Στον «πάγο» ξανά το καλώδιο Κύπρου-Ελλάδας; Οι γεωπολιτικές εξελίξεις που προβληματίζουν

Στο «ψυγείο» μπαίνει ξανά το καλώδιο Ελλάδας – Κύπρου, καθώς οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών και οι επαφές μεταξύ του πρωθυπουργού του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου και του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη ανατρέπουν τις ισορροπίες γύρω από το πολύπαθο έργο.

Ειδικότερα, το πρώτο σκέλος του καλωδίου φαίνεται να «παγώνει» εξαιτίας των τουρκικών απειλών, με τις έρευνες να μετατίθενται μελλοντικά σε πιο «κατάλληλο χρόνο». Την ίδια στιγμή, στο προσκήνιο έρχεται το δεύτερο σκέλος – η διασύνδεση Κύπρου με Ισραήλ.

Το νέο στοιχείο που αλλάζει τα δεδομένα είναι η προσπάθεια ενσωμάτωσης του έργου στον φιλόδοξο Διάδρομο Ινδίας–Μέσης Ανατολής–Ευρώπης (IMEC), με το επιχείρημα ότι έτσι θα έχει την έμμεση στήριξη και από τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ. Ωστόσο, ο αρχικός σχεδιασμός του Διαδρόμου παρακάμπτει την Τουρκία, γεγονός που προκαλεί ήδη δυσαρέσκεια στην Άγκυρα, η οποία βλέπει με καχυποψία την εξέλιξη αυτή.

Το νέο σκηνικό επιβεβαιώνεται και από την επίσημη ανακοίνωση του γραφείου Νετανιάχου, μετά τη συνάντηση των δύο ηγετών την Κυριακή. Σε αυτήν, γίνεται ξεκάθαρη αναφορά στη συμφωνία για υπογραφή του ηλεκτρικού καλωδίου «που θα συνδέει Ισραήλ και Κύπρο –και μελλοντικά την Ευρώπη». Η Ελλάδα απουσιάζει εντελώς από την εξίσωση, γεγονός που εντείνει τους προβληματισμούς για τον γεωπολιτικό προσανατολισμό του έργου.

Ταυτόχρονα, το κοινό ανακοινωθέν δεν αναφέρει σε κανένα του σημείο τη λέξη Great Sea Interconnector (GSI), που «ερεθίζει» την Τουρκία, παρότι αυτό είναι το brand του έργου. Σύμφωνα με πληροφορίες, ελάχιστες ήταν οι αναφορές στο επίμαχο όνομα του έργου και κατά τη διάρκεια της διμερούς συνάντησης.

Εν προκειμένω, το κομμάτι Κύπρος – Ισραήλ «βαφτίζεται» ως IMEC, μετονομασία που φανερώνει μια αποστασιοποίηση από το GSI. Το τελευταίο αποτελεί κόκκινο πανί για τη γείτονα και τα παραπάνω δείχνουν, αν μη τι άλλο, μια προσπάθεια να παραμεριστεί το επίμαχο brand, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Το επιχείρημα που διακινείται τις τελευταίες ώρες είναι ότι αν το Κύπρος – Ισραήλ ενταχθεί στο ευρύτερο concept του μεγαλόπνοου οικονομικού και εμπορικού Διαδρόμου IMEC, μήκους 4.800 χλμ., που είχε ανακοινωθεί στο περιθώριο των G-20, τον Σεπτέμβριο του 2023 και το οποίο λέγεται ότι θέλει ο πρόεδρος Τραμπ, θα αποκτήσει την αμερικανική στήριξη. Επομένως, θα αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία στα αμερικανικά μάτια και το σκέλος Κύπρος – Ελλάδα.

Στην ισραηλινή μάλιστα ανακοίνωση γίνεται ειδική μνεία στο γεγονός ότι η χώρα αποτελεί ενεργειακά ένα απομονωμένο «νησί», επομένως ο IMEC θα αποτελέσει μια σύνδεση μεταξύ Ανατολής και Δύσης, μεταξύ Ινδίας και Ευρώπης.

Τα ερωτήματα

Σε αυτό το περιβάλλον, ο Έλληνας υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου αναμένεται να έχει σήμερα τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ισραηλινό ομόλογό του Ελι Κοέν.

Τα ερωτήματα που ανακύπτουν μετά τα νέα δεδομένα είναι πολλά. Το πρώτο αφορά το γεγονός κατά πόσο η Αθήνα ήταν ενήμερη γι’ αυτό που συμφωνήθηκε μεταξύ Νετανιάχου – Χριστοδουλίδη, καθώς πρόκειται για ένα θέμα που εμπλέκει άμεσα και την Ελλάδα.

Το δεύτερο συνδέεται με την τυχόν σύνδεση της τύχης ενός ώριμου έργου, όπως το GSI, που βρίσκεται στη φάση των ερευνών για την πόντιση του καλωδίου, με εκείνη ενός φαραωνικού project που προωθεί η Ινδία αλλά είναι εντελώς στα χαρτιά. Η «επανεκκίνηση» του εμπορικού και οικονομικού διαδρόμου IMEC θα γίνει μόνο εφόσον βρεθεί λύση στη Γάζα, δηλαδή σε χρόνο άγνωστο.

Όσο το θέμα της Γάζας παραμένει ανοικτό -ο ισραηλινός στρατός προετοιμάζεται για μια νέα στρατιωτική εκστρατεία μεγάλης κλίμακας εναντίον της Χαμάς-, δεν υπάρχει περίπτωση οι χώρες του Κόλπου (Σ. Αραβία, Εμιράτα) να δεχθούν να συνάψουν συμφωνία για ένα έργο που θα διέρχεται από το Ισραήλ, με κατάληξη το λιμάνι της Χάιφα.

Οι χώρες της περιοχής συνεχίζουν να είναι ενοχλημένες από την πολιτική του Ισραήλ και σε κάποιο βαθμό θεωρούν τον Νετανιάχου, αν όχι απειλή, πάντως εμπόδιο για την ειρήνη. Ο πρόεδρος Τραμπ θα κάνει περιοδεία την επόμενη εβδομάδα σε Σ. Αραβία, Κατάρ και ΗΑΕ (13-16 Μαΐου), ενώ λίγες ημέρες πριν είχε βρεθεί στην Τζέντα ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι, με στόχο μεταξύ των άλλων να «ζεστάνει» και την υπόθεση του IMEC. Τα πάντα ωστόσο εξαρτώνται από την ειρήνευση στη Μ. Ανατολή.

Αλλά και στο σενάριο που μπει ταχύτερα στο παιχνίδι η διασύνδεση Κύπρου – Ισραήλ, το ερώτημα που αφορά την Αθήνα είναι το τι γίνεται με το σκέλος Ελλάδας – Κύπρου. Η τύχη του αγνοείται παντελώς.

Τη τελευταία φορά που αναφέρθηκε η κυβέρνηση στο έργο ήταν δια στόματος Γεραπετρίτη από το φόρουμ των Δελφών ότι «η έρευνα θα επανεκκινήσει στον κατάλληλο χρόνο», ενώ η σύμβαση του 1,4 δισ. ευρώ με τη γαλλική Nexans τρέχει χωρίς να υπάρχει Navtex για έρευνες και ουδείς να μπορεί να απαντήσει μέχρι πότε οι Γάλλοι θα τηρούν τη σημερινή στάση, χωρίς να θέτουν θέμα ενεργοποίησης των ρητρών.

Τα Κατεχόμενα, το καλώδιο και η Συρία

Ασαφές επίσης είναι για ποιο λόγο ο πρόεδρος Τραμπ να δεχτεί ένα έργο, όπως ο IMEC, να παρακάμπτει την Τουρκία του φίλου και συμμάχου Τ. Ερντογάν, με τον οποίο χθες είχε «μια πολύ καλή και παραγωγική», όπως είπε ο ίδιος, τηλεφωνική επικοινωνία, προαναγγέλλοντας μάλιστα αμοιβαίες επισκέψεις σε Ουάσιγκτον και Αγκυρα.

Το κάδρο των καλωδίων στην περιοχή συμπληρώνουν δύο ακόμη γεγονότα. Η επαναφορά από την κυβέρνηση της Δαμασκού της πρόθεσης της Συρίας να υπογράψει συμφωνία για την εισαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από την Τουρκία, καθώς και ότι προσανατολίζεται στην κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου μεταξύ των δύο χωρών.

Και η προ ημερών επαναφορά δια στόματος Ερντογάν του γνωστού από παλιά σχεδίου για ηλεκτρική διασύνδεση της Τουρκίας με τα Κατεχόμενα. Ένα θέμα που ναι μεν δεν περνά στα ευρωπαϊκά όργανα (σ.σ.: τον ENTSO-E, φορέα που εκπροσωπεί όλους τους ευρωπαίους διαχειριστές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας), καθώς το ψευδοκράτος δεν έχει νομική υπόσταση, αλλά η Αγκυρα το κρατά ζωντανό για να ενισχύει την προσπάθεια δημιουργίας τετελεσμένων και «ψηγμάτων» έμμεσης αναγνώρισης της κυβέρνησης στα Κατεχόμενα.

Πηγή: Ieidiseis.gr