Παραλίες: Τι ισχύει για το φετινό καλοκαίρι και ποια η νομοθεσία για beach bar και λουόμενους

Εικόνα: Eurokinissi

Τα 15.000 χιλιόμετρα της ελληνικής ακτογραμμής φιγουράρουν σαν καρτ ποστάλ και αποτελούν το κύριο τουριστικό προϊόν που η χώρα μπορεί να διαθέσει. Ανέκαθεν, παραλίες και αιγιαλιοί δεν αντιμετωπίζονται ως δημόσιο αγαθό –όπως θα έπρεπε-, αλλά περισσότερο ως κύριος οικονομικός πόρος.

Το ερώτημα που πλανιέται αυτή τη στιγμή στις ηλιόλουστες ελληνικές ακτές είναι ένα: Θα ακολουθήσει η φετινή τουριστική σεζόν το μοτίβο καταπάτησης που σημειώθηκε το προηγούμενο καλοκαίρι; Ο νέος νόμος φιλοδοξεί να βάλει τέλος στις καταλήψεις των αιγιαλών και των παραλιών, με αυστηρά πρόστιμα στις περιπτώσεις που δεν τηρείται η νομοθεσία, αφαιρώντας από τους δήμους το διαγωνισμό για την εκμετάλλευση των παραλιών, ενώ καθιερώνει για πρώτη φορά τον όρο «απάτητες παραλίες» που αφορά περιοχές Natura, όπου μέχρι και σήμερα επιτρεπόταν ήπια εκμετάλλευση ως το 30%.

Ο νόμος 5092/2024 για την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας στις παραθαλάσσιες περιοχές, μέσα από 24 άρθρα, επαναπροσδιορίζει ζητήματα, όπως θέματα οριοθέτησης αιγιαλιών, τρόπους μίσθωσης αιγιαλών και παραλιών, αλλά και τις κυρώσεις για τους παραβάτες, αποσκοπώντας στη διαφάνεια, την επιτάχυνση και την τυποποίηση της διαδικασίας.

Στη νομοθεσία γίνεται σαφής αναφορά στην υποχρέωση τήρησης ελεύθερης πρόσβασης: «Αν μεταξύ αιγιαλού και δημόσιας οδού παρεμβάλλεται ιδιωτικό ακίνητο, ο κύριος, επικαρπωτής και νομέας του παρέχουν ελεύθερη δίοδο για την ακώλυτη και ασφαλή πρόσβαση από τη δημόσια οδό, σύμφωνα με την πολεοδομική νομοθεσία». Σημειώνεται πως στην περίπτωση παρεμπόδισης της ελεύθερης πρόσβασης στον αιγιαλό προβλέπεται πρόστιμο από 2.000 έως 60.000 ευρώ.

Απάτητες παραλίες

Σε 198 ακτές υψηλής προστασίας στη χώρα μας, που βρίσκονται σε περιοχές Natura, θα ισχύσει ειδικό καθεστώς προστασίας. Πρόκειται για τις «απάτητες παραλίες», που σύμφωνα με την ΚΥΑ απαγορεύεται η παραχώρηση του δικαιώματος απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας σε αυτές, καθώς και οποιαδήποτε άλλη δράση μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη μορφολογία τους και την ακεραιότητά τους.

 Πώς προστατεύονται οι παραλίες βάσει νόμου

Σύμφωνα με τη νομοθεσία δεν επιτρέπεται η παραχώρηση ποσοστού πάνω από το 50% του συνολικού εμβαδού κάθε παραλίας, ποσοστό το οποίο μειώνεται στο 30% για περιοχές Natura. Έτσι, αν μια παραλία έχει εμβαδόν π.χ. 20 στρέμματα, τα 10 στρέμματα τουλάχιστον θα πρέπει να είναι ελεύθερα, ενώ τίθεται επιπλέον ελάχιστη απόσταση 6 μέτρων (3 μέτρα εκατέρωθεν) μεταξύ των παραχωρήσεων.

Κάθε παραχώρηση δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 500 τ.μ. Περαιτέρω τίθεται πλαφόν στο εμβαδόν της έκτασης, στην οποία επιτρέπεται η τοποθέτηση ομπρελών, ξαπλωστρών κ.λπ., το οποίο είναι μέχρι 60% της παραχωρούμενης έκτασης (30% για περιοχές Natura). Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι οι ομπρέλες και ξαπλώστρες σε κάθε παραχώρηση δεν μπορούν να καταλαμβάνουν πάνω από 300 τ.μ. (το 60% της έκτασης) ή 150 τ.μ. σε περιοχές Natura.

Στην ίδια κατεύθυνση, οι παραχωρησιούχοι πρέπει να υλοποιούν μια σειρά υποχρεώσεων, όπως ο τακτικός καθαρισμός της παραλίας, η εγκατάσταση υποδομών υγιεινής για τους λουόμενους, η απομάκρυνση του εξοπλισμού στη λήξη της θερινής περιόδου καθώς και στη λήξη της σύμβασης παραχώρησης.

Ποιες είναι οι υποχρεώσεις των παραχωρησιούχων

Σύμφωνα με τις νομοθετικές αλλαγές που ψηφίστηκαν οι παραχωρησιούχους οφείλουν:

α) Να διασφαλίζουν την ελεύθερη, απρόσκοπτη και ασφαλή διέλευση του κοινού στον αιγιαλό και την παραλία, μεριμνώντας ιδιαίτερα για την πρόσβαση ΑμεΑ και ατόμων με κινητικά προβλήματα.

β) Να περιορίζουν την ανάπτυξη των ομπρελών, ξαπλωστρών και θαλάσσιων μέσων αναψυχής σε ποσοστό του εμβαδού της παραχωρούμενης έκτασης που δεν υπερβαίνει το 60% ή 30% αν πρόκειται για παραλίες σε περιοχές Natura ώστε να διασφαλίζεται η ελεύθερη διέλευση του κοινού κάθετα και παράλληλα προς τη θάλασσα και να διατηρούν ελεύθερη ζώνη από την ακτογραμμή πλάτους τουλάχιστον τεσσάρων μέτρων,

γ) Να διατηρούν καθημερινά καθαρό τον παραχωρούμενο χώρο αιγιαλού και παραλίας,

δ) Να αναρτούν σε εμφανές σημείο στον αιγιαλό ή την παραλία πινακίδα με τις συντεταγμένες της παραχώρησης, τον αριθμό απόφασης παραχώρησης, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του κοινού και του παραχωρησιούχου, καθώς και QR code μοναδικού για κάθε παραχώρηση

ε) Να τοποθετούν κινητά στοιχεία (π.χ. ντους, αποδυτήρια), για την εξυπηρέτηση του κοινού.

στ) Να φροντίζουν για τη διατήρηση της ισορροπίας του οικοσυστήματος του παραχωρούμενου χώρου, όπως με τη διατήρηση της μορφολογίας της ακτής και της ακτογραμμής,

ζ) Να διασφαλίζουν την παρουσία ναυαγοσώστη και την εγκατάσταση sea tracks, αν η υποχρέωση αυτή δεν καλύπτεται από τον οικείο δήμο,

η) Να αφαιρούν τον εξοπλισμό (ομπρέλες κ.λπ.) στη λήξη της περιόδου χρήσης όπως και στη λήξη της παραχώρησης και να παραδίδουν τον χώρο στην αρχική κατάσταση.

Όσον αφορά τις επιχειρήσεις που γειτνιάζουν με τις παραλίες, αυτές μπορούν εφόσον το ζητήσουν να αναλάβουν την εκμετάλλευση της παραλίας με την οποία συνορεύουν. Μεταξύ των προϋποθέσεων είναι να υπάρχει ελεύθερη ζώνη πλάτους συνολικά 6 μέτρων για την ελεύθερη πρόσβαση των λουόμενων.

Έλεγχοι με drones και καταγγελίες πολιτών

Η τεχνολογία αναμένεται να παίξει σημαντικό ρόλο στην αποτελεσματικότητα των ελέγχων στις παραλίες το φετινό καλοκαίρι. Πιο συγκεκριμένα, έλεγχοι θα γίνονται μέσω drones και δορυφορικών λήψεων, όπως έλαβαν χώρα την προηγούμενη εβδομάδα στη Χαλκιδική, προκειμένου να πραγματοποιούνται απομακρυσμένες επιθεωρήσεις, χωρίς να είναι απαραίτητη η φυσική παρουσία των ελεγκτών. Πέραν αυτών, ο ελεγκτικός μηχανισμός ενισχύεται με μεικτά κλιμάκια ελέγχου στελεχών της Κτηματικής Υπηρεσίας του Δημοσίου, της ΕΛ.ΑΣ., της ΑΑΔΕ, των δήμων, εισαγγελικών Αρχών, με επικεφαλής εισαγγελέα ή στέλεχος της Κτηματικής Υπηρεσίας του Δημοσίου.

Παράλληλα, οι πολίτες θα έχουν τη δυνατότητα να υποβάλλουν απευθείας καταγγελίες για τυχόν παραβάσεις μέσα από ένα σύστημα ηλεκτρονικών καταγγελιών στο οποίο θα έχουν πρόσβαση δωρεάν στο κινητό τους τηλέφωνο. Αναλυτικότερα, οι παραχωρησιούχοι υποχρεούνται να αναρτήσουν πινακίδα στην οποία θα υπάρχει QR code, που αναρτάται στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, της Κτηματικής Υπηρεσίας του Δημοσίου και του οικείου δήμου. Σκανάροντας το QR-code, ο κάθε πολίτης θα μπορεί να δει το διάγραμμα του παραχωρούμενου αιγιαλού και να υποβάλει άμεσα καταγγελία αν διαπιστώσει υπέρβαση της παραχώρησης. Η εφαρμογή θα παρέχει επίσης τη δυνατότητα για άμεση αποστολή καταγγελίας και σε περίπτωση που δεν υπάρχει σήμανση επί του αιγιαλού ή της παραλίας.

Αυστηρότερες οι ποινές για τους παραβάτες

Οι παραβάσεις της νομοθεσίας για τις παραλίες, όπως προαναφέρθηκε, θα διαπιστώνονται κατά κύριο λόγο με τεχνολογικά εργαλεία, ενώ πρόκειται να κάνουν την εμφάνισή τους “βαριά” πρόστιμα, που θα βεβαιώνονται μέσω της ΑΑΔΕ. Ειδικότερα, σε περίπτωση αυθαίρετης κατάληψης παραλίας θα επιβάλλεται πρόστιμο 4πλάσιο του ανταλλάγματος που θα κατέβαλλε η επιχείρηση εάν είχε σύμβαση παραχώρησης με βάση το ελάχιστο τίμημα που προβλέπει το νέο πλαίσιο, ενώ θα εκδίδεται διαταγή σφράγισης και διακοπής λειτουργίας της επιχείρησης που υλοποιείται εντός 24 ωρών.

Σε περίπτωση λειτουργίας της επιχείρησης παρά τη σφράγιση, εφαρμόζεται για οποιονδήποτε βρεθεί εντός του συγκεκριμένου χώρου, το άρθρο 178 του Ποινικού Κώδικα περί παραβίασης σφραγίδων που έθεσε η Αρχή, το οποίο προβλέπει φυλάκιση έως ένα έτος ή χρηματική ποινή.

Από την άλλη, εάν υπάρχει σύμβαση παραχώρησης αλλά γίνεται υπέρβαση του παραχωρουμένου χώρου, θα επιβάλλεται πρόστιμο 4πλάσιο του ανταλλάγματος που αντιστοιχεί στην επιπλέον έκταση που έχει καταληφθεί.