Πιέρια Όρη: Φωτιές, ανεμογεννήτριες, χιονοδρομικό κέντρο και μια τραγωδία στο «Σπίτι των Μουσών»

Επί τέσσερις ημέρες τα Πιέρια Όρη βρίσκονται σε πύρινο κλοιό, με τη φωτιά να καίει μέσα σε χαράδρες και δύσβατες περιοχές.

Η φωτιά ξεκίνησε την Κυριακή στην περιοχή Σαρακατσάνα και από τα 1100 μέτρα έφτασε μέχρι την κορυφογραμμή στα 1900 μέτρα. Μέχρι στιγμής δεν έχει οριοθετηθεί η έκταση την οποία τύλιξε στις φλόγες.

Μια έκταση που χαρακτηρίζεται για την «ήρεμη ομορφιά» και την ανέγγιχτη φύση βρέθηκε ξανά σε κίνδυνο, με σημεία της να γίνονται στάχτη, αν και η εκτίμηση της Πυροσβεστικής είναι καθησυχαστική, με την καταστροφή να χαρακτηρίζεται ως ήπια, καθώς η πυρκαγιά είναι ως επί το πλείστον έρπουσα, που σημαίνει ότι είναι κάτω από τα δέντρα και καίει την παρεδάφια βλάστηση.

Αν και πλέον παρουσιάζει βελτιωμένη εικόνα, η φωτιά έχει αφήσει πίσω της μέχρι στιγμής 2.500 στρέμματα καμένου, μεικτού δάσους.

Πάντως, δεν είναι η πρώτη φορά που το «σπίτι των Μουσών» βρίσκεται ξανά στο επίκεντρο για τους… λάθος λόγους.

Από την πτώση του Yakovlev το 1997, τη φωτιά του 2007 και τα σενάρια για τη δημιουργία χιονοδρομικού κέντρου στην περιοχή, μέχρι το μεγάλο θέμα που έχει ανοίξει τα τελευταία χρόνια όσον αφορά την προσπάθεια για εγκατάσταση ανεμογεννητριών και δημιουργίας αιολικού πάρκου.

Γνωστά για την πλούσια χλωρίδα τους

Τα Πιέρια όρη είναι ορεινός όγκος βορειοδυτικά του Ολύμπου. Η έκτασή τους μοιράζεται ανάμεσα στους Νομούς Πιερίας, Κοζάνης και Ημαθίας, αποτελώντας ένα φυσικό σύνορο ανάμεσά τους.

Η ψηλότερη κορυφή της οροσειράς είναι το Φλάμπουρο με 2.188 μέτρα υψόμετρο. Καλύπτονται από ένα από τα πιο προσιτά δάση της χώρας, η πρόσβαση στο οποίο είναι δυνατή απ΄ όλες τις πλευρές.

Άλλες λιγότερο ψηλές κορυφές είναι: η Τούρλα (2.104 μ.), η Αβδέλλα (2.049 μ.), ο Αρβανίτης (2.023μ.), η Πλάκα (1.938 μ.), το Χτένι (1.791 μ.) και οι Πέντε Πύργοι (1.710 μ.).

Τα Πιέρια είναι γνωστά για την πλούσια χλωρίδα τους, κυρίως για τα φυλλοβόλα δάση τους καθώς και για ορισμένα σπάνια είδη αγριολούλουδων. Είναι κατάφυτα με πλούσια και ποικίλη βλάστηση από πυκνά δάση οξιάς, βελανιδιάς και καστανιάς, μαύρων και κόκκινων πεύκων, ενώ θάμνοι και φυλλοβόλα συναντιούνται στα σχετικά χαμηλότερα επίπεδα.

Βασικό σημείο αναφοράς διαδρομών στα Πιέρια Όρη είναι τα δύο Ορειβατικά Καταφύγια, που βρίσκονται σε υψόμετρο 1000μ. και 1680μ.

Το «σπίτι των Μουσών»

Κατά την ελληνική μυθολογία οι εννέα Πιερίδες Μούσες, κόρες του Πιέρου και της Ευίππης, προστάτιδες της ποίησης, της μουσικής, του τραγουδιού και του χορού τόσο πολύ μαγεύτηκαν από το θαυμάσιο περιβάλλον των Πιερίων, ώστε παρέμεναν για πάντα στην περιοχή αυτή και το μελωδικό τραγούδι τους αντηχούσε στις βουνοκορφές και στα φαράγγια μέχρις ότου νικήθηκαν σε αγώνα από τις Ελικωνιάδες Μούσες και μεταμορφώθηκαν από αυτές σε πουλιά.

Οι πρώτοι κάτοικοι

Πρώτοι κάτοικοι των βουνών αυτών ήταν οι Πίερες που κατοικούσαν στη Θράκη, αλλά, όταν εκδιώχθηκαν από τους Τημενίδες βασιλείς της Μακεδονίας, κατέφυγαν στην περιοχή που έχει λάβει από αυτούς την ονομασία της.

Η πολύνεκρη αεροπορική τραγωδία του 1997

Στις 17 Δεκεμβρίου 1997, έλαβε χώρα μια αεροπορική τραγωδία στην χώρα αφού αεροσκάφος τύπου Yak-42 («Γιάκοβλεφ») της Aerosvit Airlines, με προορισμό τη Θεσσαλονίκη, συντρίβεται στα Πιέρια Όρη.

Επρόκειτο για την πτήση 241 της ουκρανικής ιδιωτικής εταιρείας, η οποία μετέφερε 62 επιβάτες και 8 μέλη πληρώματος που δυστυχώς άφησαν άπαντες την τελευταία τους πνοή στην συντριβή του αεροσκάφους σε δύσβατη περιοχή σε υψόμετρο 1.200 μέτρων.

Από τη συντριβή του αεροσκάφους έχασαν τη ζωή τους συνολικά 72 άνθρωποι, επιβάτες και πλήρωμα. Ανάμεσα στους επιβάτες ήταν και 42 Έλληνες, πολλοί από τους οποίους κατάγονταν από την περιοχή Κοζάνης (οι περισσότεροι από την Αιανή), εργάζονταν σε ελληνική κατασκευαστική εταιρεία στην Ουκρανία και επέστρεφαν στην Ελλάδα για τις γιορτές των Χριστουγέννων. Ο εντοπισμός του μοιραίου αεροσκάφους έγινε ύστερα από τρεις μέρες στις δύσβατες πλαγιές και χαράδρες των Πιερίων και ενώ επικρατούσαν άσχημες καιρικές συνθήκες με χιόνι και ομίχλη, ύστερα από εξονυχιστικές έρευνες στις οποίες συμμετείχαν εκατοντάδες στρατιώτες, πολλοί εθελοντές, ελικόπτερα και αεροσκάφη.

Το ουκρανικό ΥΑΚ-42 κατευθυνόταν για προσγείωση στο αεροδρόμιο «Μακεδονία» στη Θεσσαλονίκη, όταν ο πιλότος ζήτησε βοήθεια από το ραντάρ για την τελική προσέγγιση. Όταν τον ενημέρωσαν ότι το αεροδρόμιο δεν διαθέτει ραντάρ προσέγγισης, ο πιλότος απάντησε ότι είναι σε διαδικασία προσέγγισης, έχει βρει το σωστό ίχνος και κατεβαίνει προς τα 3.500 πόδια.

Όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων, το πλήρωμα του ουκρανικού αεροσκάφους είχε χαθεί και δεν μπορούσε να συνεννοηθεί με τους ελεγκτές λόγω κακής γνώσης της αγγλικής γλώσσας. Κάνοντας κύκλους και προσπαθώντας να ξαναβρούν το αεροδρόμιο, οι δύο χειριστές μετά από 18 λεπτά άσκοπων κύκλων «κάρφωσαν» το αεροσκάφος στα Πιέρια Όρη, αφού το αεροπλάνο κατά την πτώση του «θέρισε» δάσος από οξιές του βουνού.

Η φωτιά του 2007 και η «σύνδεση» με τα σχέδια για δημιουργία χιονοδρομικού κέντρου

Τον Ιούνιο του 2007 τα Πιέρια Όρη βρίσκονται ξανά αντιμέτωπα με τον πύρινο εφιάλτη.

Μια από τις πρώτες αναφορές για την κατάσταση που επικρατούσε, καταγράφεται στις 25/7 από την ΕΡΑ Κοζάνης και αναφέρει:

«Ανεξέλεγκτη μαίνεται η μεγάλη πυρκαγιά, που ξέσπασε χθες το απόγευμα, σε δασώδη περιοχή στα Πιέρια όρη στη θέση Λιβάδια σε υψόμετρο 1900 μέτρων έχοντας αποτεφρώσει μέχρι στιγμής 5.000 στρέμματα. Στην περιοχή επιχειρούν δυο ελικόπτερα, είκοσι οχήματα της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας από την Κοζάνη, τα Γρεβενά, την Πτολεμαίδα, την Βέροια, το Δήμο Μακεδονίδος, την Κατερίνη και την Νάουσα, 45 πυροσβέστες και είκοσι άτομα πεζοπόρο τμήμα, μεταξύ των οποίων και επτά άτομα από την 2η ΕΜΑΚ Θεσσαλονίκης, καθώς και έξι υδροφόρες από Δήμους της περιοχής. Η πυρκαγιά έχει τρία μέτωπα και κινείται νότια με κατεύθυνση την περιοχή του Βελβεντού Κοζάνης και ανατολικά προς το Νομό Πιερίας».

Η τοπική κοινωνία αναρωτιέται για ποιο λόγο η Πολιτεία δεν στέλνει εναέρια μέσα για την κατάσβεση της φωτιάς.

Οι υποψίες για εμπρησμό

Μία ημέρα αργότερα στην ιστοσελίδα της Καθημερινής διαβάζουμε:

«ΣΕ ΕΞΕΛΙΞΗ βρίσκεται η προσπάθεια κατάσβεσης της φωτιάς που ξέσπασε χθες το απόγευμα σε δασική έκταση στο Βελβεντό της Κοζάνης. Στην περιοχή επιχειρούν 20 οχήματα της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, με 34 πυροσβέστες, επικουρούμενα από 6 υδροφόρες».

Ένα 24ωρο μετά, τα τοπικά μέσα αναφέρουν σε δημοσιεύματά τους:

«Σε ύφεση βρίσκεται η μεγάλη πυρκαγιά που ξέσπασε στα Πιέρια. Οι αρμόδιοι ευελπιστούν πως εφόσον το επιτρέψουν οι συνθήκες θα καταφέρουν να θέσουν τέρμα στην καταστροφή μέσα στο επόμενο 24ωρο. Τόσο ο αντινομάρχης Κοζάνης Γιάννης Σόκουτης όσο και ο προϊστάμενος ΠΣΕΑ της Ν.Α. Κοζάνης Ευθύμιος Σκαρκαλάς εμφανίστηκαν αισιόδοξοι για την έκβαση της κατάστασης.

Ο κ. Σόκουτης εμφανώς καταβεβλημένος (καθώς ήταν από την πρώτη στιγμή και διαρκώς στην πρώτη γραμμή του πύρινου μετώπου) αλλά και έντονα πικραμένος έκανε λόγο για μια τεράστια οικολογική καταστροφή ενός παρθένου δάσους. Υπολογίζεται πως η πύρινη λαίλαπα κατέστρεψε περισσότερα από 9.000 με 10.000 στρέμματα δασικής έκτασης.

Η φωτιά δυστυχώς δεν περιορίστηκε από την πρώτη στιγμή που ξέσπασε με την βοήθεια των ανέμων (που κάποια στιγμή έφθασαν τα 6 μποφόρ) πέρασε το Φλάμπουρο και μπήκε στο Νομό Πιερίας. Δυστυχώς όπως επισήμαναν ο δήμαρχος Βελβεντού Μανόλης Στεργίου αλλά και ο νομάρχης Πιερίας Γιώργος Παπαστεργίου δεν υπήρξε έγκαιρη συνδρομή εναέριων μέσων πυρόσβεσης. «Εάν από την πρώτη στιγμή επενέβαιναν από αέρος τότε σίγουρα θα μπορούσαμε να θέσουμε υπό έλεγχο της φωτιά», επισήμανε χαρακτηριστικά ο κ. Στεργίου. Ο κ. Σόκουτης αφού εξήρε τις προσπάθειες όλων τα επίγειων δυνάμεων αλλά και των εθελοντών που δίνουν την μάχη με τις φλόγες επισήμανε πως εφόσον συνεχίσουν οι επιχειρήσεις των ελικοπτέρων και των αεροσκαφών και εφόσον το επιτρέψουν οι καιρικές συνθήκες μέσα στο επόμενο 24ωρο θα μπορεί να τεθεί υπό πλήρη έλεγχο η φωτιά. Το θετικό όπως επισήμανε ο κ. Σκαρκαλάς είναι ότι παρά τους ισχυρούς ανέμους που έπνεαν στην ευρύτερη περιοχή από το βράδυ της Τετάρτης στην περιοχή του πύρινου μετώπου επικρατούσε άπνοια κάτι που διευκόλυνε την πυρόσβεση.

Πάντως έντονο προβληματισμό προκαλούν οι μαρτυρίες κατοίκων της περιοχής που μιλούν για έναρξη της φωτιάς στην περιοχή του Καταφυγίου, σε τρία ταυτόχρονα μέτωπα. Η απόψεις αυτές ενισχύουν τις υποψίες πως πρόκειται για μια τραγική περίπτωση εμπρησμού.

Ο κ. Σόκουτης τόνισε πως η Πυροσβεστική Υπηρεσία είναι αρμόδια να συντάξει το τελικό πόρισμα ωστόσο παραδέχθηκε και ο ίδιος πως είναι γνώστης αυτών των καταγγελιών και πως τελικά η νομοθεσία θα πρέπει να είναι αμίλητη σε κάθε σχέδιο καταπατητών.

Όσον αφορά τη φωτιά που καίει για τέταρτη επίσης μέρα στην περιοχή των Λευκάρων, καταστρέφοντας πουρνάρια και χορτολιβαδικές εκτάσεις, σύμφωνα με την πυροσβεστική, βρίσκεται επίσης σε ύφεση. Πάντως στην συγκεκριμένη φωτιά δεν επιχείρησαν εναέρια μέσα και μόνο μια μικρή δύναμη πυρόσβεσης έδινε την άνιση μάχη της κατάσβεσής της».

Αναζητώντας πληροφορίες στο διαδίκτυο για τα γεγονότα εκείνων των ημερών, εύκολα θα εντοπίσει κανείς τη συζήτηση που είχε ανοίξει στα forum, που τότε είχαν την τιμητική τους, γύρω από τα σχέδια που υπήρχαν από κοινοπραξία εταιρειών για την κατασκευή χιονοδρομικού κέντρου, ακριβώς πάνω από το χωριό Καταφύγι, που βρέθηκε στο επίκεντρο της πυρκαγιάς.

Τα δημοσιεύματα το 2006 έκαναν λόγο για« επένδυση στο Βελβεντό, για τη δημιουργία ενός πρότυπου κέντρου χειμερινού και θερινού τουρισμού είναι προϋπολογισμού 30 εκ. ευρώ», ενώ αλλού διαβάζουμε: «Δεν πρόκειται απλώς για ένα ακόμα μικρών δυνατοτήτων Χιονοδρομικό Κέντρο στην Δυτική Μακεδονία αλλά για ένα έργο πρωτοφανές για τα Ελληνικά δεδομένα».

Αντιδράσεις για το Αιολικό Πάρκο

Λίγα χρόνια μετά πολιτιστικοί σύλλογοι του νομού εκφράζουν τις έντονες αντιρρήσεις του στο ενδεχόμενο της δημιουργίας Αιολικού Πάρκου στα Πιέρια Όρη.

Συγκεκριμένα, ανέφεραν:

«Στην καρδιά των Πιερίων σε υψόμετρο 1710μ στην Κορυφή Πέντε Πύργοι την πλέον επισκέψιμη κορυφή των Πιερίων. Εκατό τετραγωνικά μέτρα επιφάνειας με τρία μέτρα ύψος μόνο θα είναι οι βάσεις που θα στηθούν τα ελικοφόρα αντικείμενα. Με ύψος που θα πλησιάζει τα 100μ. και φτερά των 60μ. που όταν σπάνε αλίμονο σε όποιον βρεθεί στο δρόμο τους. Φυσικά το κόστος επισκευής είναι τεράστιο, ώστε το αιολικό πάρκο σύντομα ίσως να μετατραπεί σε ατέλειωτο νεκροταφείο επί της κορυφογραμμής».

Τον Απρίλιο του 2014 και ένα σχεδόν μήνα πριν από τις αυτοδιοικητικές εκλογές, κατά τη διάρκεια κατεπείγουσας συνεδρίασης το Δημοτικό Συμβούλιο Κατερίνης, τάχθηκε Ομόφωνα κατά της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για την αδειοδότηση του συγκεκριμένου αιολικού πάρκου στην Δημοτική Ενότητα Πέτρας επειδή εκτιμήθηκε ότι θα προκύψουν σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον και θα τεθεί σε σοβαρό κίνδυνο η επιβίωση τριών ειδών χλωρίδας που απαντώνται μόνο σε εκείνη την περιοχή.

Το 2017 όμως μετά από μια επεισοδιακή συνεδρίαση στην οποία συμμετείχαν και δεκάδες πολίτες, εγκρίνεται η εκμίσθωση 140 στρεμμάτων βουνού με σκοπό την εγκατάσταση και λειτουργία αιολικού πάρκου 11 ανεμογεννητριών.

Λίγες ημέρες πριν τη συνεδρίαση αυτή, η Εθελοντική Ομάδα Δράσης Ν. Πιερίας (ΕΟΔνΠ) – Ο Τόπος μου έκανε λόγο για:

“Μια επιπόλαια και παράλογη ενέργεια θα μετατρέψει ένα παρθένο δάσος του τόπου μας σε βιομηχανική περιοχή. Τα Πιέρια Όρη ανήκουν σε όλους και οφείλουμε να τα προστατέψουμε.

Η τοπική κοινωνία αντιδρά και σύσσωμη καταψηφίζει. Αρνείται να συνυπογράψει την καταστροφή του βουνού, αρνείται να συνυπογράψει την τσιμεντοποίηση ενός παρθένου δάσους, αρνείται να δεχτεί ότι κάποια αρρωστημένα μυαλά έχουν βάλει στο μάτι τους τα πάντα. Τα Πιέρια Όρη δεν νοικιάζονται. Το βουνό δεν πουλιέται. Οι συνειδήσεις των ανθρώπων δεν εκβιάζονται.

Είναι αδιανόητο, μερικές ανθρώπινες υπογραφές, οι περισσότερες από ελλιπώς ενημερωμένους δημοτικούς συμβούλους, να καταστρέψουν ένα παρθένο δάσος στην περιοχή των Πιερίων”.

Έφτασε μέχρι την Κομισιόν

Ερώτηση προς την Κομισιόν κατέθεσε  το καλοκαίρι του 2018 ο ευρωβουλευτής της Λαϊκής Ενότητας (ΛΑΕ) Νίκος Χουντής, για την απόφαση κατασκευής Αιολικού Πάρκου 11 ανεμογεννητριών στα Πιέρια Όρη.

Στην ερώτησή του, ο Έλληνας ευρωβουλευτής αναφέρεται, τόσο στις αντιδράσεις που έχει προκαλέσει σε φορείς και κατοίκους της περιοχής η απόφαση κατασκευής Αιολικού Πάρκου 11 ανεμογεννητριών στη θέση «Πέντε Πύργοι» στο Νομό Πιερίας, όσο και στις καταγγελίες για μη σύννομες ενέργειες.

Πιο συγκεκριμένα, επεσήμανε τις καταγγελίες για ελλείψεις στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, την αρνητική γνωμάτευση της Διεύθυνσης Δασών Πιερίας, την απουσία μελέτης οδοποιίας που θα πραγματοποιηθεί ως υποστηρικτικό έργο, την απουσία ειδικής μελέτης όπως επιβάλλει η Κοινοτική Οδηγία 79/409, και τέλος, τη μη διαβούλευση με τους φορείς και τους κατοίκους της περιοχής.

Στη συνέχεια της ερώτησής του, ο Νίκος Χουντής τονίζει ότι, μέρος του εν λόγω έργου θα κατασκευαστεί σε περιοχή Natura 2000 και υπενθυμίζει ότι, η Επιτροπή έχει κινήσει διαδικασία επί παραβάσει, λόγω μη συμμόρφωσης της Ελλάδας με την κοινοτική νομοθεσία για τον σχεδιασμό – έκδοση αδειών κατασκευής αιολικών πάρκων.

Καταλήγοντας στην ερώτησή του, ο ευρωβουλευτής της ΛΑΕ ζητά από την Κομισιόν να αποφανθεί, αν το εν λόγω έργο είναι σύννομο με την κοινοτική νομοθεσία, αν σε κάθε περίπτωση απαιτείται μελέτη εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων του εν λόγω έργου στην προστατευόμενη περιοχή, λαμβάνοντας υπόψη το στόχο διατήρησης του οικοτόπου και, τέλος, αν γενικότερα οι ελληνικές αρχές έχουν συμμορφωθεί με την κοινοτική νομοθεσία για το σχεδιασμό και έκδοση αδειών κατασκευής αιολικών πάρκων.

Ανεμογεννήτριες τέσσερις φορές μεγαλύτερες από τον Λευκό Πύργο

Το θέμα σχετικά με τις ανεμογεννήτριες στα Πιέρια Όρη επανέρχεται στην τοπική επικαιρότητα και σύντομα αποκτά πανελλήνιες διαστάσεις φτάνοντας μέχρι και τη Βουλή.

Τον Οκτώβριο του 2021 βουνοκορφή Αβδέλα, πραγματοποίησαν διαμαρτυρία εκπρόσωποι δήμων και μέλη ορειβατικών και πολιτιστικών συλλόγων, που δεν συμφωνούν με την εγκατάσταση ανεμογεννητριών στα Πιέρια Όρη.

Με σύνθημα ούτε στα Πιέρια, ούτε πουθενά, εξέφρασαν την αντίθεσή τους στην κατασκευή αιολικών πάρκων σε δασικά οικοσυστήματα.

Στις 5 Φεβρουαρίου 2022 στην ιστοσελίδα olympiobima.gr, ο Θοδωρής Δημητριάδης αναφέρει:

«Σ’ αυτό το πανέμορφο βουνό μια εταιρία θέλει να χτίσει 7 γιγαντιαίες ανεμογεννήτριες, κοντά στο χιονοδρομικό κέντρο Ελατοχωρίου. Το ύψος τους θα είναι 142 μέτρα, δηλαδή τέσσερις φορές μεγαλύτερο από τον Λευκό Πύργο της Θεσσαλονίκης (που έχει ύψος 35 μέτρα) και για να μεταφερθούν τα τεράστια εξαρτήματα τους με τεράστια οχήματα, θα κοπούν από το καταπράσινο δάσος αμέτρητα δέντρα για να ανοιχτεί δρόμος, που σε μερικά μέρη θα φτάνει σε πλάτος τα πενήντα (50) μέτρα! Ο δρόμος αυτός θα καταλήγει σε 7 τεράστιες χωμάτινες πλατείες (3.375 τετραγωνικά μέτρα!), που και αυτές θα κόψουν δέντρα κλπ., όπου θα πέσουν αμέτρητοι τόνοι μπετόν για να στηθούν. Συνολικά θα εκσκαφτούν χιλιάδες κυβικά χώμα, τα οποία θα πέσουν στις πλαγιές του βουνού, πάνω σε φωλιές ζώων, σε πηγές και σε δέντρα. Εάν τελικά η Διεύθυνση Αποκεντρωμένης Διοίκησης Μακεδονίας-Θράκης δώσει την άδεια, οι ανεμογεννήτριες αυτές μετά από 20 χρόνια θα μείνουν εκεί άψυχα κουφάρια και το μυθικό βουνό θα είναι πληγωμένο.

Η Εθελοντική Ομάδα Δράσης και πολλοί άλλοι φορείς αντέδρασαν. Δεν τις θέλουν. Πλήρωσαν από το υστέρημα τους σε μεγάλο δικηγορικό γραφείο της Αθήνας κι αυτό συνέταξε μια επιστημονική μελέτη 42 σελίδων, όπου ξεκάθαρα, αναλυτικά και με επιχειρήματα αναφέρει τις αρνητικές επιπτώσεις, τις παράνομες παραλείψεις και το ασύμφορο της εγκατάστασης».

Ομόφωνο “όχι” στην εγκατάσταση ανεμογεννητριών στα Πιέρια Όρη

Στις 17 Φεβρουαρίου, το Δημοτικό Συμβούλιο Κατερίνηςγνωμοδότησε αρνητικά επί της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων σε αίτημα για εγκατάσταση ανεμογεννητριών στα Πιέρια Όρη και σε μικρή απόσταση από το Χιονοδρομικό Κέντρο Ελατοχωρίου. Είχε προηγηθεί η αρνητική εισήγηση της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής.

«Δεν μπορούμε να αποδεχτούμε οποιαδήποτε παρέμβαση που θα αλλοιώσει τη φυσική ομορφιά και τον περιβαλλοντικό πλούτο της περιοχής», τόνισε ο Δήμαρχος Κατερίνης Κώστας Κουκοδήμος, ζητώντας από το σώμα ομόφωνα, να υπερψηφίσει την εισήγηση της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής. Η έννοια της διαβούλευσης που προβλέπεται από τη νομοθεσία, όπως υπογράμμισε ο Δήμαρχος, δεν απευθύνεται μόνο σε όσους κατέχουν τη γνώση επι των θεμάτων αλλά και στην άποψη της τοπικής κοινωνίας, των δημοτών, τις ζωές των οποίων αυτού του είδους παρέμβαση ή έργο μπορεί να επηρεάσει.

«Η τοπική κοινωνία εκφράζεται μέσω των συλλογικών της οργάνων, οργανωμένων φορέων και συλλόγων επαγγελματικών, ομάδων πολιτών κ.λ.π. και φυσικά του δημοτικού συμβουλίου», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Κουκοδήμος, τονίζοντας πως η προοπτική που ανοίγεται για την ευρύτερη περιοχή και για τον τουρισμό της Πιερίας είναι σημαντική και «δεν επιτρέπεται να γίνουν λάθη.»

Το θέμα στη Βουλή

Στις 21 Φεβρουαρίου ο βουλευτής του ΜέΡΑ 25, Κρίτων Αρσένης, καταθέτει επίκαιρη ερώτησή μου προς το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με θέμα: “Πιέρια Όρη: ανεμογεννήτριες στα 2.188 μέτρα υψόμετρο”.

Ολόκληρη η συζήτηση από τα πρακτικά της βουλής:

Ξεκινάμε με την τέταρτη με αριθμό 409/14-2-2022 επίκαιρη ερώτηση του πρώτου κύκλου του Βουλευτή Β2’ Δυτικού Τομέα Αθηνών του ΜέΡΑ25 κ. Κρίτωνα – Ηλία Αρσένη προς τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, με θέμα: «Πιέρια Όρη: ανεμογεννήτριες στα 2.188 μέτρα υψόμετρο». Θα απαντήσει ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Κωνσταντίνος Σκρέκας.

Κύριε συνάδελφε, έχετε τον λόγο για δύο λεπτά.

Σας παρακαλώ να προσπαθήσουμε να κρατάμε τους χρόνους γιατί είναι πάρα πολλές οι ερωτήσεις.

ΚΡΙΤΩΝ-ΗΛΙΑΣ ΑΡΣΕΝΗΣ: Σας ευχαριστώ πολύ, κυρία Πρόεδρε.

Κύριε Υπουργέ, δεν πέρασαν δύο χρόνια από τότε που ανέβηκε ο κ. Μητσοτάκης στα Τζουμέρκα και υποσχέθηκε ότι θα απαγορεύσει τις ανεμογεννήτριες πάνω από τα 1000 μέτρα ύψος. Τώρα τι κάνετε στα Πιέρια; Ξεκινάτε από τη θέση Παπά Χωράφια στα 1.400 μέτρα με ανεμογεννήτριες, στην Άνω Μηλιά στη θέση Πέντε Πύργοι στα 1600 μέτρα ανεμογεννήτριες και φτάνετε στο ρεκόρ 2.200 μέτρα στην κορυφογραμμή των Πιερίων με δεκατρείς ανεμογεννήτριες.

Για τη θέση Παπά Χωράφια έχουμε αρνητική γνωμοδότηση από το Δημοτικό Συμβούλιο Κατερίνης, την Ομοσπονδία Ενοικιαζόμενων Δωματίων και Διαμερισμάτων Πιερίας-Ημαθίας-Πέλλας, τον Σύλλογο Ελεύθερων Επαγγελματιών Ελατοχωρίου Νομού Πιερίας και Λοιπών Διαμερισμάτων Δήμου Πιερίων, το Χιονοδρομικό Κέντρο Ελατοχωρίου, τον Δασικό Συνεταιρισμό Ελατοχωρίου, το Τοπικό Συμβούλιο Ελατοχωρίου, τον Ελληνικό Ορειβατικό Σύλλογο Κατερίνης, τον Σύλλογο Ενοικιαζόμενων Δωματίων και Διαμερισμάτων Παραλίας Κατερίνης, τον Φυσιολατρικό Σύλλογο Λιτοχώρου Όλυμπος, την Ένωση Τουριστικών Πρακτόρων Πιερίας.

Και όλα αυτά σε μια περιοχή –ακούστε και αυτό το ενδιαφέρον- που δεν έχει γίνει ειδική ορνιθολογική αξιολόγηση -και θέλω να μας εξηγήσετε το γιατί- ενώ βρίσκεται σε άμεση γειτνίαση με τη «Natura Πιέρια Όρη».

Ακούστηκε για την ποιότητα της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, για την οποία καλείστε να απαντήσετε και με την επίκαιρη ερώτηση. Η πανίδα περιγράφεται σε μισή σελίδα, ειδικά για τα πουλιά υπάρχει μόνο η αναφορά. Η πανίδα γενικότερα στα Πιέρια όρη αποτελείται κυρίως από αλεπούδες, κουνάβια, λύκους, σκίουρους, αγριογούρουνα, λαγούς, μικρά αρπακτικά πουλιά, πέρδικες, ορτύκια και άλλα πτηνά. Δεν έχει προκύψει αυτό από έρευνα πεδίου -ακόμη κι αυτό το ευτελές- αλλά από αυτούσια αντιγραφή από ένα blog, το Αριδαία 1 blogspot και από μια εκδρομή ορειβατικού συλλόγου το 2008. Δεν υπάρχουν περιγραφές των υπόγειων υδάτων της περιοχής ως οφείλατε, των συνεργιστικών και σωρευτικών επιπτώσεων.

Θέλουμε να σας εξηγήσετε ποιες είναι οι ποιότητες των περιβαλλοντικών μελετών που γίνονται πλέον αποδεκτές από το υπουργείο. Τα υπόλοιπα στη δευτερολογία. Ευχαριστώ πολύ.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΥΣΑ (Σοφία Σακοράφα): Ευχαριστώ πολύ, κύριε συνάδελφε.

Κύριε Υπουργέ, έχετε τον λόγο.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΚΡΕΚΑΣ (Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας): Ευχαριστώ, κυρία Πρόεδρε. Κατ’ αρχήν, δεν νοείται να ακούγεται ότι η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης είναι μία ευτελής διαδικασία. Είναι μια διαδικασία την οποία έχουμε ψηφίσει, έχει περάσει από τη Βουλή των Ελλήνων, έχει εγκριθεί και προστατεύει αυτή τη στιγμή το περιβάλλον της χώρας μας. Θέλω να σας πω, λοιπόν, ότι η διαδικασία της περιβαλλοντικής αδειοδότησης για τη συγκεκριμένη περιοχή είναι σε εξέλιξη και ειδικότερα να σας απαριθμήσω αυτά τα βήματα τα οποία έχουν λάβει χώρα μέχρι σήμερα.

Από τη Διεύθυνση Περιβαλλοντικού και Χωρικού Σχεδιασμού Κεντρικής Μακεδονίας έχει εκδοθεί με αριθμό πρωτοκόλλου 7704/2014 η απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων για τη δραστηριότητα σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανεμογεννήτριες που προτείνεται να εγκατασταθεί στη θέση 5 πύργοι της Δημοτικής Ενότητας Πέτρας του Δήμου Κατερίνης της Περιφερειακής Ενότητας Πιερίας. Η προαναφερθείσα απόφαση τροποποιήθηκε με την αριθμό 5043/2020 απόφαση.

Επίσης, στην εν λόγω υπηρεσία έχει κατατεθεί αίτημα για περιβαλλοντική αδειοδότηση αιολικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ισχύος 29,4 μεγαβάτ, το οποίο προτείνεται να κατασκευαστεί στη θέση «Παπά Χωράφια» του Δήμου Βέροιας. Το περιεχόμενο της υποβληθείσης μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων είναι σύμφωνα με τις προδιαγραφές μελετών της Υπουργικής Απόφασης 170225/14. Για το παραπάνω έργο, μάλιστα, η αρμόδια υπηρεσία κίνησε την προβλεπόμενη διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης, καλώντας τους αρμόδιους φορείς και τις αρμόδιες υπηρεσίες να εκφράσουν τις απόψεις τους μέσω του ηλεκτρονικού περιβαλλοντικού μητρώου.

Η διαδικασία περιβαλλοντικής αδειοδότησης είναι σε εξέλιξη, ενώ μέχρι σήμερα έχουν γνωμοδοτήσει η Υπηρεσία Νεότερων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Κεντρικής Μακεδονίας, η Γενική Διεύθυνση Αναστήλωσης Μουσείων και Τεχνικών Έργων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και η Περιφερειακή Υπηρεσία Τουρισμού Κεντρικής Μακεδονίας του Υπουργείου Τουρισμού.

Περαιτέρω, επισημαίνεται ότι η κρίση της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας η οποία χορηγεί τις βεβαιώσεις παραγωγού, σχετικά με τη χωροθέτηση ή μη έργου σε ζώνη αποκλεισμού, σε καμία περίπτωση δεν δεσμεύει την Περιβαλλοντική Αρχή η οποία είναι αρμόδια στη συνέχεια να αποφανθεί οριστικά και δεσμευτικά κατά την άσκηση καθηκόντων της αρμοδιότητάς της.

Τα επόμενα στη δευτερολογία μου, κυρία Πρόεδρε.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΥΣΑ (Σοφία Σακοράφα): Ευχαριστώ πολύ, κύριε Υπουργέ.

Κύριε συνάδελφε, έχετε τον λόγο.

ΚΡΙΤΩΝ-ΗΛΙΑΣ ΑΡΣΕΝΗΣ: Σας ευχαριστώ πολύ.

Κύριε Υπουργέ, εσάς σας φαίνεται μια περιβαλλοντική μελέτη, όπως την περιέγραψα, επαρκής; Επειδή υπάρχουν καταγγελίες από τις περιβαλλοντικές οργανώσεις για την ποιότητα των περιβαλλοντικών μελετών που εγκρίνετε, γι’ αυτό σας το αναφέρω. Δεν είναι μεμονωμένο φαινόμενο. Είναι ο κανόνας, δεν είναι η εξαίρεση.

Τώρα, αναφερθήκατε στη γνωμοδότηση του Υπουργείου Τουρισμού. Ας ακούσουμε ποια είναι η γνωμοδότηση. Είναι αρνητική η γνωμοδότηση για τα «Παπά Χωράφια». Εκτιμούμε ότι η προτεινόμενη κατάσταση θα επιφέρει σημαντική όχληση στο Χιονοδρομικό Κέντρο Ελατοχωρίου και ιδιαίτερα θα προκαλέσει αρνητικές επιπτώσεις στην τουριστική ανάπτυξη περιοχής, θα επηρεάσει αρνητικά τη δυνατότητα ανάπτυξης των δραστηριοτήτων φύσης και εναλλακτικού τουρισμού στην ευρύτερη περιοχή και σας γνωστοποιούμε ότι υπηρεσία μας στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων γνωμοδοτεί αρνητικά.

Όμως, πάμε και σε ένα άλλο. Πάμε στην Άνω Μηλιά, στα 1.600 μέτρα εντός Natura. Εδώ πέρα εσείς προχωράτε σε αυτό το έργο, όταν ο Βουλευτής σας της Πιερίας ζητούσε με αναφορά του στον κ. Σταθάκη το 2018 -ένα χρόνο πριν αναλάβετε ως Κυβέρνηση- να σταματήσει αυτό το έργο.

Το καταθέτω στα Πρακτικά για να φρεσκάρουμε τη μνήμη μας.

(Στο σημείο αυτό ο Βουλευτής κ. Κρίτων-Ηλίας Αρσένης καταθέτει για τα Πρακτικά την προαναφερθείσα αναφορά, η οποία βρίσκεται στο αρχείο του Τμήματος Γραμματείας της Διεύθυνσης Στενογραφίας και Πρακτικών της Βουλής)

Το δε τρίτο έργο για την κορυφογραμμή των Πιερίων είναι συγκλονιστικό. Φτάνουμε πλέον να βάζετε αιολικά στα 2.200 μέτρα υψόμετρο, εντελώς μέσα σε «Natura».

Κοιτάξτε, πρέπει να βάλετε μια τάξη σε αυτό το θέμα. Την ίδια στιγμή καταργείτε την απολιγνιτοποίηση, προχωράτε με εξορύξεις υδρογονανθράκων, είχαμε εκβρασμούς στην Κέρκυρα, τώρα βάζετε πλέον αιολικά σε κάθε περιοχή «Natura», εκτός από τις περιοχές των απάτητων βουνών.

Οι δράσεις σας είναι εντελώς ενάντια στην κλιματική κατάρρευση. Δεν κάνετε κάτι για να αντιμετωπίσουμε την κλιματική κρίση. Κάνετε το ανάποδο. Κάνετε ό,τι μπορείτε για να την επεκτείνετε. Πρέπει να μπει ένα τέλος εδώ πέρα, κύριε Υπουργέ. Καταλαβαίνετε σε τι κατάσταση φέρνετε τη χώρα μας; Θα τα συζητήσουμε και στη συνέχεια και για τα φωτοβολταϊκά. Περιμένω τις απαντήσεις.

ΠΡΟΕΔΡΕΥΟΥΣΑ (Σοφία Σακοράφα): Σας ευχαριστώ, κύριε συνάδελφε.

Κύριε Υπουργέ, έχετε τον λόγο.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΚΡΕΚΑΣ (Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας): Καταρχήν θα πρέπει να αποφασίσουμε, κύριε συνάδελφε, αν θέλουμε αιολικά πάρκα, αν θέλουμε αξιοποίηση του ανέμου στη χώρα ή όχι.

Θέλω να σας πω, για παράδειγμα, ότι στη Γερμανία το 60% της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, στη Γερμανία της πολύ χαμηλότερης ηλιοφάνειας από την Ελλάδα. Η συμμετοχή των ανανεώσιμων πηγών στο ενεργειακό της μίγμα είναι κατά 60%, όταν στην Ελλάδα είναι μόλις στο 32%-33%. Εμείς προσπαθούμε να το αυξήσουμε. Γιατί; Γιατί με αυτόν τον τρόπο πετυχαίνουμε χαμηλότερες τιμές ενέργειας, αφού σήμερα το να παράγεις ενέργεια από τον άνεμο και από τον ήλιο είναι τέσσερις και πέντε φορές φθηνότερο από το να παράγεις από τον λιγνίτη και το φυσικό αέριο. Αλλά δεν είναι μόνο το κόστος παραγωγής που είναι πια φθηνότερο. Είναι ότι κάνεις και πολύ μεγαλύτερη ζημιά στο περιβάλλον όταν τελικά χρησιμοποιείς ορυκτά καύσιμα, τα οποία εκπέμπουν διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα που ενοχοποιείται για την κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής που είναι κλιματική κρίση.

Άρα πρέπει να αποφασίσουμε εμείς πώς θα αυξήσουμε τη συμμετοχή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο μίγμα ηλεκτροπαραγωγής της χώρας μας. Δεν θέλετε να αξιοποιήσουμε το πλούσιο αιολικό δυναμικό; Δεν θέλετε να αξιοποιήσουμε τον λαμπρό ήλιο που διαθέτει η χώρα, που είναι πολύ μεγάλο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα; Για πρώτη φορά η Ελλάδα έχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα σε σχέση με τις βόρειες χώρες σε ό,τι αφορά τον κλάδο της ενέργειας. Στη νέα κανονικότητα, η οποία έχει ακολουθήσει την πανδημία του κορωνοϊού εκείνες οι οικονομίες που θα είναι πραγματικά ανταγωνιστικές είναι αυτές οι οποίες έχουν ανταγωνιστικότερο κόστος παραγωγής της ηλεκτρικής ενέργειας με βιώσιμο τρόπο, όχι αξιοποιώντας τα ορυκτά καύσιμα, αλλά χρησιμοποιώντας ανανεώσιμες πηγές, όπως είναι ο άνεμος, ο ήλιος, η γεωθερμία, τα ανανεώσιμα αέρια, το βιομεθάνιο και άλλα. Αυτές οι χώρες θα αποκτήσουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στη νέα κανονικότητα. Ο κλάδος της ενέργειας θα είναι ο βασικός παράγοντας ανταγωνιστικότητας ή μη μιας οικονομίας και μιας κοινωνίας κατ’ επέκταση.

Εμείς θα συμφωνήσουμε τελικά αν πρέπει ή όχι να αξιοποιήσουμε το ηλιακό δυναμικό της χώρας; Πρέπει ή όχι να μπουν ανεμογεννήτριες; Θέλετε έστω και μια ανεμογεννήτρια να μπει ή όχι; Πείτε μας. Αυτό σε ό,τι αφορά τις ανεμογεννήτριες οι οποίες τοποθετούνται στον ορεινό όγκο της χώρας και στα χερσαία τμήματα. Τι δεν μας έχετε πει; Τι πιστεύετε για τις υπεράκτιες ανεμογεννήτριες, για τα υπεράκτια αιολικά; Τα θέλετε ή όχι; Συμφωνείτε να κατασκευαστούν και να τοποθετηθούν υπεράκτια αιολικά, είτε αυτά είναι πακτωμένα σταθερής βάσης, είτε είναι επιπλέοντα στην Ελλάδα και να αξιοποιήσουμε το ακόμα πιο πλούσιο αιολικό δυναμικό που έχουμε σε μεγάλες θαλάσσιες περιοχές; Δεν έχετε απαντήσει σε αυτό.

Άρα πρέπει να αποφασίσετε τι θέλετε. Ή θέλετε να προχωρήσουμε στον εξηλεκτρισμό και στο πρασίνισμα της ηλεκτρικής ενέργειας που χρησιμοποιούμε ή θέλετε να συνεχίσουμε να αξιοποιούμε λιγνίτη, φυσικό αέριο για να διασφαλίζουμε την ενεργειακή επάρκεια της χώρας. Θα πρέπει να αποφασίσετε. Γιατί ανανεώσιμες πηγές, ηλεκτροπαραγωγή από άνεμο και ήλιο χωρίς φωτοβολταϊκά και ανεμογεννήτριες δεν γίνεται. Κλιματική κρίση, κλιματική αντιμετώπιση και αντιμετώπιση κλιματικής αλλαγής χρησιμοποιώντας λιγνίτη και άνθρακα πάλι δεν γίνεται. Άρα πρέπει να αποφασίσετε τι θέλετε.

Εμείς, λοιπόν, θέλουμε μια ισόρροπη ανάπτυξη προστατεύοντας το περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα της χώρας και παράλληλα αξιοποιώντας τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα της χώρας μας σε ό,τι αφορά στον ήλιο και τον άνεμο.

Σας ευχαριστώ.

Βήμα πίσω

Τον Σεπτέμβριο του 2023 η εταιρεία που είχε την άδεια παραγωγής για να δημιουργηθεί Αιολικό Πάρκο στα Πιέρια όρη ανάμεσα σε Βελβεντό και Κατερίνη, έκανε τελικά πίσω, αποσύροντας τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων για την τοποθέτηση ανεμογεννητριών στην περιοχή Σκοτεινό-Φλάμπουρο-Αβδέλλα-Τούρλα, στα Πιέρια όρη, μεταξύ του Δήμου Βελβεντού και Κατερίνης.

Από την πρώτη στιγμή που έγινε γνωστή η απόφαση για την τοποθέτηση 13 ανεμογεννητριών, μέγιστης ισχύος παραγωγής 44,85 MW, κάτοικοι, φορείς, συλλογικότητες και αυτοδιοίκηση αντέδρασαν με κάθε τρόπο και αντιστάθηκαν στην απόφαση τοποθέτησης ανεμογεννητριών στην κορυφογραμμή των Πιερίων.

Ακολούθησαν αποφάσεις Δημοτικών συμβουλίων, γενικές συνελεύσεις ακόμα και μουσικές διαμαρτυρίες στην κορυφή, διατρανώνοντας με κάθε τρόπο την αντίθεση τους σε παρεμβάσεις που θα πλήξουν το δασικό οικοσύστημα σε μια περιοχή που έχει χαρακτηριστεί Natura.

Όλο το προηγούμενο διάστημα, πλην των κινητοποιήσεων και των ενημερώσεων από τις επιτροπές αγώνα κατά των ΑΠΕ, που πραγματοποιήθηκαν, υπήρξαν και αρνητικές γνωμοδοτήσεις, όπως από τη Διεύθυνση δασών Πιερίας.