Οι Ευρωεκλογές στην Ελλάδα: Η ιστορία, τα πολιτικά μηνύματα, τα ευτράπελα

Την Κυριακή 9 Ιουνίου οι Έλληνες και Ελληνίδες πολίτες ανά την επικράτεια προσέρχονται στις κάλπες για να αναδείξουν με τη ψήφο τους τους, τους 21 ευρωβουλευτές που θα εκπροσωπήσουν τη χώρα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Αυτή θα είναι η 10η φορά που θα στηθούν οι κάλπες των ευρωεκλογών στη χώρα μας με τη διαδικασία να ξεκινάει από το 1981.

Επί της ουσίας βέβαια για τη χώρα μας όλα ξεκινάνε τον Μάιο του 1979 όταν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής υπογράφει στο Ζάππειο Συνθήκη Προσχωρήσεως της Ελλάδας στην Κοινότητα, με την Βουλή να την επικυρώνει ένα μήνα αργότερα, ώστε να τεθεί σε ισχύ από τις 2 Ιανουαρίου 1981.

Η χώρα μας γίνεται το 10ο μέλος της ΕΟΚ και μέχρι να γίνουν οι πρώτες ευρωεκλογές στην Ελλάδα, η Βουλή όρισε 24 ευρωβουλευτές.

1981: Στη σκιά των Εθνικών Εκλογών

Για πρώτη φορά οι ευρωεκλογές στη χώρα μας διεξάγονται τον Οκτώβριο του 1981, παράλληλα με τις βουλευτικές.

Μια από τις ιδιομορφίες της διπλής τότε εκλογικής αναμέτρησης ήταν το γεγονός ότι διεξήχθησαν με διαφορετικό σύστημα.

Οι Βουλευτικές με ενισχυμένη αναλογική και οι ευρωεκλογές με απλή αναλογική.

208 ήταν οι υποψήφιοι ευρωβουλευτές για 24 θέσεις στο ευρωκοινοβούλιο, χωρίς όμως οι πολίτες να έχουν τη δυνατότητα σταυρού, καθώς επιλέχθηκε το σύστημα της λίστας.

Οι πρώτες ευρωεκλογές στην Ελλάδα επισκιάστηκαν από τις εθνικές εκλογές. Η αποχή κινήθηκε στο 18,51%, αντίστοιχο ποσοστό με αυτό των εθνικών.

Τα αποτελέσματα και η κατανομή των εδρών από τις πρώτες ευρωεκλογές στην Ελλάδα

1 Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα (ΠΑΣΟΚ) 40,12%- 10 έδρες

2 Νέα Δημοκρατία (ΝΔ): 31,34%- 8 έδρες

3 Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΚΚΕ) 12,84%- 3 έδρες

4 ΚΚΕ Εσωτερικού (ΚΚΕεσ.): 5,29%- 1 έδρα

5 ΚΟΔΗΣΟ/ΚΑΕ: 4,25% – 1 έδρα

6 Κόμμα Προοδευτικών (ΚΠ): 1,95%- 1 έδρα

Οι πρώτες ευρωεκλογές στη χώρα μας είχαν μία ακόμη ιδιαιτερότητα που είχε να κάνει με τη θητεία των εκλεγμένων ευρωβουλευτών που διήρκησε 2,5 χρόνια, καθώς στην υπόλοιπη Ευρώπη η εκλογική διαδικασία είχε γίνει το 1979.

1984: Πόλωση με… πράσινα και μπλε καφενεία

Και αν οι ευρωπαϊκές εκλογικές αναμετρήσεις από τα 00s’ και μετά απέκτησαν την ταμπέλα της «χαλαρής ψήφου», το σκηνικό ήταν τελείως διαφορετικό πριν από 40 χρόνια.

Οι δεύτερες ευρωεκλογές στην Ελλάδα διεξάγονται τον Ιούνιο του 1984 μέσα σε κλίμα πόλωσης, με την όλη προεκλογική εκστρατεία να θυμίζει εθνικές εκλογές.

ΠΑΣΟΚ και Νέα Δημοκρατία διασταυρώνουν τα ξίφη τους για μια σειρά θεμάτων, με τις μάχες στη Βουλή να είναι ομηρικές μεταξύ των πολιτικών αρχηγών.

Το θέμα της αναγνώρισης της Εθνικής Αντίστασης φέρνει μετωπική σύγκρουση μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων με τη Νέα Δημοκρατία που είχε τότε στο «τιμόνι» της τον Αβέρωφ να δίνει στις ευρωεκλογές… άρωμα δημοψηφίσματος και αναλόγως των αποτελεσμάτων της κάλπης να προκηρυχθούν εθνικές εκλογές. Το ΠΑΣΟΚ σηκώνει το γάντι και η χώρα χωρίζεται σε… πράσινα και μπλε καφενεία.

Στα αξιοσημείωτα των αποτελεσμάτων η 1 έδρα που κερδίζει η ΕΠΕΝ (Εθνική Πολιτική Ένωσις) η οποία ζητούσε αποφυλάκιση των πραξικοπηματιών.

Τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών του 1984

1 Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα (ΠΑΣΟΚ) με ποσοστό 41,59% και 10 έδρες.

2 Νέα Δημοκρατία (ΝΔ) με ποσοστό 38,04% και 9 έδρες

3 Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΚΚΕ) με ποσοστό 11,64% και 3 έδρες.

4 ΚΚΕ Εσωτερικού (ΚΚΕεσ.) με 3,41% και 1 έδρα

5 ΕΠΕΝ με 2,29% και 1 έδρα.

1989: ΕΟΚ, πακέτο Ντελόρ, Κοσκωτάς και εθνικές εκλογές

Όπως το 1981 έτσι και το 1989 οι ευρωεκλογές περνούν σε δεύτερη μοίρα καθώς γίνονται ταυτόχρονα με τις εθνικές εκλογές και μέσα σε αποκαλύψεις που προκάλεσαν πολιτικό «σεισμό» για την εποχή.

Η Ελλάδα έχει καταφέρει μέσω των διαπραγματεύσεων με τους αξιωματούχους της ΕΟΚ τη δημιουργία των Μεσογειακών Ολοκληρωμένων Προγραμμάτων, τα οποία παρέχουν χρηματοδότηση στα μεσογειακά κράτη που ανήκουν στην ΕΟΚ. Ακολούθησε το 1998 το πακέτο Ντελόρ.

Στην εσωτερική πολιτική σκηνή το ΠΑΣΟΚ κλυδωνίζεται από τις κοινωνικές αντιδράσεις στο αυστηρό σταθεροποιητικό πρόγραμμα του τότε υπουργού Οικονομίας, Κώστα Σημίτη, αλλά και την παραίτησή του στη συνέχεια, μιας και ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου ακολουθεί άλλη «γραμμή» ως προς το θέμα.

Την ίδια ώρα «σκάνε» οι αποκαλύψεις για το σκάνδαλο Κοσκωτά και την Τράπεζα Κρήτης.

Τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών του 1989

1 Νέα Δημοκρατία (ΝΔ) με ποσοστό 40,44% και 10 έδρες

2 Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα (ΠΑΣΟΚ) με 35,94% και 9 έδρες.

3 Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου (ΣΥΝ) με ποσοστό 14,30% και 4 έδρες

4 Δημοκρατική Ανανέωση (ΔΗΑΝΑ) με 1,36% και 1 έδρα

1994: Χωρίς ευρωπαϊκή ατζέντα και σε τηλεοπτική «αρένα»

Ενδεχομένως από τις πιο «αδιάφορες» αναμετρήσεις ευρωεκλογών στην Ελλάδα, που διεξάγονται ένα χρόνο μετά την επιστροφή του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία.

Συνθήκη Μάαστριχ, Ευρωπαϊκή Ένωση, διεύρυνση αρμοδιοτήτων του ευρωκοινοβουλίου, αύξηση δεικτών ανεργίας στην Ευρώπη, πτώση της θετικής στάσης των πολιτών απέναντι στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, όμως στην Ελλάδα η προεκλογική ατζέντα δεν περιλαμβάνει καμία από τις ευρωπαϊκές εξελίξεις που μεσολάβησαν από το 1989 έως το 1984.

Η προεκλογική εκστρατεία μεταφέρεται πλέον και στην τηλεοπτική «αρένα» με τους ιδιωτικούς τηλεοπτικούς σταθμούς να μετρούν ήδη τα πρώτα χρόνια ζωής τους.

Σκοπιανό, ελληνοτουρκικά, οικονομία μονοπωλούν στην επικαιρότητα.

Η Ελλάδα από 24 εκλέγει πλέον 25 ευρωβουλευτές, ενώ για πρώτη φορά τέθηκε το όριο του 3%.

Τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών του 1994

1 Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα (ΠΑΣΟΚ) με ποσοστό 37,60% και 10 έδρες.

2 Νέα Δημοκρατία (ΝΔ) με 32,63% και 9 έδρες

3 Πολιτική Άνοιξη (ΠΟΛΑΝ) με 8,67% και 2 έδρες

4 Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΚΚΕ) με 6,29% και 2 έδρες

5 Συνασπισμός της Αριστεράς και της Προόδου (ΣΥΝ) με 6,26% και 2 έδρες.

1999: Χρηματιστήριο, ΟΝΕ και… δημοψήφισμα

Με το βλέμμα στην ΟΝΕ και την «τρέλα» του Χρηματιστηρίου, στις 13 Ιουνίου 1999 οι πολίτες στην Ελλάδα προσέρχονται στις κάλπες για να εκλέξουν τους ευρωβουλευτές που θα εκπροσωπήσουν τη χώρα μας στο νέο ευρωκοινοβούλιο.

Η αποχή αγγίζει το 30%, το ΠΑΣΟΚ έχει σημαντικές απώλειες και η πρωτιά βάφεται… μπλε.

Τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών του 1999

1 Νέα Δημοκρατία με ποσοστό 35,98% και 9 έδρες

2 ΠΑΣΟΚ με ποσοστό 32,92% και 9 έδρες

3 ΚΚΕ με ποσοστό 8,67% και 3 έδρες

4 ΔΗΚΚΙ με ποσοστό 6,85% και 2 έδρες

5 Συνασπισμός με ποσοστό 5,17% και 2 έδρες

2004: Χαμηλοί τόνοι με το βλέμμα στους Ολυμπιακούς Αγώνες

Όλοι λίγο πολύ θυμόμαστε το κλίμα που επικρατούσε στην Ελλάδα πριν 20 χρόνια. Οι ευρωεκλογές διεξάγονται στις 13 Ιουνίου με την εθνική ομάδα ποδοσφαίρου να ξεκινάει εκείνη την περίοδο την πορεία της προς το έπος της Πορτογαλίας και την Ελλάδα να βρίσκεται στο παγκόσμιο επίκεντρο λόγω της διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων.

Αυτό το θέμα, όπως και η οικονομία μονοπωλούν την προεκλογική εκστρατεία, με τις μοναδικές αναφορές για τη σχέση της Ελλάδας με την Ευρώπη να περιορίζονται στα προεκλογικά σποτ των κομμάτων.

Η χώρα μας εκλέγει ξανά 24 ευρωβουλευτές.

Τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών του 2004

1 Νέα Δημοκρατία με ποσοστό 43,03% και 11 έδρες

2 ΠΑΣΟΚ με ποσοστό 34,01% και 8 έδρες

3 ΚΚΕ με ποσοστό 9,48% και 3 έδρες

4 Συνασπισμός με ποσοστό 4,16% και 1 έδρα

5 ΛΑΟΣ με ποσοστό 4,12% και 1 έδρα

2009: Αποχή, «πράσινος» χάρτης και ελληνική οικονομία σε κρίση

Στις 7 Ιουνίου του 2009 στήνονται οι ευρωκάλπες στη χώρα μας, με την αποχή να φτάνει στο 47,37%.

Η Ελλάδα εκλέγει πλέον 22 ευρωβουλευτές με τη διαδικασία λίστας, απλή αναλογική και διατήρηση του πλαφόν του 3%.

Το κλίμα στην Ευρώπη για την ελληνική οικονομία αρχίζει να γίνεται βαρύ και η Ελλάδα μπαίνει σε τριετή επιτήρηση από την Ε.Ε

Τα ελλείματα των περασμένων ετών αναθεωρούνται, το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ αυξάνεται.

Η τότε κυβέρνηση της ΝΔ βλέπει τη δυσαρέσκεια των πολιτών να εκφράζεται στις κάλπες των ευρωεκλογών, με το ΠΑΣΟΚ να αναδεικνύεται πρώτο κόμμα.

Τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών του 2009

1 ΠΑΣΟΚ με ποσοστό 36,64% και 8 έδρες

2 Νέα Δημοκρατία με ποσοστό 32,29% και 8 έδρες

3 ΚΚΕ με ποσοστό 8,35% και 2 έδρες

4 ΛΑΟΣ με ποσοστό 7,15% και 2 έδρες

5 ΣΥΡΙΖΑ με ποσοστό 4,70% και 1 έδρα

6 ΟΙΚΟΛΟΓΟΙ ΠΡΑΣΙΝΟΙ με ποσοστό 3,49% και 1 έδρα.

2014: Μεγάλες πολιτικές ανατροπές και για πρώτη φορά με σταυρό

Ξανά με απλή αναλογική, αλλά αυτή τη φορά με τη δυνατότητα στους πολίτες να «σταυρώνουν» τον υποψήφιο που επιθυμούν, οι ευρωεκλογές του 2014 στην Ελλάδα, με τη χώρα μας να εκλέγει 21 ευρωβουλευτές πλέον.

Η αποχή ξεπέρασε το 40% με τον ΣΥΡΙΖΑ να αναδεικνύεται πρώτο κόμμα και τη Χρυσή Αυγή να είναι η τρίτη δύναμη στις ευρωεκλογές εκείνης της χρονιάς, με το ΠΑΣΟΚ (τότε ΕΛΙΑ) να πέφτει στο 8% από το 36% του 2009.

Τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών του 2014

ο ΣΥΡΙΖΑ έλαβε ποσοστό 26,57% και 6 έδρες

η Ν.Δ. έλαβε ποσοστό 22,72% και 5 έδρες

η ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ έλαβε ποσοστό 9,39% και 3 έδρες

η ΕΛΙΑ έλαβε ποσοστό 8,02% και 2 έδρες

το ΠΟΤΑΜΙ έλαβε ποσοστό 6,60% και 2 έδρες

το Κ.Κ.Ε. έλαβε ποσοστό 6,11% και 2 έδρες

Οι Ανεξάρτητοι Έλληνες έλαβαν ποσοστό 3,46% και 1 έδρα

2019: Μήνυμα νέας αλλαγής

Χωρίς κάποιες αλλαγές στο σύστημα οι ευρωεκλογές του 2019 στην Ελλάδα που γίνονται ταυτόχρονα με τον πρώτο γύρο των αυτοδιοικητικών εκλογών και τη συμμετοχή να αγγίζει το 58,69%.

Οι κάλπες στήνονται λίγους μήνες πριν τις εθνικές εκλογές και στέλνουν για μια ακόμη φορά μηνύματα για επερχόμενη κυβερνητική αλλαγή.

Πρώτο κόμμα αναδείχθηκε η Νέα Δημοκρατία με ποσοστό 33,12% και οκτώ έδρες στο ευρωκοινοβούλιο, στην πρώτη εκλογική διαδικασία με τον Κυριάκο Μητσοτάκη στην ηγεσία του κόμματος.

Τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών του 2019

η Νέα Δημοκρατία έλαβε ποσοστό 33,12% και 8 έδρες

ο ΣΥΡΙΖΑ έλαβε ποσοστό 23,75% και 6 έδρες

το Κίνημα Αλλαγής έλαβε ποσοστό 7,72% και 2 έδρες

το Κ.Κ.Ε έλαβε ποσοστό 5,35% και 2 έδρες

η Χρυσή Αυγή έλαβε ποσοστό 4,87% και 2 έδρες

η Ελληνική Λύση έλαβε ποσοστό 4,18 και 1 έδρα

Ευρωεκλογές χωρίς ευτράπελα, φαγητό χωρίς αλάτι…

Κάθε εκλογική διαδικασία ξεχωρίζει πάντα πέρα των αποτελεσμάτων και των μηνυμάτων που περνάει και για τα διάφορα ευτράπελα που σημειώνονται ανά τα εκλογικά τμήματα στην επικράτεια.

Εστιάζουμε σε μερικά από αυτά που έγιναν στις τρεις τελευταίες ευρωεκλογές, δηλαδή αυτές του 2009, 2014 και 2019.

Αναζητώντας στα… έγκατα του διαδικτύου διαβάζουμε για τις ευρωεκλογές του 2009

• Δικαστικός αντιπρόσωπος σε εκλογικό τμήμα στα Πατήσια έπεσε θύμα κλοπής και μεταξύ άλλων του πήραν και τα κλειδιά της κάλπης. Χρειάστηκε η παρέμβαση της Αστυνομίας για να την ξεκλειδώσει.
• Σε εκλογικά τμήματα στο Νέο Κόσμο δόθηκαν λάθος κλειδιά στους δικαστικούς αντιπροσώπους, ενώ στο Χολαργό ο δικαστικός αντιπρόσωπος έχασε τη σφραγίδα.
• Σε χωριά της Φωκίδας και της Υπάτης οι δικαστικοί αντιπρόσωποι… παρακοιμήθηκαν και χρειάστηκε να γίνουν αρκετά τηλέφωνα για να ξυπνήσουν.
• Στη Θεσσαλονίκη ο Μιχάλης Τρεμόπουλος, επικεφαλής του ευρωψηφοδελτίου των Οικολόγων-Πράσινων, όταν πήγε για να ασκήσει το εκλογικό του δικαίωμα είδε ότι λείπει από τα ψηφοδέλτια που του δόθηκαν αυτό των Οικολόγων-Πράσινων!
• Σε εκλογικά τμήματα στο Αιγάλεω το ΠΑΣΟΚ έκανε καταγγελία ότι δε δίνονταν ψηφοδέλτιά του.

Το 2014 η διαδικασία ήταν τριπλή μιας και διεξάγονταν αυτοδιοικητικές εκλογές και ευρωεκλογές.

• Σε εκλογικά τμήματα του Ηρακλείου δικαστικοί αντιπρόσωποι δεν είχαν παραλάβει το εκλογικό υλικό
• Σε εκλογικό τμήμα χωριού της Ξάνθης χάθηκαν τα ψηφοδέλτια και μία εκδοχή ήθελε να τα είχε τοποθετήσει σε σάκο ο δικαστικός αντιπρόσωπος, τον οποίο όμως πέταξε κατά λάθος υπάλληλος της καθαριότητας.
• Σε εκλογικό τμήμα στην Πάτρα οι ψηφοφόροι έπαιρναν μόνοι τους τα ψηφοδέλτια και έμπαιναν στα παραβάν

• Ξανά σε εκλογικό τμήμα στην Πάτρα τα μέλη της εφορευτικής επιτροπής για να καλύψουν την οπή της κάλπης των Ευρωεκλογών, τοποθέτησαν ρακέτα που χρησιμοποιείται για την «εξουδετέρωση» των κουνουπιών…! Μάλιστα για να μην γίνεται αντιληπτή την κάλυψαν με μια πλαστική σακούλα!
• Στις Σέρρες άνδρας υποδύθηκε τον διορισμένο δικαστικό αντιπρόσωπο, αλλά αποκαλύφθηκε ότι στην πραγματικότητα προσπαθούσε να καλύψει το αφεντικό του, κάνοντας εκείνος την αγγαρεία.
• Στον ίδιο νομό αποκαλύφθηκε και συνελήφθη «μαϊμού» δικαστικός αντιπρόσωπος είχε παραλάβει κανονικά το εκλογικό υλικό, τον σάκο με τα ψηφοδέλτια και κανείς δεν είχε αντιληφθεί το παραμικρό. Στην πορεία όμως εκπρόσωπος ενός εκ των συνδυασμών που συμμετέχουν στις εκλογές διαπίστωσε την απάτη και προέβη στην σχετική καταγγελία.
• Στην Κοζάνη εκλογικό τμήμα έκλεισε για… διάλειμμα που έκαναν για φαγητό το μεσημέρι η δικαστική αντιπρόσωπος και τα μέλη της εφορευτικής επιτροπής.

Το 2019 και πάλι οι ευρωεκλογές έγιναν ταυτόχρονα με τις αυτοδιοικητικές εκλογές επομένως από την όλη διαδικασία δε θα μπορούσαν να λείψουν τα… παρατράγουδα.

• Στον Σταφιδόκαμπο του δήμου Ανδραβίδας – Κυλλήνης, λόγω ακαταλληλότητας του σχολείου, το οποίο είχε επιλεγεί ως εκλογικό κέντρο η εκλογική διαδικασία έγινε σε πρόχειρο «εκλογικό κέντρο» στήθηκε στο αίθριο του δημοτικού σχολείου.
• Στη Θεσπρωτία λογομάχησαν ένας υποψήφιος τοπικός σύμβουλος και ο πατέρας ενός άλλου υποψηφίου και αντιπάλου. Αμέσως μετά, ο γιος του δεύτερου, συνεπλάκη με τον πρώτο. Οι δύο πλευρές ισχυρίζονται δύο διαφορετικά πράγματα Ο πρώτος ισχυρίζεται ότι ο δεύτερος έπεσε πάνω του με το μηχανάκι, τραυματίζοντάς τον σοβαρά στο αυτί και χρειάστηκε να επισκεφθεί το ΤΕΠ Ηγουμενίτσας και οι γιατροί να ράψουν τα τραύματά του. Η άλλη πλευρά ισχυρίζεται πως δεν έπεσε πάνω στον πρώτο σκόπιμα, αλλά ότι συνεπλάκησαν μεταξύ τους.
• Στο Κιλκίς εκλογικός αντιπρόσωπος κόμματος είχε τρομερά παράπονα από την τη δικαστική αντιπρόσωπο και τα μέλη της εφορευτικής επιτροπής. Συγκεκριμένα διαφωνούσε με τη διαδικασία της ψηφοφορίας με αποτέλεσμα τα πράγματα να λάβουν μεγάλες διαστάσεις. Ο εκλογικός αντιπρόσωπος ήταν σε κατάσταση αμόκ, που πήρε τα κλειδιά και κλείδωσε στη δικαστική αίθουσα όσους θεωρούσε υπεύθυνους. Μέλος της εφορευτικής επιτροπής πάντως γνώριζε ότι υπήρχαν και εφεδρικά κλειδιά, με αποτέλεσμα να «αποδράσουν», ενώ λίγο αργότερα ο «δράστης» συνελήφθη.