Πανελλήνια Ημέρα Προσφύγων: Η προσφυγιά δεν γνωρίζει πατρίδα

Η σημερινή επετειακή αλλά και συμβολική μέρα μας παρακινεί να αναδείξουμε την σημασία της ανθρωπιάς απέναντι στους ανθρώπους που έχουν εγκαταλείψει τους τόπους τους λόγω  πολέμων και διώξεων.

Η 5η Απριλίου έχει καθιερωθεί ως “Πανελλήνια Ημέρα Προσφύγων” εδώ και τριάντα χρόνια ,από το 1994. Την πρωτοβουλία αυτήν ανέλαβαν οι μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, το Οικουμενικό Πρόγραμμα Προσφύγων της Εκκλησίας της Ελλάδος, ο Διεθνές Οργανισμός Μετανάστευσης και το γραφείο της Αθήνας της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ.

Για την Ελλάδα το προσφυγικό θέμα έχει ιδιαίτερη βαρύτητα καθώς ξεκινάει από πολύ παλιά και συνεχίζει με τα ποσοστά των προσφύγων στην χώρα μας  να είναι μεγάλα εδώ και αρκετά χρόνια. Η προσφυγιά αποτελεί τα θεμέλια για την αναδιαμόρφωση του σύγχρονου ελληνικού κράτους.

Το 1922 ενάμισι εκατομμύριο εναπομείναντες Έλληνες πρόσφυγες άφησαν πίσω τους τη Μικρά Ασία, τον Πόντο και την Ανατολική Θράκη και κατευθύνθηκαν προς τον ελεύθερο βαλκανικό νότο.

Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες ιστορικές εμπειρίες  καθώς συντελέστηκε μία από τις μεγαλύτερες μετακινήσεις πληθυσμών του 20ου αιώνα με  τον αριθμό των προσφύγων στην Ελλάδα τότε να φτάνει τους 8οοο.

Ωστόσο το προσφυγικό ζήτημα δεν έπαψε ποτέ να απασχολεί την χώρα μας μέχρι και σήμερα.

Μεγάλο κύμα προσφύγων από την Συρία

Από τις αρχές του 2015 μεγάλο κύμα προσφύγων αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Συρία και να καταφύγει σε ελληνικά νησιά από τις ακτές  προκειμένου να γλιτώσουν από την φρίκη του πολέμου. Ένα χρόνο μετά, περισσότεροι από 2.000 πρόσφυγες έχασαν την ζωή τους στην προσπάθεια τους να περάσουν τα θαλάσσια σύνορα.

Κύρια πύλη εισόδου αποτέλεσε η Λέσβος και ακολουθούσαν η Σάμος, η Χίος και τα Δωδεκάνησα. Αρκετές χιλιάδες από αυτούς συνελήφθησαν για “παράνομη είσοδο και παραμονή” από την Ελληνική Αστυνομία και το Λιμενικό. Η προέλευση τους ήταν κυρίως από την Συρία, το Αφγανιστάν, το Ιράκ και το Πακιστάν.

Κάποιες ακόμη χώρες της ΕΕ που υποδέχτηκαν πρόσφυγες είναι το Λουξεμβούργο, η Φινλανδία, η Πορτογαλία, η Γερμανία και η Λιθουανία.

Η Αντζελίνα Τζολί στο πλευρό των προσφύγων στο Λίβανο

Πέρα από την Ευρώπη περισσότερο από ένα εκατομμύριο πέρασαν στο Λίβανο. Χαρακτηριστική υπήρξε  η  τριήμερη επίσκεψη της Αντζελίνα Τζολί ως Πρέσβειρα Καλής Θέλησης του ΟΗΕ προκειμένου να στηρίξει την χώρα που φιλοξενεί ένα τόσο μεγάλο αριθμό προσφύγων, να κινητοποιήσει τον κόσμο και να τραβήξει την προσοχή των social media για δημοσίευση έκτακτης ανάγκης στον τόπο.

Η ίδια ανέφερε :«Ήταν σπαραχτικό. Η συνάντησή μου με τα παιδιά ήταν σπαραχτική. Έχουν χάσει την μαμά, τον μπαμπά, τα αδέλφια τους. Η παιδική τους ηλικία βρίσκεται σε ομηρία από αυτό τον πόλεμο. Είναι τόσο μικρά και κουβαλούν τα βάρη των ενηλίκων…».

Ο Έβρος και το ζήτημα επέκτασης του Φράχτη

Στην Ελλάδα πολλά επεισόδια σημειώθηκαν κατά καιρούς και στον Έβρο στην προσπάθεια πολλών προσφύγων να περάσουν τα σύνορα παράνομα.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης,  επισκέφτηκε στις 31 Μαρτίου τον Έβρο και τις γύρω περιοχές με αφορμή τον φράχτη και την επέκταση του μετά την ολοκλήρωση της υπογραφής της σύμβασης κατασκευής. Η σύμβαση προέβλεπε την κατασκευή επιπλέον 35 χιλιομέτρων του φράχτη με κόστος 100 εκατ. ευρώ τα οποία έχει προβλεφθεί να καλυφθούν από τον κρατικό προϋπολογισμό.

«Θέλω να τονίσω την ανάγκη η πολιτική εργαλείοποίηση των προσφύγων και των μεταναστών  να σταματήσει και από τη γειτονική χώρα με την οποία έχουμε δυνατότητα να συνεργαστούμε, το έχουμε κάνει στο παρελθόν, και να διαχειριστούμε αυτό το δύσκολο ζήτημα το οποίο έχει και μια έντονη ανθρωπιστική διάσταση», δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός.

Η απόφαση αυτή έφερε πολλές αντιδράσεις και έδειξε, ούτε λίγο ούτε πολύ, τη θέση της κυβέρνησης απέναντι στο προσφυγικό και τους ανθρώπους που αναγκάζονται να περνούν στη χώρα μας για ένα καλύτερο αύριο. Η περίπτωση του φράχτη, ήταν μία από εκείνες που έστεψαν το επόμενο διάστημα και την κοινή γνώμη στην Ελλάδα και τη διάθεση της πώς αντιμετωπίζει τους πρόσφυγες.

“Είναι μία ξεχωριστή μέρα και για τον Έβρο και για τη Θράκη και ασφαλώς μία ξεχωριστή μέρα για την Ελλάδα. Σήμερα υπογράφουμε την επέκταση του τεχνητού εμποδίου, του φράχτη, κατά 35 χιλιόμετρα. Κάνουμε αυτό που απαιτεί η συντριπτική πλειονότητα του ελληνικού λαού, κάνουμε αυτό που χρειάζεται ώστε τα σύνορα της Ελλάδας με την Τουρκία να είναι απροσπέλαστα. Τα σύνορα της Ευρώπης, επίσης, με την Τουρκία, απέναντι σε κάθε επιβουλή, απέναντι στην εργαλειοποίηση δυστυχισμένων ανθρώπων από τα κυκλώματα της παράνομης μετανάστευσης και της μετατροπής τους σε ασύμμετρη απειλή για την Ελλάδα και ολόκληρη την Ευρώπη”, τόνισε εκείνη την εποχή και ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη κ. Θεοδωρικάκος.

Το συγκλονιστικό ναυάγιο της Πύλου

Μία επίσης τραγωδία που συγκλόνισε το πανελλήνιο συνέβη πριν ένα χρόνο στα ανοιχτά της Πύλου όταν ένα αλιευτικό σκάφος την ώρα που μετέφερε εκατοντάδες πρόσφυγες, ανάμεσά τους και παιδιά, ναυάγησε.

Οι νεκροί αγγίζουν τους τουλάχιστον 79 με τον αριθμό των αγνοούμενων να είναι τεράστιος  ενώ ο αριθμός των διασωθέντων ανέρχεται στους 104.

Ωστόσο εκπρόσωποι του Λιμενικού Σώματος διαψεύδουν τις παραπάνω μαρτυρίες αναφέροντας πως το αλιευτικό «έχασε» τη μηχανή του και «μετά από λίγο μετακινήθηκαν οι άνθρωποι που ήταν μέσα… άλλαξε το κέντρο βάρους και έγινε το μοιραίο».

Οι αναφορές των παγκόσμιων site για το ζήτημα της Πύλου

Το BBC σχολιάζει πως η Ελλάδα είναι μία από τις κύριες διόδους που επιλέγουν οι διακινητές και ενημερώνει πως περισσότεροι από 70.000 πρόσφυγες και μετανάστες έχουν φτάσει στα σύνορα της Ευρώπης φέτος, οι περισσότεροι στην Ιταλία.

Το Reuters κάνει αναφορά στον αριθμό των επιβαινόντων, σημειώνοντας πως μπορεί να ήταν και 750.

Οι New York Times κάνουν λόγο για το φονικότερο ναυάγιο στην Ελλάδα φέτος και ένα από τα χειρότερα στην Ευρώπη.

Η Επιτροπή του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου συνεδριάζει για το τραγικό ναυάγιο

Το ναυάγιο στην Πύλο απασχόλησε ολόκληρη την Ευρώπη με το θέμα να τίθεται σε συζήτηση στην Επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Η Μπεάτε Γκμίντερ εκπρόσωπος της Κομισιόν στη διεύθυνση της μετανάστευσης δηλώνει :«Η Επιτροπή αντέδρασε αμέσως: ζητήθηκε διεξοδική, ανεξάρτητη και αποτελεσματική έρευνα. Οι κύριες αρμόδιες οντότητες των εθνικών αρχών παρακολουθούν τακτικά, αλλά οι διαδικασίες μερικές φορές είναι πολύ χρονοβόρες. Τυχόν αδικήματα πρέπει να διώκονται αναλόγως».

Από την άλλη πλευρά, ο εκτελεστικός Διευθυντής του FRONTEX Χανς Λέιτενς  με σκοπό να υπερασπιστεί τον οργανισμό φύλαξης συνόρων τονίζει : «Δεν είναι όλα τα πρότυπα καθορισμένα, αλλά σίγουρα υπάρχουν και μάλιστα είμαστε υπόλογοι. Συνεργαζόμαστε πλήρως σε οποιαδήποτε έρευνα». «Είναι σημαντική η παρακολούθηση της κατάστασης, αλλά δεν έχουμε εντολή να ελέγχουμε τις επιχειρήσεις εάν δεν είναι κοινές επιχειρήσεις με τα κράτη-μέλη».

Η Αντριάνα Τιντόνα, εκπρόσωπος της Διεθνούς Αμνηστείας τοποθετείται για το ναυάγιο και τις επαναπροωθήσεις :  «Η ελληνική έρευνα εγείρει ανησυχίες – σε σχέση με την ακεραιότητα, την ανεξαρτησία των διερευνητικών αρχών, τη διάρκεια της έρευνας και της συλλογής αποδεικτικών στοιχείων».

 “Mediterraneo – Ο Νόμος της θάλασσας”-Μία ταινία που πρέπει να δεις

Με αφορμή τη σημερινή επέτειο, μία χαρακτηριστική ταινία εμπνευσμένη από τις ζωές των προσφύγων,  “Mediterraneo – Ο Νόμος της θάλασσας” παρουσιάζει μία από τις μεγαλύτερες ανθρωπιστικές κρίσεις  στην ιστορία της σύγχρονης κοινωνίας. Ο Ισπανός σκηνοθέτης, Μαρσέλ Μπαρένα , εισάγει στους ανθρώπους τη στάση της τοπικής κοινωνίας της Λέσβου αλλά και το ρόλο της ελληνικών και διεθνών αρχών στη διαχείριση της προσφυγικής κρίσης.

Πρόκειται για μια μεγάλη ευρωπαϊκή συμπαραγωγή της Heretic – Creative Producers των Γιώργου Καρναβά και Κωνσταντίνου Κοντοβράκη, τα γυρίσματα της οποίας ξεκίνησαν εν μέσω πανδημίας. Η ταινία εστιάζει στον αντικατοπτρισμό της επείγουσας ανάγκης, της αναταραχής και της δραματικής κατάστασης της ανθρωπιστικής κρίσης στα ελληνικά παράλια.

Όλα αυτά τα γεγονότα μας παραπέμπουν στο γεγονός ότι η  προσφυγιά αποτελεί και θα συνεχίζει να αποτελεί κύριο ζήτημα. Εκατοντάδες άνθρωποι συνεχίζουν να προσπαθούν να βρουν μία σανίδα σωτηρίας και να σώσουν τις οικογένειες τους. Κι εμείς αυτό που μπορούμε να τους προσφέρουμε είναι αγάπη και αλληλεγγύη.

Τι περιλαμβάνει η «ιστορική» συμφωνία στην ΕΕ για το μεταναστευτικό

Τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συνήψαν τον περασμένο Δεκέμβριο μια σημαντική συμφωνία για τη μεταρρύθμιση της μεταναστευτικής πολιτικής της ΕΕ, κλείνοντας μια τριετή φιλόδοξη προσπάθεια που κατά καιρούς φαινόταν καταδικασμένη να αποτύχει.

Οι διαπραγματεύσεις επικεντρώθηκαν σε μια τεράστια και πολύπλοκη σειρά ανοιχτών ερωτημάτων που απαιτούσαν συμβιβασμούς και από τις δύο πλευρές, όπως περίοδοι κράτησης, φυλετικό προφίλ, ασυνόδευτοι ανήλικοι, επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης και επιτήρηση συνόρων.

Το Συμβούλιο, υπό την ηγεσία της ισπανικής προεδρίας, υπερασπίστηκε μια άκαμπτη θέση να δώσει στα κράτη μέλη το μεγαλύτερο περιθώριο ελιγμών για τη διαχείριση της μετανάστευσης, μεταξύ άλλων με την επέκταση μιας προτεινόμενης ταχείας διαδικασίας ασύλου σε όσο το δυνατόν περισσότερους αιτούντες, ενώ το Κοινοβούλιο επέμεινε σε αυστηρότερες διατάξεις να σέβονται τα θεμελιώδη δικαιώματα.

Οι νόμοι, γνωστοί ως Νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά τον Σεπτέμβριο του 2020 σε μια προσπάθεια να γυρίσουν σελίδα σε δεκαετίες ad-hoc διαχείρισης κρίσεων, που είδε τις κυβερνήσεις να λαμβάνουν μονομερή και ασυντόνιστα μέτρα για να αντιμετωπίσουν την απότομη άνοδο του αριθμού των αιτούντων ασύλου.

Αυτές οι πολιτικές υπονόμευσαν σοβαρά τη συλλογική λήψη αποφάσεων της ΕΕ και έκαναν τις Βρυξέλλες να φαίνονται σαν ασήμαντοι παρατηρητές σε αυτό που είναι αναμφισβήτητα το πιο εκρηκτικό πολιτικά θέμα στην ημερήσια διάταξη.

Στον πυρήνα του, το Νέο Σύμφωνο προορίζεται να θεσπίσει προβλέψιμους, ξεκάθαρους κανόνες που δεσμεύουν όλα τα κράτη μέλη, ανεξάρτητα από τη γεωγραφική τους θέση και το οικονομικό τους βάρος. Ο απώτερος στόχος είναι να βρεθεί μια ισορροπία μεταξύ της ευθύνης των χωρών πρώτης γραμμής, όπως η Ιταλία, η Ελλάδα και η Ισπανία, που δέχονται το μεγαλύτερο μέρος των αιτούντων άσυλο, και της αρχής της αλληλεγγύης που πρέπει να τηρούν άλλες χώρες.

Πέντε νόμοι, ένα σύμφωνο

Το Νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο είναι ένα νομοθετικό κείμενο με μια συνολική προσέγγιση που σκοπεύει να συγκεντρώσει όλες τις πτυχές της διαχείρισης της μετανάστευσης, από τη στιγμή που οι μετανάστες φθάνουν στην επικράτεια του μπλοκ μέχρι την επίλυση των αιτήσεών τους για διεθνή προστασία.

Συνολικά, προορίζεται να καλύψει την «εσωτερική διάσταση» της μετανάστευσης, ενώ η «εξωτερική διάσταση» αντιμετωπίζεται μέσω εξατομικευμένων συμφωνιών με γειτονικές χώρες, όπως η Τουρκία, η Τυνησία και η Αίγυπτος.

Οι πέντε νόμοι που περιλαμβάνονται στο Νέο Σύμφωνο είναι:

– Ο κανονισμός ελέγχου, ο οποίος προβλέπει μια προκαταρκτική διαδικασία για την ταχεία εξέταση του προφίλ ενός αιτούντος άσυλο και τη συλλογή βασικών πληροφοριών όπως η εθνικότητα, η ηλικία, τα δακτυλικά αποτυπώματα και η εικόνα του προσώπου. Θα πραγματοποιηθούν επίσης έλεγχοι υγείας και ασφάλειας.

– Ο τροποποιημένος κανονισμός Eurodac, ο οποίος ενημερώνει το Eurodac, τη μεγάλης κλίμακας βάση δεδομένων που θα αποθηκεύει τα βιομετρικά στοιχεία που συλλέγονται κατά τη διαδικασία ελέγχου. Η βάση δεδομένων θα μετατοπιστεί από την καταμέτρηση των αιτήσεων στην καταμέτρηση αιτούντων για την αποτροπή πολλαπλών αξιώσεων με το ίδιο όνομα.

– Ο τροποποιημένος κανονισμός για τις διαδικασίες ασύλου (APR), ο οποίος ορίζει δύο πιθανά βήματα για τους αιτούντες άσυλο: μια ταχεία διαδικασία στα σύνορα, που προορίζεται να διαρκέσει το πολύ 12 εβδομάδες, και την παραδοσιακή διαδικασία ασύλου, η οποία είναι πιο χρονοβόρα και μπορεί να διαρκέσει αρκετούς μήνες πριν βέβαιο συμπέρασμα.

– Ο Κανονισμός Διαχείρισης Ασύλου και Μετανάστευσης (AMMR), ο οποίος θεσπίζει ένα σύστημα «υποχρεωτικής αλληλεγγύης» που θα ενεργοποιείται όταν ένα ή περισσότερα κράτη μέλη υφίστανται «μεταναστευτική πίεση». Το σύστημα θα προσφέρει στις χώρες τρεις επιλογές για να βοηθήσουν: μετεγκατάσταση ορισμένου αριθμού αιτούντων άσυλο, καταβολή συνεισφοράς για κάθε αιτούντα που αρνούνται να μετεγκατασταθούν και χρηματοδότηση επιχειρησιακής υποστήριξης.

– Ο κανονισμός για την κρίση, ο οποίος προβλέπει εξαιρετικούς κανόνες που θα ισχύουν μόνο όταν το σύστημα ασύλου του μπλοκ απειλείται από ξαφνική και μαζική άφιξη προσφύγων, όπως συνέβη κατά τη μεταναστευτική κρίση 2015-2016, ή από μια κατάσταση ανωτέρας βίας, όπως η Πανδημία covid-19. Υπό αυτές τις συνθήκες, οι εθνικές αρχές θα έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόζουν αυστηρότερα μέτρα, συμπεριλαμβανομένων μεγαλύτερων περιόδων κράτησης.