Πόσα μαστιχόδεντρα κάηκαν στη Χίο;

Τα καμένα μαστιχόδεντρα της Χίου μετά την φωτιά των προηγούμενων ημερών, θυμίζουν σε πολλούς την καταστροφή του 2012, όταν η φωτιά είχε κάψει περισσότερα από 16.000 στρέμματα γης στο νησί, συμπεριλαμβανομένων 240.000 μαστιχόδεντρων.

Πολλοί αναρωτιούνται για το μέγεθος της καταστροφής, πόσα μαστιχόδεντρα κάηκαν πραγματικά στη Χίο, ο αριθμός των οποίων δεν έχει ακόμα υπολογιστεί, με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο να υπογραμμίζει ότι «δεν κάηκαν πολλά μαστιχόδεντρα και δάσος, παρά μόνο ρίγανες και σχίνοι».

Οι αναρτήσεις του συγγραφέα Γιάννη Μακριδάκη:

Κάηκαν μαστιχόδεντρα;

Όλοι αυτό με ρωτούν. Και το 2012 αυτή ήταν η ερώτηση. Και για πολλά χρόνια κατόπιν, σχεδόν μέχρι τώρα, με ρωτούσαν αν ξαναγίνανε τα μαστιχόδεντρα που κάηκαν το ’12.

Οπότε το ίδιο προβλέπεται και για αρκετά χρόνια μετά από τώρα.

Η σύνδεση της Χίου με το μαστίχι είναι απόλυτη στην συνείδηση των ανθρώπων.

Ακούσανε βέβαια τον κυβερνητικό εκπρόσωπο που υποβάθμισε την πυρκαγιά και είπε ότι δεν κάηκαν πολλά μαστιχόδεντρα και δάσος, μόνο ρίγανες και σχίνοι.

Μας κοροϊδεύεις, μου λέει ένας χτες εδώ στα Χανιά, μόλις έφτασα. Μας λες ότι δουλεύεις στους σκίνους και κάνεις μαστίχι αλλά ο κυβερνητικός εκπρόσωπος λέει πως άλλο τα μαστιχόδεντρα άλλο οι σχίνοι.

Ε, αυτός ξέρει πιο καλά, του λέω, αυτόν ν’ ακούτε. Κυβερνητικός εκπρόσωπος είναι. Εμένα θ’ ακούτε; Που είμαι ένας απλός αγρότης ειδικού καθεστώτος και δεν έχω πάρει ακόμη την ενίσχυση από τον ΟΠΕΚΕΠΕ και τα λέω έτσι άσχημα για να “μαυρουδίσω” την εικόνα της κυβέρνησης; (Εκ του Μαυρουδής Βορίδης)

32.000 σχίνοι δηλαδή μαστιχόδεντρα κάηκαν στην πρόσφατη πυρκαγιά της Χίου, σύμφωνα με την πρώτη εκτίμηση της ΕΜΧ, όλα στα βορειοδυτικά Μαστιχοχώρια Αγ. Γιώργη, Βέσσα, Λιθί. Κάθε φωτιά που πιάνει στην κεντρική Χίο, εκεί πάει και σβήνει, στη θάλασσα, στο Λιθί.

Αυτό που βλέπετε στην φωτογραφία είναι ένα Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας, εγγεγραμμένο στον κατάλογο της ΟΥΝΕΣΚΟ Νέα Μονή Χίου

Τα 32.000 μαστιχόδεντρα που κάηκαν, τα χιλιάδες που έχουν καεί, τα χιλιάδες που θα κάνουν στο μέλλον είναι άλλο ένα Μνημείο Άυλης Πολιτισμικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας εγγεγραμμένο στον κατάλογο της ΟΥΝΕΣΚΟ.

Η Χίος έχει πάνω της δύο Μνημεία ΟΥΝΕΣΚΟ Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ένα υλικό και ένα άυλο. Πάνω που πασχιζαμε κάποιοι άνθρωποι να φέρουμε στο νησί και ένα τρίτο Μνημείο ΟΥΝΕΣΚΟ, εντάσσοντας τη Χίο στον Παγκόσμιο κατάλογο των Γεωπάρκων, μας βρήκε το Αντιμόνιο.

Κόντρα στον πολιτισμό, στη φύση, στην βούληση της κοινωνίας, το Υπουργείο που κατ’ ευφημισμόν ονομάζεται και Περιβάλλοντος βάλθηκε να μετατρέψει τη Χίο από μοναδική παγκόσμια γαία σε καρκινογόνο ορυχείο.

Όπου ακούς “ανάπτυξη”, στάχτη και αποκαΐδια.

Τι είναι τα Μαστιχόδεντρα;

Το Μαστιχόδενδρο ή Σκίνος της Χίου, με επιστημονική ονομασία Πιστακία η λεντίσκος, ποικ. η Χία (Pistacia lentiscus, var. chia) που μερικές φορές αποκαλείται Πυξάρι, είναι μια καλλιεργούμενη ποικιλία του Σκίνου (Pistacia lentiscus L.). Το Μαστιχόδενδρο φύεται μόνο στο νότιο τμήμα της Χίου, σε μια σειρά από 24 χωριά που ονομάζονται «Μαστιχοχώρια», είναι η μοναδική που παράγει μαστίχα και για τον λόγο αυτό είναι γνωστή ως μαστιχοφόρος σκίνος. Το Μαστιχόδενδρο μπορεί, επίσης, να βρεθεί σε ορισμένες περιοχές κοντά στο Τσεσμέ και τα Αλάτσατα στην Τουρκία, αλλά δεν καλλιεργείται εκτενώς λόγω ελάχιστης παραγωγής ρητίνης.

Εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η παραγωγή μαστίχας στη Χίο αποτελεί προιόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) και Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης.

Το Μαστιχόδενδρο μπορεί να φτάσει σε ύψος μερικά μέτρα και ζει μέχρι και αρκετές δεκαετίες. Η μαστίχα χρησιμοποιείται ευρέως στην παραδοσιακή ιατρική και στα τρόφιμα, ιδιαίτερα στα επιδόρπια. Η ρητίνη επίσης γίνεται και τσίχλα και θεωρείται ότι είναι από τις πρώτες τσίχλες που εφευρέθηκαν ποτέ. Η συγκομιδή της ρητίνης γίνεται με δημιουργία «πληγών» (Κέντημα) στον κορμό και τα κλαδιά του δέντρου. Αυτό ενεργοποιεί την παραγωγή ρητίνης η οποία απελευθερώνεται υγρή και σκληραίνει σε βέλτιστες συνθήκες. Η ρητίνη και ορισμένα από τα παράγωγά της έχουν λάβει το καθεστώς ΠΟΠ από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ η τεχνογνωσία της καλλιέργειας αποτελεί μέρος της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO.

Αν και οι άγριοι σκίνοι είναι διάσπαρτοι στην περιοχή της Μεσογείου, η συγκεκριμένη ποικιλία που παράγεται στο εμπόριο είναι γηγενής της Χίου. Στο παρελθόν έχουν γίνει προσπάθειες καλλιέργειας του δέντρου εκτός Μαστιχοχωρίων, σε περιοχές όπως η Ιταλία, η Τουρκία, χωρίς όμως επιτυχία, οι οποίες όμως αποδείχθηκαν εξαιρετικά δύσκολες και ασύμφορες. Αυτό οφείλεται στο τοπικό μικροκλίμα και γεωλογία της περιοχής των Μαστιχοχωρίων, καθώς και στην καλή φροντίδα από τους τοπικούς παραγωγούς. Το Μαστιχόδενδρο έχει και ορισμένους κλώνους, όπως ο Μαυρόσκινος, ο Βοτόμος, ο Καλλιμασιώτης, ο Λιβανός, ο Κρεμεντινός κ.α. Συνήθως καλλιεργούνται αρσενικά δέντρα.

Είναι συγγενικό είδος με τη φιστικιά (Pistacia vera) και την τερέβινθο (Pistacia terebinthus). Οι σκίνοι αυτοί αναπτύσσονται σε χαμηλότερα υψόμετρα και σε παραθαλάσσιες περιοχές. Συχνά, ο σκίνος (Pistacia lentiscus) αποκτά και δενδρώδη μορφή, και μπορεί να φτάσει σε ύψος τα 5 μέτρα. Οι καρποί του είναι μικροί, σφαιρικοί, με έντονο κόκκινο χρώμα. Η περίοδος ανθοφορίας του σκίνου είναι από Μάρτιο έως και Ιούνιο.

Σύμφωνα με την παράδοση, μαστίχα παράγουν μόνοι οι σκίνοι των περιοχών όπου βασανίστηκε και μαρτύρησε ο Άγιος Ισίδωρος ο Χίος, ποτίζοντας το έδαφός τους με το αίμα και τα δάκρυα που επέφεραν τα βασανιστήρια που υπέστη από τους Ρωμαίους, περί το 250. Τα δάκρυα του ευωδίασαν και τότε δημιουργήθηκε το δάκρυ της μαστίχας. Αυτός είναι ο λόγος που οι σκίνοι σε καμία άλλη περιοχή δεν παράγουν μαστίχα, παρά μόνο στη νότια Χίο.