Παιδιά σε αυξημένο κίνδυνο σεξουαλικής εκμετάλλευσης στην Ελλάδα – Τα στοιχεία

H καινούρια Αναφορά Ανασκόπησης Χώρας από το Διεθνές Δίκτυο ECPAT (ECPAT Country Overview Report) προειδοποιεί ότι οι πολιτικοί και κοινωνικο-οικονομικοί παράγοντες που επηρεάζουν την Ελλάδα εδώ και αρκετά χρόνια έχουν αφήσει τα παιδιά –και κυρίως τους ασυνόδευτους ανήλικους αιτούντες άσυλο– έκθετα στον κίνδυνο της σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Υπερφορτωμένες και ανεπαρκείς κρατικές υπηρεσίες και δομές φιλοξενίας για την παιδική προστασία, οδηγούν συχνά τα παιδιά να πρέπει να φροντίσουν μόνα για τον εαυτό τους και τα καταστούν ευάλωτα απέναντι σε θύτες σεξουαλικών εγκλημάτων.

Είναι γνωστό ότι παράγοντες όπως η κρίση και οι ανθρωπιστικές συνθήκες εκτάκτου ανάγκης κλιμακώνουν τον κίνδυνο σεξουαλικής εκμετάλλευσης, με τα παιδιά να βρίσκονται στο επίκεντρο του κινδύνου. Το 2015, η Ελλάδα έγινε το επίκεντρο μιας παρατεταμένης ανθρωπιστικής κρίσης. Ένας μεγάλος αριθμός μεταναστών που προσπαθούσε να φτάσει την Ευρώπη εγκλωβίστηκε στην Ελλάδα, τόσο σε συνθήκες γεωγραφικού περιορισμού/κράτησης όσο και σε συνθήκη αστεγίας, μετά το κλείσιμο των συνόρων. Πολλοί από αυτούς ήταν ασυνόδευτοι ανήλικοι ή παιδιά χωρισμένα από τις οικογένειές τους συνοδευόμενα από άλλα οικογενειακά μέλη.

Έκτοτε το πρόβλημα συνεχίζεται. Τον Νοέμβρη του 2019, υπήρχαν καταγεγραμμένοι 5,162 ασυνόδευτοι ανήλικοι στην Ελλάδα, 1,246 από τους οποίους ζουν σε επισφαλείς συνθήκες, βρίσκονται διαρκώς σε κίνηση ή είναι άστεγοι.

«Ως οργάνωση που παρέχει κοινωνική στήριξη σε παιδιά που έχουν περιθωριοποιηθεί και θυματοποιηθεί, οι συνέπειες από την έλλειψη συνεκτικών δομών υποστήριξης είναι ολοφάνερες. Είναι ζήτημα υψίστης σημασίας να αναλάβει άμεσα η πολιτεία την εύρεση βιώσιμων λύσεων, με άξονα το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού», αναφέρει η Βαλμπόνα Χυστούνα, Υπεύθυνη Παιδικής Προστασίας της ΑΡΣΙΣ-Κοινωνικής Οργάνωσης Υποστήριξης Νέων και μέλους του ECPAT.

H οικονομική κρίση διαμόρφωσε ουσιαστικά την ευαλωτότητα των παιδιών

Πριν από την αύξηση του νεοεισερχόμενου πληθυσμού στην Ελλάδα, πολλές υπηρεσίες παιδικής προστασίας είχαν ήδη φτάσει στα όριά τους λόγω της οικονομικής κρίσης. Ακόμη και σήμερα, αυτές οι υπηρεσίες προσπαθούν να επανέλθουν. Η αναφορά του ECPAT υπογραμμίζει έρευνες που συνδέουν τα επίπεδα φτώχειας και την κοινωνική ανισότητα με την σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών. Το 2015, το 18% των ελληνικών οικογενειών ζούσε υπό συνθήκες ακραίας φτώχειας, ενώ το πλαίσιο των υπηρεσιών παιδικής προστασίας στην Ελλάδα δυσχεραίνει την πρόσβαση των παιδιών θυμάτων στην προστασία μέχρι και σήμερα.

Ευάλωτα, άστεγα παιδιά πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης

Η αναφορά του ECPAT τονίζει έρευνα που υποδεικνύει ότι ασυνόδευτα ανήλικα παιδιά, ειδικά αγόρια, έχουν καταφύγει στην σεξουαλική εκμετάλλευση του ίδιου τους του εαυτού προκειμένου να μπορέσουν να βρουν τροφή και στέγη ή να βρουν χρήματα για να συνεχίσουν το ταξίδι τους εκτός της Ελλάδας. Κινητά τηλέφωνα, εφαρμογές γνωριμιών και πλατφόρμες συνομιλιών επιτρέπουν στους σεξουαλικούς παραβάτες να έρθουν σε επαφή με παιδιά και να τα εξαναγκάσουν σε σεξουαλική εκμετάλλευση.

«Η Ελλάδα έχει ακόμη πολύ δρόμο να κάνει σε σχέση με τα μέτρα παιδικής προστασίας: το 94% των ασυνόδευτων ανηλίκων είναι αγόρια και παρόλα αυτά δεν τυγχάνουν προτεραιοποίησης σε πολλά προγράμματα προστασίας», λέει ο Mark Kavenagh, Επικεφαλής Έρευνας και Πολιτικής στο ECPAT International.

Η αναφορά σημειώνει επίσης στοιχεία που υποδεικνύουν ότι ξένοι τουρίστες αναζητούν παιδιά μετανάστες, με κάποιους από αυτούς να ταξιδεύουν αποκλειστικά για να τα συναντήσουν. Παρόλα αυτά, υπάρχει περιορισμένη ανταπόκριση από πλευράς της κυβέρνησης και της διαχείρισης τουρισμού στην απεύθυνση του κινδύνου σεξουαλικής εκμετάλλευσης στα ταξίδια και τον τουρισμό. Η έρευνα του ECPAT δεν κατάφερε να ταυτοποιήσει συγκεκριμένα μέτρα της κυβέρνησης για το ζήτημα.

Διαβάστε ολόκληρη την αναφορά: ECPAT Country Overview Greece – A report on the scale, scope and context of the sexual exploitation of children

*Σημειώσεις για την ορολογία:

Όταν γίνεται λόγος για την σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών, ανεύθυνη ή μη σωστά ενημερωμένη χρήση της ορολογίας μπορεί να υποβαθμίσει ή να δραματοποιήσει το ζήτημα, να στιγματίσει τα θύματα και να δυσχεράνει την ανάδειξη του ζητήματος και τον βάσιμο διάλογο πάνω στο θέμα.

Για παράδειγμα, η μη καταρτισμένη χρήση του όρου «πορνογραφία» και «πορνεία» πρέπει να προκύπτει μόνο όταν περιγράφει ενήλικη δραστηριότητα. Η χρήση αυτών των όρων σε σχέση με την σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών μπορεί να δώσει μια αίσθηση κανονικότητας και νομιμότητας στην παράβαση, υπονοώντας ότι το παιδί έχει συναλλακτική ιδιότητα ή έχει παραχωρήσει κάποιο βαθμό συναίνεσης. Τα παιδιά δε μπορούν ποτέ να συναινέσουν σε σεξουαλική δραστηριότητα με ενήλικα.

Παρακάτω υπάρχουν κάποιοι άλλοι όροι που χρησιμοποιούνται συχνά όταν περιγράφουν τη σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών, αλλά καλό θα είναι να αποφεύγονται ή να χρησιμοποιούνται με προσοχή:

«Παιδική πορνογραφία» Χρησιμοποίησε «υλικό παιδικής σεξουαλικής εκμετάλλευσης στο διαδίκτυο» ή «παιδική σεξουαλική εκμετάλλευση στο διαδίκτυο»,

«Παιδική πορνεία» Χρησιμοποίησε «παιδί θύμα εμπορίας για σεξουαλικούς σκοπούς» ή «παιδί που είναι θύμα εκμετάλλευσης μέσω πορνείας»,

«Παιδικός σεξοτουρισμός» Χρησιμοποίησε «σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών στα ταξίδια και τον τουρισμό»,

«Τουρίστας για παιδικό σεξοτουρισμό» Χρησιμοποίησε τον όρο «ταξιδιώτης σεξουαλικός παραβάτης εναντίον παιδιών» ή «διεθνής σεξουαλικός παραβάτης εναντίον παιδιών»

Για περισσότερες πληροφορίες, συμβουλευτείτε το the Terminology Guidelines for the Protection of Children from Sexual Exploitation and Sexual Abuse.

Σχετικά με το ECPAT

Το ECPAT International είναι ένα παγκόσμιο δίκτυο οργανώσεων αφοσιωμένων στην παύση της σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών. Με 113 μέλη σε 98 χώρες, το ECPAT επικεντρώνεται στην εμπορία παιδιών για σεξουαλικούς σκοπούς, στην εκμετάλλευση παιδιών μέσω πορνείας, στην διαδικτυακή σεξουαλική εκμετάλλευση και στην σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών στα ταξίδια και τον τουρισμό. Η Γραμματεία του ECPAT International έχει την έδρα της στην Μπανγκόκ στην Ταϊλάνδη.

Σχετικά με την ΑΡΣΙΣ – Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων

Η ΑΡΣΙΣ ιδρύθηκε το 1992 και έχει γραφεία στη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα, το Βόλο, τα Ιωάννινα, την Κοζάνη και την Αλεξανδρούπολη. Είναι ανεξάρτητη, μη κερδοσκοπική οργάνωση, που εξειδικεύεται στην κοινωνική υποστήριξη νέων που βρίσκονται σε δυσκολίες ή σε κίνδυνο καθώς και στην προώθηση των δικαιωμάτων τους. Ο κύριος στόχος είναι η πρόληψη της κοινωνικής περιθωριοποίησης των νέων, η διαμόρφωση πολιτικών που προασπίζονται τα δικαιώματα των νέων και η ενεργός κοινωνική στήριξη μη προνομιούχων νέων ανθρώπων. H ΑΡΣΙΣ είναι μέλος του ECPAT International, εκπροσωπώντας την Ελλάδα, από το 2015.