ΑΝΑΛΥΣΗ: Ποιο είναι το μέλλον της Ελλάδας μετά το ψήφισμα-κόλαφος από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καταδίκασε και επίσημα, με ψήφισμά του, την Ελλάδα για το κράτος δικαίου και την ελευθερία του Τύπου. Το ψήφισμα «πέρασε» το μεσημέρι της Τετάρτης από την Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου, η οποία το υπερψήφισε, επιβεβαιώνοντας την καταδικαστική απόφαση για τη χώρα μας.

Υπέρ της έγκρισης ψήφισαν 330 ευρωβουλευτές, καταψήφισαν 254, ενώ απείχαν 26 Ευρωβουλευτές.

Πώς προέκυψε αυτή η καταδίκη και με ποια κριτήρια;

• Ελευθερία του Τύπου (έλλειψη προόδου στις έρευνες για την δολοφονία του Γιώργου Καραϊβάζ, δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν σωματικές απειλές και λεκτικές επιθέσεις, παραβιάσεις της ιδιωτικής τους ζωής με κατασκοπευτικό λογισμικό και καταχρηστικές αγωγές (SLAPP), συγκέντρωση ΜΜΕ στα χέρια ολιγαρχών και ανησυχία για την κατανομή των κρατικών επιδοτήσεων).
• Κατασκοπευτικό λογισμικό (Το Κοινοβούλιο καταδικάζει την παράνομη εργαλειοποίηση του όρου «απειλή για την εθνική ασφάλεια» για τις απαράδεκτες υποκλοπές και την παρακολούθηση πολιτικών αντιπάλων και δημοσιογράφων).
• Αστυνομική βία (Το Κοινοβούλιο τονίζει την υπερβολική χρήση βίας από την αστυνομία και την ανεπαρκή ποιότητα των επακόλουθων ερευνών και δικαστικών αποφάσεων, τις καταγγελίες για διαφθορά, τη διάρκεια των δικαστικών διαδικασιών και τις πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων, συμπεριλαμβανομένης της διείσδυσης του οργανωμένου εγκλήματος στην αστυνομία).
• Κακομεταχείριση μεταναστών (Η μεταχείριση των μεταναστών και οι συστηματικές επαναπροωθήσεις ανησυχούν τους ευρωβουλευτές, όπως και οι επιθέσεις κατά της κοινωνίας των πολιτών, ιδίως οι εκστρατείες δυσφήμισης και η δικαστική παρενόχληση ακτιβιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων).
• Δημοκρατικός έλεγχος (Το Κοινοβούλιο δηλώνει ότι η κοινοβουλευτική έρευνα για την τραγωδία στα Τέμπη του Φεβρουαρίου του 2023 φαίνεται να στερείται πολιτικής αμεροληψίας και ανησυχεί για την άρνηση της κυβερνητικής κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας να διεξαγάγει έρευνα για δύο πρώην υπουργούς μεταφορών, όπως ζητήθηκε από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία).

Η πλειοψηφία του Ευρωκοινοβουλίου, του ανώτερου αιρετού οργάνου της Ενωμένης Ευρώπης, έκρινε ότι στη χώρα μας υπάρχει πρόβλημα με το κράτος δικαίου και τον σεβασμό στις ευρωπαϊκές αξίες.

Η αλήθεια είναι πως δε «πέφτει κανείς από τα σύννεφα» για την απόφαση, αν σκεφτούμε κιόλας τη 107η θέση στον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα για το 2023 ή τις αμέτρητες αγωγές που έχουν δεχτεί δημοσιογράφοι τα τελευταία χρόνια για σκάνδαλα διαφθοράς. Βέβαια, ήδη από την επόμενη κιόλας ημέρα γρήγορα η κυβέρνηση προσπάθησε να σβήσει τον φωτιά που η ίδια έχει φροντίσει να ανάψει. Ο κ. Παύλος Μαρινάκης, κυβερνητικός εκπρόσωπος, ισχυρίστηκε ότι «πρόκειται ξεκάθαρα για ένα ακόμη πολιτικό παιχνίδι». «Ανθέλληνες» χαρακτήρισε τους ευρωβουλευτές που το υπερψήφισαν ο υπουργός Επικρατείας κ. Άκης Σκέρτσος, ενώ ο έτερος υπουργός Επικρατείας της κυβέρνησης, ο Μάκης Βορίδης έκανε λόγο για συνωμοσία για τον «πιο πετυχημένο πρωθυπουργό».

Τι σημαίνει όμως αυτό το ψήφισμα για την Ελλάδα και γιατί αποτελεί μαύρη σελίδα στην ιστορία της χώρας μετά την πτώση του Χούντας των Συνταγματαρχών;

“Πρώτα από όλα είναι μια καταδίκη σε συμβολικό και πολιτικό επίπεδο τουλάχιστον. Με την έννοια ότι καταδικάζονται πολύ συγκεκριμένες πρακτικές, όπως η παρακολούθηση από το Predator, τα προβλήματα που υπάρχουν στην εξέλιξη της δίκης των Τεμπών κ.α. Είναι μια προσβολή για τη χώρα από μόνη της” αναφέρει στην parallaxi η καθηγήτρια Νομικής του Α.Π.Θ. (Τομέας Ποινικών και Εγκληματολογικών Επιστημών), Ελισάβετ Συμεωνίδου – Καστανίδου.

“Ακόμα δεν ξέρουμε αν θα συσταθεί ανάλογη επιτροπή που υπάρχει όπως και με τις υποκλοπές, όπου αν βρεθεί όμως κάτι μεμπτό δύναται να παρέμβει ακόμα και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Μέχρι στιγμής ας κρατήσουμε ότι υπάρχουν πολιτικές ευθύνες και όχι κάτι περαιτέρω ως τώρα.

Θα μπορούσε κάλλιστα να υπάρξουν κυρώσεις στην Ελλάδα όπως υπήρξαν στην Ουγγαρία του Όρμπαν. Για να υπάρξουν και ποινικές ευθύνες θα πρέπει να υπάρξουν πρώτα από όλα ποινικές διαδικασίες όπως αυτές στην Ελλάδα, με μηνυτήρια αναφορά που θα πάει σε εισαγγελέα κτλπ. Ως τώρα στην Ελλάδα το θέμα των Τεμπών και των υποκλοπών είναι αυτά που εξετάζονται ποινικά. Το ζήτημα είναι όλα αυτά να καταλήξουν σε κάποιο αποτέλεσμα, ούτως ώστε να φανεί ποιος είναι ο ένοχος και να καταδικαστεί“.

Τι γίνεται σε μια τέτοια περίπτωση; “Εάν αυτό γίνει, οι θιγόμενοι έχουν τη δυνατότητα να προσφύγουν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για να αναζητήσουν το δίκιο τους από πράξεις ή παραλείψεις των Αρχών στην εκάστοτε περίπτωση. Στο ποινικό δίκαιο ο ρόλος της Ε.Ε. είναι τελείως επικουρικός.

Σε εμάς έχει ειδική σημασία πάντως η απόφαση του ψηφίσματος, διότι έχουν ήδη εντοπιστεί προβλήματα στις διαδικασίες για την απονομή δικαιοσύνης και αυτό αποτελεί μια προσβολή για τη χώρα. Περιμένουμε πρώτα τις αποφάσεις των εθνικών δικαστηρίων και βλέπουμε” καταλήγει η καθηγήτρια Νομικής του Α.Π.Θ.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για αρκετές ανησυχητικές εξελίξεις στην Ελλάδα που απειλούν το κράτος δικαίου και κάλεσε την Επιτροπή να αναλάβει δράση → Περισσότερα: https://t.co/JV4oVgtFWK pic.twitter.com/4MediGtEzQ

— Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιo (@Europarl_EL) February 7, 2024

“Από νομικής απόψεως αυτό το ψήφισμα δεν έχει αυστηρά κάποιο δεσμευτικό ρόλο. Αποτελεί θα έλεγα καλύτερα μια έκκληση προς την ελληνική κυβέρνηση, λέγοντάς της ότι θα πρέπει να προσέχει από εδώ και πέρα γιατί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει σοβαρό προβληματισμό” λέει στην parallaxi ο κ. Ανδρέας Τάκης, επίκουρος καθηγητής Νομικής ΑΠΘ και πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.

“Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε νομικές συνέπειες. Το ψήφισμα ζητά από την Κομισιόν να χρησιμοποιήσει όλα τα νομικά εργαλεία που έχει στη διάθεσή της, για να πιέσει την ελληνική κυβέρνηση να προσέχει περισσότερο με τα γεγονότα τα οποία έχουν να κάνουν με τις ευρωπαϊκές αξίες.

Η Κομισιόν το πως θα κινηθεί αποτελεί πιο πολύ θέμα πολιτικής θέλησης από εδώ και πέρα. Μπορεί να κάνει από αυστηρές επιπλήξεις έως και να πραγματοποιήσει conditionalities. Αυτά είναι μια ρύθμιση του ευρωπαϊκού δικαίου, που επιτρέπει στην Ε.Ε. να παρακρατεί χρηματοδοτήσεις οι οποίες θα πήγαιναν στη χώρα που καταπατεί θεμελιώδη δικαιώματα. Θα μπορούσαν να κρατηθούν χρήματα από το Ταμείο Ανάκαμψης. Κάτι αντίστοιχο έχει συμβεί όπως όλοι ξέρουμε στην Ουγγαρία του Βίκτορ Όρμπαν. Έχουμε δυστυχώς μπει σε μια τέτοια τροχιά. Δεν είμαστε ακόμα Ουγγαρία αλλά αυτήν τη στιγμή έχουμε μπει σε αυτό το δρόμο“.

Αποτελεί μαύρη κηλίδα για τη χώρα μας αυτό το γεγονός; Ο κ. Τάκης απαντά: “Από ηθική και πολιτική σκοπιά αυτός είναι ένας στιγματισμός. Έχουμε μπει στο «μάτι του κυκλώνα» και υπάρχουν θεσμικοί κίνδυνοι που δε θέλαμε να έχουμε σαν χώρα. Πολιτικά ανοίγει μια ιστορία ολόκληρη. Το πιο σημαντικό όμως που προέκυψε είναι πως πλέον πρόκειται για μια ευρωπαϊκή πολιτική υπόθεση και όχι μόνο εθνική.

Επιπρόσθετα διαχωρίστηκαν και οι θέσεις των πολιτικών τάσεων μέσα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ήταν τρομερή η ένταση με την οποία ασχολήθηκε το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (Ε.Λ.Κ.) στο οποίο ανήκει και το κυβερνών κόμμα της Ελλάδας. Προσπάθησε έντονα να αποτρέψει την καταδίκη της Ελλάδος μέσω του ψηφίσματος. Μάλιστα αυτό έγινε με τρόπο ανοικτό προς την ακροδεξιά. Αυτό καταδεικνύει μια κλιμάκωση ευρωπαϊκής πολιτικής. Πολιτικά ήταν μια νίκη της Κεντροαριστεράς αλλά ακόμα είμαστε στις απαρχές του διακυβεύματος.

Όλη αυτή η κρίση των ζητημάτων, αν ενώσει κάποιος τις τελείες θα καταλάβει σε τι σημαντικό βαθμό διακυβεύονται κάποια πράγματα γιατί είναι πολλά γεγονότα. Αν δεις κανείς κιόλας τι εικόνα έχουμε εμείς για όλα αυτά γεγονότα από τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης σε σχέση με τι προβάλλεται έξω, θα διαπιστώσει ότι η διαφορά είναι μεγάλη“.

Τι ανησύχησε την Ευρώπη και αποφάσισε να δράσει; “Τα επιμέρους ζητήματα τα οποία κρίθηκαν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όπως τα pushbacks (επαναπροωθήσεις μεταναστών), το δυστύχημα των Τεμπών, οι υποκλοπές, η εξιχνίαση της δολοφονίας Καραϊβάζ και όλα τα υπόλοιπα, δείχνουν το μέγεθος της ανησυχίας που έχει η ευρωπαϊκή κοινωνία για τις εξελίξεις στην Ελλάδα και για αυτό εγκαλεί την Κομισιόν να δράσει.

Αν δε θέλει η Κομισιόν να επιβάλλει τις κυρώσεις της θα πρέπει να πιέσει να υπάρξουν εξελίξεις σε όλα τα επιμέρους ζητήματα, για να υπάρξει απόδειξη ότι υπάρχει εύρυθμη λειτουργία του κράτους δικαίου. Παράδειγμα βρέθηκε η άκρη του νήματος με το ναυάγιο στην Πύλο όπως είχε υποσχεθεί ο πρωθυπουργός; Τι έγινε με τις υποκλοπές; Εκδιώχθηκε ο κ. Ράμμος από τη θέση του; Οι αγωγές SLAPP συνεχίζονται; Αυτήν τη στιγμή ακούγονται εκκλήσεις από την Ευρώπη ήδη για εμπλοκή της Europol. Όσο και αν προσπαθεί κάποιος να κάνει τον χαζό δε γίνεται να στρουθοκαμηλίζει. Πριν λίγες μέρες βγήκε η Frontex και «άδειασε» το ελληνικό λιμενικό μεσούσης ποινικής διερεύνησης” συμπληρώνει ο πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.

Πολύ κρίσιμα τα επόμενα βήματα ώστε η Ελλάδα να ξαναχαρακτηριστεί άξια ένα ευρωπαϊκό κράτος δικαίου.