Μήττας Νικόλαος- Πρόεδρος Νέου ΙΝΚΑ: «Μας έχουν πάρει τον αέρα, αλλά φταίμε και εμείς»

Μέσα σε έναν κόσμο γεμάτο πληροφορία, διαφήμιση και επιλογές, ο Έλληνας καταναλωτής νιώθει πιο μπερδεμένος και ευάλωτος από ποτέ. Η ακρίβεια καλπάζει, τα δικαιώματα συχνά αγνοούνται, και η ενημέρωση είναι ελλιπής. Ο Μήττας Νικόλαος, Πρόεδρος του Νέου ΙΝΚΑ, γράφει για την υπερκατανάλωση των Ελλήνων πολιτών σε όλους τους τομείς αλλά και την θέση της νεολαίας στο μέλλον.

«Ζούμε σε μια εποχή πρωτοφανούς καταιγισμού πληροφορίας, διαφήμισης και καταναλωτικής πίεσης. Τα ράφια των καταστημάτων – φυσικών και ηλεκτρονικών – είναι γεμάτα από προϊόντα, υπηρεσίες, προσφορές και υποσχέσεις. Κι όμως, ενώ η αφθονία μοιάζει με νίκη του σύγχρονου πολιτισμού, ο Έλληνας καταναλωτής του σήμερα αισθάνεται περισσότερο από ποτέ εγκλωβισμένος, αποπροσανατολισμένος και συχνά – παραπλανημένος. Λέμε συχνά πως μας έχουν πάρει τον αέρα, αλλά ίσως πρέπει να παραδεχτούμε με θάρρος πως φταίμε κι εμείς.

Τα τελευταία χρόνια, η αγοραστική συμπεριφορά των Ελλήνων έχει μεταβληθεί ριζικά. Από τα χρόνια της κρίσης και των μνημονίων, περάσαμε στην εποχή της ψηφιακής κατανάλωσης, όπου το «αγοράζω» είναι ένα κλικ μακριά. Όμως αυτή η ευκολία έκρυψε και παγίδες:

• Αγοράζουμε περισσότερο απ’ όσο πραγματικά χρειαζόμαστε.
• Υποκύπτουμε στις διαφημιστικές πρακτικές που πατούν στο συναίσθημα και όχι στη λογική.
• Δεν διαβάζουμε τα «ψιλά γράμματα», ούτε απαιτούμε τις πληροφορίες που οφείλουν να μας παρέχουν.

Με άλλα λόγια, δεν είμαστε πλέον μόνο θύματα. Είμαστε και συμμέτοχοι. Δε φταίνε μόνο τα συστήματα, οι εταιρείες ή οι πολυεθνικές. Φταίμε και εμείς, όταν δεν διεκδικούμε τη θέση μας ως ενεργοί και υπεύθυνοι καταναλωτές.

Οι Έλληνες πληρώνουν πανάκριβα βασικά αγαθά. Η ακρίβεια, κυρίως στα τρόφιμα, στην ενέργεια, στη στέγαση και στην υγεία, έχει γίνει εφιάλτης. Παρότι οι μισθοί έχουν μείνει στάσιμοι ή μειώνονται, η τιμή του καθημερινού καλαθιού εκτινάσσεται. Οι καταναλωτές νιώθουν εξαπατημένοι. Και σωστά. Αλλά την ίδια στιγμή:

• Ελάχιστοι διαμαρτύρονται επίσημα στης ενώσεις καταναλωτών.
• Ακόμη λιγότεροι συγκρίνουν τιμές ή αναζητούν εναλλακτικές.
• Πολλοί συνεχίζουν να στηρίζουν αλυσίδες ή brands που δεν σέβονται ούτε τα δικαιώματά τους ούτε το περιβάλλον.

Η παθητικότητα, η έλλειψη πληροφόρησης, αλλά και η κουλτούρα «δεν βαριέσαι» είναι εχθροί μας. Γιατί εκεί που ο καταναλωτής σωπαίνει, ο κερδοσκόπος θριαμβεύει.

Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει στη νέα γενιά καταναλωτών. Οι νέοι ηλικίας 14-30 ετών μεγαλώνουν μέσα στο κινητό τους. Οι επιλογές τους διαμορφώνονται από influencers, stories και χορηγούμενα posts. Από τη μόδα και τα gadgets, μέχρι τα τρόφιμα και τις αξίες ζωής, η νέα γενιά μαθαίνει να καταναλώνει συχνά χωρίς κριτήριο.

Όμως υπάρχει ελπίδα: η νεολαία είναι και η πρώτη γενιά που ενδιαφέρεται πραγματικά για θέματα βιωσιμότητας, ηθικής κατανάλωσης, δικαιωμάτων. Η δυναμική της είναι τεράστια, αρκεί να της δώσουμε χώρο, γνώση και εργαλεία.

Φταίνε πολλοί. Αλλά φταίμε και εμείς. Και αυτό μας δίνει δύναμη – όχι ενοχή. Μήττας Νικόλαος, Πρόεδρος του Νέου ΙΝΚΑ

Είναι καιρός να δούμε την καταναλωτική συμπεριφορά ως μέρος της συλλογικής μας ταυτότητας. Να αναρωτηθούμε:

• Γιατί δε μαθαίνουμε στα σχολεία τι σημαίνει καταναλωτικό δικαίωμα;
• Γιατί δεν υπάρχουν καμπάνιες ενημέρωσης για τις απάτες στο διαδίκτυο;
• Γιατί οι ηλικιωμένοι μένουν συχνά απροστάτευτοι μπροστά σε επιτήδειους;
• Γιατί οι πολιτικές για την προστασία του καταναλωτή είναι συχνά αποσπασματικές και ανενεργές;

Οι απαντήσεις δείχνουν ένα κενό Παιδείας, Πολιτικής Βούλησης και Συλλογικής Δράσης. Και αυτό το κενό μάς το χρεώνουν – καθημερινά.

Δεν είναι όλα χαμένα. Αντίθετα, η συνειδητοποίηση είναι το πρώτο βήμα για την αλλαγή. Ο σύγχρονος Έλληνας καταναλωτής μπορεί να:

• Ενημερώνεται συστηματικά από έγκυρες πηγές και οργανώσεις καταναλωτών και να γίνει μέλος τους.
• Συμμετέχει σε δράσεις, δημοσκοπήσεις, ομάδες πίεσης.
• Στηρίζει τοπικούς παραγωγούς, συνεταιρισμούς, κοινωνικές επιχειρήσεις.
• Απαιτεί διαφάνεια, ποιότητα και σεβασμό στα δικαιώματά του.
• Διδάσκει στα παιδιά του τον σεβασμό στο χρήμα, στον κόπο και στον πλανήτη.

Ναι, μας έχουν πάρει τον αέρα. Με διαφημίσεις, με παραπλάνηση, με ακρίβεια, με φόβο. Όμως ο αέρας της αξιοπρέπειας, της διεκδίκησης και της συνείδησης δεν χαρίζεται – κατακτιέται. Αν θέλουμε να ξαναπάρουμε στα χέρια μας τον έλεγχο της καθημερινότητάς μας, πρέπει πρώτα να κοιτάξουμε τον καθρέφτη.

Φταίνε πολλοί. Αλλά φταίμε και εμείς. Και αυτό μας δίνει δύναμη – όχι ενοχή.»