Καλαθάδες: Ένα πανάρχαιο επάγγελμα που χάνεται

Στον οικισμό τσιγγάνων του Πέλεκα στην Κατερίνη ζουν 90 οικογένειες. Η περιοχή πήρε το όνομα της από τον ποταμό της Πιερίας, ο οποίος περνά έξω από την Κατερίνη, χωρίζοντάς την από την Ανδρομάχη.

Οι κάτοικοι κατάγονται κυρίως από την Λάρισα και τις γύρω περιοχές και μετακινούνταν συχνά λόγω της εργασίας τους. Μετά το 1980 οι πρώτες δύο οικογένειες άρχισαν να χρησιμοποιούν περιοχές της Κατερίνης ως μόνιμη τους εγκατάσταση.

Αρχικά στην Έφεσο, πιο κοντά στο ποτάμι, κάτω από την γέφυρα αργότερα στην σημερινή τους τοποθεσία όπου και αγόρασαν αγροτεμάχια. Στην Λάρισα ζούσαν σε δυο οικισμούς και αρχικά ήταν και στην Πιερία διαχωρισμένοι μέχρι που ενώθηκαν.

Μια μετεγκατάσταση που είχε φτάσει μέχρι το σχεδιασμό γέμισε ελπίδες στους κατοίκους για μια καλύτερη ποιότητα ζωής.

Τελικά ναυάγησε κλέβοντας τους το όνειρο αλλά οι ίδιοι δεν το βάζουν κάτω.

Ευγενικοί, χαμηλών τόνων, πάντα με το χαμόγελο, εργάζονται σκληρά κυρίως σε εργοστάσια, στην γυρολογική και την μαναβική προσπαθούν κυρίως για το μέλλον το παιδιών τους. Παρ’όλο που ποτέ δεν έχει υπάρξει παραβατικότητα η κάποια βίαιη συμπεριφορά από μέρους τους (στερεότυπα που ακολουθούν την κοινότητα) οι σχέσεις τους είναι μεν καλές με τους μπαλαμούς αλλά από απόσταση.

Πρόσφατα δημιούργησαν μια ομάδα ποδοσφαίρου τους Ρομά Κατερίνης που θέλει να περάσει μέσα από τον αθλητισμό ένα μήνυμα ενάντια στο ρατσισμό και τις διακρίσεις. Μάλιστα στον πρώτο τους αγώνα κέρδισαν 5-0 την αντίπαλη ομάδα.

Ο Παρασκευάς και η Σωτηρία από τα παλαιότερα μέλη της κοινότητας έχουν 7 παιδιά τα οποία με την σειρά τους έχουν κάνει οικογένειες, έχουν δικά τους παιδιά και ζουν στον Πέλεκα.

Σε μια πρόσφατη επίσκεψη τον παρακολουθούσα να κόβει με ένα μικρό μαχαίρι καλαμιές.

Πλησίασα τον ρώτησα και μου απάντησε πως τα ετοιμάζει για να κάνει καλάθια. Αν θέλεις και έχεις χρόνο μου είπε έλα να δεις πως τα κάνουμε.

Η Σωτηρία ετοιμάζει την βάση και την παραδίδει μετά για πλέξη. Ο Παρασκευάς παίρνει τις άκρες από δυο καλάμια και τα πλέκει με ταχύτητα και μεγάλη μαεστρία. Τα καλάμια μπορεί να είναι φρέσκα αλλά και ξερά. Τα ξερά μπαίνουν στο νερό για να μαλακώσουν και έτσι να μην σπάνε κατά την πλέξη η όταν τα ανοίγει ο τεχνίτης με το μαχαιράκι του.

Αρχικά πρέπει να μαζευτούν τα καλάμια κυρίως γύρω από ποτάμια. Στην συνέχεια θα κοπούν για να πλεχτούν. Ένα κανονικό καλάθι χρειάζεται 30 με 40 λεπτά για να ολοκληρωθεί.

Με το πέρασμα των ημερών θα πάρει και το τελικό του χρώμα. Όποιος επιθυμεί μπορεί να τα περάσει και με βερνίκι για να τα δώσει γυαλάδα και διαφορετική απόχρωση. Κάποτε η καλαθοπλεχτική ήταν ένα από τα κύρια επαγγέλματα των τσιγγάνων που στην συνέχεια τα πουλούσαν κυρίως στην επαρχία και στις λαϊκές αγορές. Ο κόσμος τα αποζητούσε ως σκεύος μεταφοράς και φύλαξης προϊόντων.

Σήμερα δεν έχει σταματήσει η ζήτηση. Υπάρχει κόσμος που ζητάει καλάθια του αρέσει αλλά δεν υπάρχουν πλέον οι συνεχιστές για να μάθουν την τέχνη και να ασχοληθούν εμπορικά με αυτό.

Το κάθε ένα από τα καλάθια κοστίζει περίπου 5 ευρώ τιμή που είναι χαμηλή για χειροποίητο προϊόν αλλά όπως μας λέει ο Παρασκευάς ο κόσμος δεν έχει χρήματα και αυτό τον κάνει να κατανοεί την ανάγκη τους και να ρίχνει τις τιμές.

Ρωτάω τους νεότερους της γειτονιάς, τους γιούς και τα εγγόνια αλλά κανείς δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται να καθίσει να μάθει την τέχνη της καλαθοπλεχτικής.

Η καλαθοπλεχτική είναι από τα αρχαιότερα επαγγέλματα οικιακής χειροτεχνίας. Εξυπηρέτησαν για δεκάδες χρόνια τις ανάγκες του νοικοκυριού για μεταφορά και φύλαξη φρούτων, λαχανικών, υλικών αγαθών και εργαλείων. Σε μια εποχή που το οικολογικό αποτύπωμα είναι το ζητούμενο για πολλούς από εμάς τα καλάθια πέρα από το ότι είναι φτιαγμένα από υλικά της φύσης, είναι οικολογικά, αντέχουν στο χρόνο και δεν χρειάζεται να πεταχτούν αλλά η χρήση τους είναι για πολλά χρόνια είναι πρωτότυπα και μοναδικά.