«Οι Έλληνες ξέρουν να επιπλέουν, όχι να κολυμπούν» – Το καλοκαίρι μετράει τραγωδίες και στις θάλασσες

Κι αυτό το καλοκαίρι χαρακτηρίζεται από τραγικά περιστατικά που συνέβησαν στις θάλασσες, όπως ο θάνατος της σπουδαίας ηθοποιού Σοφίας Σειρλή στους Φούρνους της Ικαρίας, ο πνιγμός ενός 30χρονου στη Λευκάδα κατά τη διάρκεια bachelor party στα τέλη Μαΐου, δύο θάνατοι το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος στην Κρήτη (ένας 25χρονος στην Κίσσαμο, μια 74χρονη τουρίστρια από την Αυστρία στην παραλία Καβρού), καθώς και δύο ακόμα πρόσφατα περιστατικά στη Λευκάδα (μία γυναίκα και ένας 70χρονος άνδρας), αποδεικνύουν ότι το ελληνικό καλοκαίρι ξεκίνησε με άσχημους οιωνούς. Χώρια οι ειδήσεις που έρχονται συνεχώς για νεκρούς στη θάλασσα σε κοντινές θαλάσσιες περιοχές της Θεσσαλονίκης, που μας κάνουν τελικά να αναρωτιόμαστε πάντα, πώς γίνεται σε μία θαλασσινή τοποθεσία όπως είναι η Ελλάδα να έχουμε τόσο συχνά κρούσματα πνιγνών.

Κάπως έτσι, αναζητήσαμε στοιχεία και στατιστικά προηγούμενων ετών τόσο για να κατανοήσουμε το πρόβλημα, όσο και να δούμε πώς είναι η κατάσταση φέτος το καλοκαίρι.

Στην Ελλάδα καταγράφονται 3,6 πνιγμοί ανά 100.000 πληθυσμού, με 357 θανάσιμα ατυχήματα κατά μέσο όρο ετησίως την περίοδο 2020–2024, σε θάλασσα και εσωτερικά ύδατα. Το 2024, οι θάνατοι ανήλθαν σε 395, εκ των οποίων 388 στη θάλασσα και μόλις 7 σε εσωτερικά ύδατα (πισίνες, λίμνες, ποτάμια). Τα τελευταία πέντε χρόνια η μοναδική μείωση θανάτων ήταν το 2020, τη χρονιά δηλαδή της πανδημίας που δεν υπήρχαν στην ουσία τουριστικές ροές.

Στο πρώτο εξάμηνο του 2025, παρατηρήθηκε μείωση 23% σε θανάτους στη θάλασσα (91 θάνατοι) σε σχέση με το πρώτο εξάμηνο του 2024, με τα νούμερα όμως το τελευταίο διάστημα της τουριστικής και γενικότερα παραθεριστικής δραστηριότητας στη χώρα μας να προκαλούν ανησυχία και να φέρνουν και πάλι το θέμα στο τραπέζι.

Τα στοιχεία

Σύμφωνα με τα στοιχεία, το 81–83% των θυμάτων πνιγμού είναι άνω των 60 ετών, ενώ σε ποσοστό 68–70% πρόκειται για άνδρες. Ο Ιούλιος αναδεικνύεται ως ο πιο επικίνδυνος μήνας, με υψηλά ποσοστά περιστατικών, ιδιαίτερα τις μεσημεριανές ώρες 12:00–13:00. Στις παραλίες, το 66–68% των θανάτων σημειώνεται χωρίς να υπάρχει ναυαγοσωστική κάλυψη. Όσον αφορά τους πνιγμούς σε εσωτερικούς χώρους, όπως πισίνες, το 56% καταγράφεται σε δεξαμενές ξενοδοχείων.

Τα παραπάνω γνωστοποίησε η Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Επιδημιολογικής Επιτήρησης και Πρόληψης Μη Μεταδοτικών Νοσημάτων του ΕΟΔΥ, κα. Αγγελική Λάμπρου, παρουσιάζοντας τα επιδημιολογικά δεδομένα πνιγμών και τραυματισμών στο υδάτινο περιβάλλον στην Ενημερωτική Εκδήλωση για την Πρόληψη των Πνιγμών 2025 με τίτλο: «Ασφαλείς Θάλασσες για Όλους. Πρόληψη και Αντιμετώπιση των Πνιγμών»

Η έλλειψη ναυαγοσωστών και η άγνοια κολύμβησης

Ο πνιγμός αποτελεί την τρίτη κύρια αιτία θανάτου από ακούσιο τραυματισμό παγκοσμίως, αντιπροσωπεύοντας το 7% των θανάτων που σχετίζονται με τραυματισμούς, ενώ στην Ελλάδα καταγράφονται ετησίως περίπου 360–395 περιστατικά.

Οι βασικοί παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν την έλλειψη ναυαγοσωστών και τις καθυστερήσεις στην πρόσληψή τους από τους δήμους, την άγνοια κολύμβησης – ιδιαίτερα σε παιδιά και ηλικιωμένους – καθώς και την κατανάλωση αλκοόλ, την κολύμβηση αμέσως μετά το φαγητό, την απουσία επίβλεψης, την υπερεκτίμηση των δυνάμεων και το ιστορικό επιληψίας. Σε εσωτερικούς χώρους, όπως οι πισίνες, η απουσία περίφραξης αυξάνει τον κίνδυνο για μικρά παιδιά.

Προγράμματα και δράσεις πρόληψης

Ο ΕΟΔΥ σε συνεργασία με τη ΜΚΟ Safe Water Sports και άλλους φορείς (υπουργεία, δήμους), διοργανώνει ενημερωτικές εκδηλώσεις και δημιουργεί εκπαιδευτικό υλικό, όπως τηλεοπτικά σποτ, εφαρμογή για κινητά με πληροφορίες για παραλίες και επιχειρήσεις κ.ά.

Υπογράφηκε πρόσφατα και μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ ΕΟΔΥ και ΣΕΦΑΑ-ΕΚΠΑ για να ενισχυθεί η ναυαγοσωστική εκπαίδευση και η ευαισθητοποίηση μέσω ακαδημαϊκών δράσεων και ημερίδων με σκοπό στο μέλλον να έχουμε λιγότερες άσχημες ειδήσεις με πνιγμούς ανθρώπων στις θάλασσες.

Οι συνεχείς θάνατοι, κυρίως ηλικιωμένων και λόγω έλλειψης ναυαγοσωστικής κάλυψης, επιβεβαιώνουν την ανάγκη ενίσχυσης της πρόληψης. Τα στατιστικά είναι ξεκάθαρα και λένε πως απαιτούνται οργανωμένα μέτρα, από εφαρμογές και εκπαίδευση μέχρι καλύτερο σχεδιασμό ναυαγοσωστικής κάλυψης από την Πολιτεία και τους δήμους. Ο προσανατολισμός πρέπει να είναι προς την πρόληψη και την παιδεία, έτσι ώστε να σώζονται ζωές.

Κωνσταντίνος Βασιλειάδης: Ασφαλείς οι παραλίες της Θεσσαλονίκης

Παρά τις αμέτρητες ακτές και το ήπιο κλίμα, οι ελληνικές θάλασσες εξακολουθούν να καταγράφουν δεκάδες πνιγμούς κάθε χρόνο και για όλα τα παραπάνω, αναζητήσαμε τον Κωνσταντίνο Βασιλειάδη, διευθυντή της σχολή Lifesaver, εξηγεί γιατί η παρουσία ναυαγοσωστών δεν είναι αυτονόητη σε όλες τις παραλίες και ποια είναι τα λάθη που κάνουμε ως λουόμενοι.

Σύμφωνα με τον ίδιο, ο νέος κανονισμός προβλέπει υψηλό κόστος για την κάλυψη των παραλιών, ποσά που οι δήμοι αδυνατούν να καλύψουν, ακόμα και με τις υπάρχουσες κρατικές επιχορηγήσεις. «Χρειάζεται το κράτος να βάλει περισσότερες επιδοτήσεις, αλλιώς δεν μπορούμε να έχουμε ναυαγοσώστες παντού», τονίζει.

Το ανθρώπινο δυναμικό δεν λείπει. «Υπάρχει ενδιαφέρον, αρκετό για να καλύψουμε τις ανάγκες της χώρας. Όμως, οι περισσότεροι εργάζονται μόνο 3 με 5 μήνες το καλοκαίρι και μετά δεν βλέπουν να έχουν προοπτική. Πολλοί από αυτούς βρίσκουν μία δουλειά των χειμώνα που τους ικανοποιεί και δεν επιστρέφουν στην ναυαγοσωστική. Αν θέλουμε να τους κρατήσουμε, πρέπει να επενδύσουμε σε αυτούς και να έχουν κίνητρα να παραμείνουν», σημειώνει.

Η ψευδαίσθηση του «δεν θα πάθω τίποτα»

Η εικόνα επιδεινώνεται από την έλλειψη κολυμβητικής παιδείας. «Οι Έλληνες ξέρουν να επιπλέουν, όχι να κολυμπούν. Υπάρχει η ψευδαίσθηση ότι “δεν θα πάθω τίποτα”. Μία άγνοια κινδύνου δηλαδή. Η εκπαίδευση πρέπει να ξεκινά από μικρή ηλικία, μέσα στα σχολεία, όπως έγινε με τις πρώτες βοήθειες. Υπάρχει ήδη μια προσπάθεια στο δημοτικό και το γυμνάσιο, αλλά είναι πολύ περιορισμένη» αναφέρει στην Parallaxi o κ. Βασιλειάδης.

Ιδιαίτερα ευάλωτοι είναι οι άνθρωποι άνω των 60. «Οι ηλικιωμένοι μένουν πολλές ώρες στον ήλιο, ζεσταίνονται και μπαίνουν στο νερό χωρίς να προσέξουν. Ζαλίζονται και συχνά παθαίνουν ανακοπή. Αν και θεωρούνται πνιγμοί, οι περισσότερες περιπτώσεις είναι ανακοπές μέσα στο νερό. Υπερεκτιμούν τις δυνατότητές τους», εξηγεί.

Τι μπορούμε να κάνουμε; Ο κ. Βασιλειάδης προτείνει να ελέγχουμε πρώτα την υγεία μας και έπειτα τις υποδομές της παραλίας, δηλαδή αν υπάρχει ναυαγοσώστης και κατάλληλος εξοπλισμός. «Θα προτιμούσα λιγότερο ακριβό εξοπλισμό και περισσότερους ναυαγοσώστες. Πρέπει να επενδύσουμε σε ανθρώπινο δυναμικό και όχι μόνο σε ακριβό εξοπλισμό που συχνά δεν χρησιμοποιείται».

Όσο για τις παραλίες της Θεσσαλονίκης, ο ίδιος είναι κατηγορηματικός: «Ναι, είναι ασφαλείς».

Μπορεί η θάλασσα να είναι πηγή χαράς και χαλάρωσης, όμως η ασφάλεια δεν είναι ποτέ δεδομένη κι αυτό είναι ξεκάθαρο με τα στατιστικά των πνιγμών κι αυτό το καλοκαίρι.

Η πρόληψη, η εκπαίδευση και η επένδυση στους ανθρώπους που σώζουν ζωές είναι τα κλειδιά για να μειωθούν οι τραγικές απώλειες και να συνεχίσουμε να απολαμβάνουμε το ελληνικό καλοκαίρι χωρίς φόβο. Είναι όλοι αυτοί οι άνθρωποι που αγωνίζονται για τις λιγότερες τραγωδίες μέσα και έξω από τη θάλασσα