ΣτΕ: Η σκέψη πίσω από τα ιδιωτικά πανεπιστήμια

Tο φως της δημοσιότητας είδαν οι πολυαναμενόμενες αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, που άνοιξαν τον δρόμο για την εγκατάσταση μη κρατικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα. Βασικό σημείο στο σκεπτικό των δικαστών ήταν ότι δεν τίθεται ζήτημα αυτοτελούς ερμηνείας του άρθρου 16 του Συντάγματος, αλλά ερμηνείας του σε σχέση με το ενωσιακό δίκαιο.

Οι αποφάσεις αφορούν τρεις αιτήσεις ακυρώσεως που ασκήθηκαν από καθηγητές πανεπιστημίου και την Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Διδακτικού και Ερευνητικού Προσωπικού ΑΕΙ (ΠΟΣΔΕΠ) κατά απόφασης του υπουργού Παιδείας για τον καθορισμό της διαδικασίας υποβολής αιτήσεων περί χορήγησης άδειας εγκατάστασης και λειτουργίας παραρτημάτων Νομικών Προσώπων Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης.

Με πλειοψηφία 17-8 κρίθηκε ότι το Σύνταγμα, ερμηνευόμενο σε αρμονία με το ενωσιακό δίκαιο, επιτρέπει τη λειτουργία παραρτημάτων, εφόσον διασφαλίζονται το υψηλό επίπεδο σπουδών και η ακαδημαϊκή ελευθερία. Ειδικότερα, κρίθηκε ότι δεν απαγορεύεται από το Σύνταγμα η ίδρυση και λειτουργία παραρτημάτων αλλοδαπών πανεπιστημίων προερχομένων από την Ε.Ε. ή από χώρα συμβεβλημένη στην GATS (ειδικά για την εφαρμογή της GATS, η πλειοψηφία ήταν 14-11), κατά τους όρους ειδικού νόμου με τον οποίο διασφαλίζεται το υψηλό επίπεδο σπουδών και η ακαδημαϊκή ελευθερία.

Για τον σκοπό αυτό ο νομοθέτης, κατά τη διαμόρφωση του ρυθμιστικού πλαισίου λειτουργίας των εν λόγω παραρτημάτων, για την οποία διαθέτει ευρεία διακριτική ευχέρεια, οφείλει να θεσπίζει όλες τις αναγκαίες εγγυήσεις, ώστε η ανώτατη εκπαίδευση, δημόσια ή ιδιωτική, να επιτελεί την κατά το Σύνταγμα αποστολή της.

Οπως εξηγεί η πλειοψηφία στο σκεπτικό της, «δεν τίθεται εν προκειμένω ένα γενικό ζήτημα ερμηνείας του Συντάγματος, αλλά ανακύπτει το ειδικό ζήτημα ερμηνείας συνταγματικών διατάξεων σε σχέση με το ενωσιακό δίκαιο, δηλαδή ζήτημα αναγόμενο ανάμεσα στην ελληνική έννομη τάξη και στην ενωσιακή έννομη τάξη».

Ως προς το θέμα της αντίθεσης της ερμηνείας με το γράμμα των συνταγματικών διατάξεων, οι σύμβουλοι Επικρατείας σημειώνουν ότι το Ανώτατο Δικαστήριο ερμηνεύει το δίκαιο και αναζητεί την έννοια της ρύθμισης ενόψει του γράμματος, αλλά και του σκοπού του, όπως η εκάστοτε ρύθμιση εντάσσεται τη δεδομένη χρονική στιγμή στο σύνολο της εννόμου τάξεως, εθνικής, ενωσιακής και διεθνούς.

Αντίστοιχη περίπτωση κατά την οποία το γράμμα των συνταγματικών διατάξεων ερμηνεύθηκε σύμφωνα με τους ενωσιακούς κανόνες ήταν η υπόθεση του «βασικού μετόχου». Ανάλογη ερμηνευτική προσέγγιση έχουν τηρήσει και τα ανώτατα δικαστήρια άλλων κρατών της Ε.Ε., όπως το ισπανικό Συνταγματικό Δικαστήριο με την απόφαση 198/2012 σχετικά με τον γάμο ομόφυλων ζευγαριών· απόφαση στην οποία, παρότι το Σύνταγμα στην Ισπανία ορίζει ότι «άνδρας και γυναίκα έχουν δικαίωμα να συνάπτουν γάμο σε καθεστώς πλήρους νομικής ισότητας», έκρινε σύμφωνη με το Σύνταγμα τροποποίηση του Αστικού Κώδικα, που καθιερώνει τον γάμο ομόφυλων ζευγαριών.

Από το σκεπτικό των δημοσιευμένων πλέον αποφάσεων φαίνεται πως κρίθηκε ότι η ερμηνεία περί του επιτρεπτού της λειτουργίας παραρτημάτων δεν προσκρούει σε αντίθετου περιεχομένου υφιστάμενη εθνική ταυτότητα της Ελλάδας, διότι «δεν διαπιστώνεται ότι η παροχή ανώτατης εκπαίδευσης αποκλειστικά από νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου αντιπροσωπεύει μια μακρά και σταθερή αξία για τη χώρα ή ότι συνιστά το αποτέλεσμα της ιστορίας ή των κοινωνικοπολιτικών χαρακτηριστικών της Ελλάδας. Αλλωστε, το σύνολο σχεδόν των ελληνικών Συνταγμάτων από τις απαρχές του σύγχρονου ελληνικού κράτους (με την εξαίρεση των Συνταγμάτων της δικτατορίας και του ισχύοντος Συντάγματος, του οποίου, πάντως, έχει κατ’ επανάληψη επιχειρηθεί η αναθεώρηση) επέτρεπε την ίδρυση ιδιωτικών ΑΕΙ».

Τέλος, το δικαστήριο έκρινε ότι δεν υποχρεούται σε αποστολή προδικαστικού ερωτήματος στο ΔΕΕ, δεδομένου ότι για το σύνολο των ζητημάτων που τίθενται στην κρινόμενη υπόθεση και είναι κρίσιμα για την επίλυσή της, υφίσταται είτε πάγια νομολογία ΔΕΕ είτε πρόσφατη νομολογία μείζονος συνθέσεως.

Προσφυγή

Νέα προσφυγή κατέθεσε στο ΣτΕ ο καθηγητής Διοικητικού Δικαίου στη Νομική Σχολή Αθηνών Παναγιώτης Λαζαράτος, ζητώντας την ανάκληση των αδειών των ιδιωτικών ΑΕΙ λόγω ελλείψεως προγραμμάτων σπουδών.

Πηγή: kathimerini.gr / Σοφία Σπίγγου