Σε επικίνδυνα οριακό σημείο η Ελευθερία του Τύπου στην ΕΕ – Τι λέει για την Ελλάδα
Τι προβλέπει η νέα ευρωπαϊκή νομοθεσία
Σε «οριακό σημείο» η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης σε πολλές χώρες της Ε.Ε., σύμφωνα με έρευνα που διεξήγε κορυφαίο δίκτυο πολιτικών ελευθεριών υπογραμμίζοντας τις εκτεταμένες απειλές κατά δημοσιογράφων και τις επιθέσεις κατά της ανεξαρτησίας των μέσων.
Η Ένωση Πολιτικών Ελευθεριών για την Ευρώπη (Liberties) με έδρα το Βερολίνο ανέφερε στην έκθεσή της για την ελευθερία των μέσων μαζικής ενημέρωσης που συντάχθηκε από 37 ομάδες σε 19 χώρες της Ε.Ε. ότι οι ανησυχητικές τάσεις που είχαν εντοπιστεί τα προηγούμενα χρόνια εξακολουθούσαν να υφίστανται το 2023 – αν και η νέα ευρωπαϊκή νομοθεσία θα μπορούσε να προσφέρει ελπίδα βελτίωσης.
«Η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης βρίσκεται σαφώς σε σταθερή πτώση σε ολόκληρη την ΕΕ – σε πολλές χώρες ως αποτέλεσμα εσκεμμένης βλάβης ή παραμέλησης από τις εθνικές κυβερνήσεις», δήλωσε η Eva Simon, ανώτερη υπεύθυνη υπεράσπισης στο Liberties, στον Guardian.
«Η μείωση της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης συμβαδίζει με την παρακμή του κράτους δικαίου. Υπάρχει στενή συσχέτιση μεταξύ των δύο. Αυτό είναι το playbook των αυταρχικών καθεστώτων» και σημείωσε πως η νέα νομοθεσία της Ε.Ε. για τα ΜΜΕ έχει δυνατότητες αλλά θα πρέπει να εφαρμοστεί σωστά.
Το τοπίο των μέσων ενημέρωσης της Ευρώπης συνέχισε να χαρακτηρίζεται πέρυσι από μεγάλη συγκέντρωση ιδιοκτησίας των μέσων ενημέρωσης, ανεπαρκείς κανόνες για τη διαφάνεια ιδιοκτησίας και πολυάριθμες απειλές για την ανεξαρτησία και τα οικονομικά των δημόσιων μέσων ενημέρωσης, ανέφερε επίσης η Liberties στην έκθεσή της.
Τεκμηρίωσε επίσης πολλαπλές περιπτώσεις απειλών, εκφοβισμού, παρακολούθησης και βίας κατά δημοσιογράφων σε πολλά κράτη μέλη, καθώς και περιορισμούς στην ελευθερία της έκφρασης και στην πρόσβαση σε πληροφορίες σε ολόκληρο το μπλοκ.
Η Liberties συνέστησε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρακολουθεί στενά την εφαρμογή από τα κράτη μέλη ενός νέου νόμου για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης , ο οποίος είπε ο Simon – παρά τους συμβιβασμούς του – δημιούργησε μια νομική βάση για τη βελτίωση της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης.
«Πολλά θα εξαρτηθούν από τις εθνικές κυβερνήσεις και αρχές, αλλά στην πράξη θα φανεί αν οι υποθέσεις μπορούν τώρα να παραπεμφθούν ενώπιον ενός ευρωπαϊκού δικαστηρίου που θα αποφανθεί για το τι πραγματικά σημαίνει ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης, παρακολούθηση δημοσιογράφων και ούτω καθεξής», είπε.
Τι προβλέπει η νέα ευρωπαϊκή νομοθεσία
Η νέα οδηγία της Ε.Ε. στοχέυει τις καταχρηστικές στρατηγικές αγωγές κατά της δημόσιας συμμετοχής, τα λεγόμενα Slapps, που χρησιμοποιούνται συνήθως εναντίον δημοσιογράφων σε πολλά κράτη μέλη της ΕΕ.
Δημοσιογράφοι σε χώρες όπως η Κροατία, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ελλάδα και η Ιταλία αντιμετώπισαν σωματικές επιθέσεις το 2023, αναφέρει η έκθεση, και στην Ουγγαρία και τη Σλοβακία οι δημοσιογράφοι ήρθαν αντιμέτωποι με κακοποίηση και απειλές από εκλεγένους πολιτικούς.
Στη Ρουμανία και τη Σουηδία, η αστυνομία απέτυχε να διερευνήσει σωστά τις επιθέσεις σε δημοσιογράφους, είτε λόγω έλλειψης πόρων είτε λόγω έλλειψης βούλησης, αναφέρει ακόμα η έκθεση, ενώ στη Γαλλία και τη Βουλγαρία οι ίδιοι οι αστυνομικοί επιτέθηκαν σε δημοσιογράφους.
Τα Slapps χρησιμοποιήθηκαν συνήθως εναντίον δημοσιογράφων στην Κροατία, την Ελλάδα, την Ιταλία, την Ολλανδία και τη Σουηδία, ενώ ρεπόρτερ στη Γερμανία, την Ελλάδα, την Ολλανδία και την Πολωνία τέθηκαν υπό παρακολούθηση από spyware όπως το Pegasus και το Predator.
Η Ρυθμιστική Αρχή των Δικηγόρων του Ηνωμένου Βασιλείου ορίζει το Slapps ως «υποτιθέμενη κατάχρηση του νομικού συστήματος και την άσκηση ή απειλή διαδικασιών, με σκοπό την παρενόχληση ή τον εκφοβισμό … αποθαρρύνοντας έτσι τον έλεγχο θεμάτων δημοσίου συμφέροντος».
Συγκεντρωτισμός στα ΜΜΕ
Η συγκέντρωση ιδιοκτησίας των μέσων ενημέρωσης παρέμεινε υψηλή στην Κροατία , τη Γαλλία, την Ουγγαρία, την Πολωνία, την Ολλανδία και τη Σλοβακία, με πολλές εταιρείες μέσων ενημέρωσης να ανήκουν σε λίγα μόνο άτομα, απειλώντας την ποικιλομορφία των φωνών των μέσων ενημέρωσης και αυξάνοντας τον κίνδυνο μεροληψίας.
Στη Γερμανία, την Ουγγαρία, τη Λιθουανία και την Ολλανδία, δημοσιογράφοι που επικρίνουν την κυβέρνηση βρέθηκαν αποκλεισμένοι από συνεντεύξεις Τύπου ή άλλες επίσημες εκδηλώσεις ή τους αρνήθηκαν έγγραφα στα οποία έπρεπε να έχουν πρόσβαση.
Στη Σλοβακία, ο λαϊκιστής πρωθυπουργός, Ρόμπερτ Φίτσο, «έκοψε κάθε επικοινωνία» με τέσσερα μέσα ενημέρωσης που κατηγορούνται ότι «επιδεικνύουν ανοιχτά εχθρική στάση». Η κυβέρνησή του ενέκρινε αυτόν τον μήνα ένα αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο για την αναμόρφωση του δημόσιου ραδιοτηλεοπτικού φορέα RTVS .
Στην Ουγγαρία , τα δημόσια μέσα ενημέρωσης ήταν ήδη «τόσο πλήρως κάτω από τον ζυγό της κυβέρνησης» που η έκδοσή τους «χαρακτηριζόταν από μεροληπτικές και μονόπλευρες αναφορές που είναι πάντα σύμφωνες με τα συμφέροντα του κυβερνώντος κόμματος Fidesz», ανέφερε η Liberties.
Πέρα από την Ουγγαρία, ανέφερε ότι η δημόσια ραδιοτηλεόραση βρίσκεται σε «κατάσταση αβεβαιότητας» στην Πολωνία καθώς ο νέος πρωθυπουργός, Ντόναλντ Τουσκ, προσπαθεί να αποκρούσει τις παρεμβάσεις της προηγούμενης κυβέρνησης ενώ υπήρχαν και αυξανόμενες ανησυχίες για τις κυβερνήσεις στην Κροατία και στην Ιταλία.
