώ απέχει 6 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της κωμόπολης της Αλιστράτης Σερρών, στη θέση “Πετρωτό” και είναι προσβάσιμο τόσο από την Δράμα και την Καβάλα, όσο και από τη Θεσσαλονίκη (μέσω Σερρών ή Ασπροβάλτας).

Εντάσσεται στο Πολιτιστικό Μονοπάτι ή αλλιώς στην Πολιτιστική Πεδιάδα (Φίλιπποι – Δράμα – Αμφίπολη) και αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου πολιτιστικού τόπου που έχει να παρουσιάσει σπουδαία ευρήματα τέχνης σε όποιος αποφασίσει να το περπατήσει. Δεν πρόκειται για μια περιοχή που εντοπίζεται σε κάποιον χάρτη, αλλά για μια νοητή διαδρομή που ενώνει σημαντικά ιστορικά και σύγχρονα μνημεία που βρίσκονται στους Νομούς Καβάλας, Σερρών και Δράμας.

Οι… απαγορεύσεις

Μπαίνοντας στο σπήλαιο, η πρώτη ενημέρωση έχει να κάνει με τον φωτισμό όπου κατά διαστήματα σβήνουν όλα τα φώτα κι αυτό γίνεται λόγω της ανεπιθύμητης πράσινης βλάστησης που παρατηρήθηκε τα τελευταία χρόνια να αναπτύσσεται στο εσωτερικό του σπηλαίου και με αυτόν τον τρόπο διακόπτεται η κάθε ανάπτυξη του που θα μπορούσε να αποβεί μοιραία για την εξέλιξη του σπηλαίου. Βέβαια, από την πρώτη στιγμή γίνεται αισθητή και η πτώση της θερμοκρασίας στο εσωτερικό που κυμαίνεται πάντα κοντά στους 18 °C είτε είναι καλοκαίρι, είτε είναι χειμώνας. Μία ακόμα έντονη παρατήρηση, έρχεται στην περίπτωση που κάποιος θελήσει να αγγίξει κάποιον σταλακτίτη ή να σταματήσει τη ροή μίας σταγόνας με το δάχτυλο του. Ο περιορισμός του νερού στη φύση τα τελευταία χρόνια, έχει επηρεάσει και τα σπήλαια, κάνοντας πολύτιμη κάθε σταγόνα του που διαμορφώνει το τοπίο του σπηλαίου έτσι που μόνο η φύση ξέρει να κάνει.

Γεωλογικά το σπήλαιο της Αλίστράτης ανήκει στη μάζα Ροδόπης και διανοίγεται σε ασβεστόλιθο. Έχει μεγάλους θαλάμους με αυτόν της υποδοχής να έχει 60μ πλάτος, 100μ μήκος και 30μ ύψος. Ο πλούσιος διάκοσμός του παρουσιάζει όλων των ειδών τα σπηλαιοθέματα σε μεγάλα μεγέθη, ενώ την παράσταση κλέβουν οι εκκεντρίτες και οι ελικτίτες, που είναι και σπανιότερα σπηλαιοθέματα.

Έφυγαν οι νυχτερίδες…

Η πανίδα που εγκλείεται σε ιζήματα του σπηλαίου υπολογίστηκε πριν από 2.000.000 χρόνια, ενώ έχουν βρεθεί και περιασβεστωμένα οστά ζώων. Επίσης έχουν εντοπιστεί και 36 είδη μικροοργανισμών καθώς και το ενδημικό ισόποδο Alistratia Beron. Σύμφωνα με την ξενάγηση, οι χιλιάδες νυχτερίδες που ζούσαν στο σπήλαιο, δυστυχώς αναγκάστηκαν να βρουν καταφύγιο σε άλλα σπήλαια της περιοχής που δεν έχουν την παρέμβαση των ανθρώπων και μπορούν να ζήσουν ήρεμα. Η μόνη μαρτυρία πως υπήρξαν εκεί, είναι τα περιττώματα τους ή αλλιώς, όπως λέγονται, τα γκουανό που παραμένουν εκεί και δεν περισυλλέγονται επειδή στα σημεία που υπάρχουν, έχουν αναπτυχθεί και εξελίσσονται διάφοροι μικροοργανισμοί (στο σπήλαιο έχουν παρατηρηθεί μικρά αρθρόποδα, ψευδοσκορπιοί, τρωγλόφιλα, κολεόπτερα, μαλάκια και αραχνοειδή). Που και που, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η ξεναγός μας, μπορεί να πετάξει κάποια νυχτερίδα στο σπήλαιο ακόμα και σήμερα, όχι επειδή μπορεί να έχασε τον δρόμο της και να μπερδεύτηκε, αλλά επειδή – όπως μας είπε – οι νυχτερίδες επιστρέφουν πάντα στο πρώτο τους σπίτι κατά καιρούς, ακόμα κι αν δεν είναι νυχτερίδες της γενιάς που έζησαν εκεί.

Ο πλούσιος διάκοσμός του περιλαμβάνει, εκτός από τεράστιους σταλακτίτες και σταλαγμίτες σε διάφορους χρωματισμούς και τους σπάνιους εκκεντρίτες. Σπάνιους δηλαδή σχηματισμούς που δημιουργούνται «αψηφώντας» τους νόμους της βαρύτητας και ακολουθώντας ακανόνιστες πορείες. Όσο προχωράμε τον διάδρομο, τόσο ο διάκοσμος γίνεται πλουσιότερος σε κατάλευκους σταλακτίτες σε μορφή παραπετάσματος. Από την οροφή κρέμονται μεγαλοπρεπείς σταλακτίτες μήκους 15 μ. Υπάρχουν και όροφοι στο σπήλαιο που είναι αμέτρητοι και δεν είναι ακόμη γνωστοί, ευελπιστώντας στο μέλλον να εξερευνηθούν. Κύριο χαρακτηριστικό του εν λόγω σπηλαίου – που το κάνει και μοναδικό στον ελληνικό χώρο – είναι λοιπόν, η πολύ μεγάλη ποικιλία εκκεντριτών.

Για να γίνουν 2 χιλιοστά ενός σταλακτίτη χρειάζονται 100 χρόνια… Αυτό από μόνο του, δείχνει πόσο πολύτιμο είναι αυτό το «μουσείο» της φύσης που περπατώντας στους διαδρόμους του, παρατηρείς αριστερά και δεξιά σου πραγματικά έργα τέχνης, άλλοτε με μορφή που εύκολα διακρίνεται και άλλοτε με αναφορές που ούτε ο πιο σπουδαίος καλλιτέχνης δεν θα μπορούσε να κατασκευάσει με τέτοια δεξιοτεχνία.

Σύμφωνα με τον Δήμο Νέας Ζίχνης η δημιουργία ενός μουσείου εικονικής πραγματικότητας είναι ένα έργο που πρέπει να γίνει άμεσα και να μετατρέψει την εμπειρία των επισκεπτών σε ακόμα πιο συναρπαστική. Τα σχέδια για την αξιοποίηση του σπηλαίου, όπως φαίνεται είναι πολλά. Η επίσκεψη στο σπήλαιο Αλιστράτης – ενδεχομένως σε συνδυασμό και με άλλα σημεία της Πολιτιστικής Πεδιάδας – είναι μία σπουδαία εμπειρία που από τη μία μπορούμε να αντιληφθούμε πόσο σπουδαία είναι η φύση στο πέρασμα των χρόνων, όσο και πόσο εντυπωσιακά είναι σε κάθε τόπο αυτής της πατρίδας.