Τι διαφορετικό τρώει η Ελλάδα τα Χριστούγεννα

Όπως λέει και το… άσμα του Andy Williams η πιο «Wonderful Time of the Year» έχει φτάσει. Τα Χριστούγεννα είναι γεμάτα ζεστασιά, ανταλλαγές δώρων και ευχών και φυσικά γεμάτα τραπέζια.

Γι’ αυτά λοιπόν θα μιλήσουμε σήμερα, για τα τραπέζια των Χριστουγέννων.

Όχι όμως αυτά που συνηθίζουμε να προετοιμάζουμε εμείς ή να είμαστε καλεσμένοι. Δηλαδή με τα κρέατα, τις σαλάτες, τις αλοιφές, τα τυριά και τα αλλαντικά.

Αλλά εκείνα που κρατούν, ακόμη, κάτι από την παράδοση, από Χριστούγεννα άλλων εποχών, από συνταγές που έχουν περάσει από στόμα σε στόμα.

Ας δούμε λοιπόν τι διαφορετικό τρώει η Ελλάδα κάθε Χριστούγεννα. Γεύσεις που μπορεί να σου είναι γνώριμες και πιάτα που ενδεχομένως να ακούς/διαβάζεις για πρώτη φορά.

Λαλάγγια

Οι περισσότεροι από εμάς τα ξέρουμε από τις γιαγιάδες μας, τα έχουμε δοκιμάσει, θυμόμαστε τη γεύση τους στο στόμα μας ακόμη και μετά από τόσα χρόνια.

Ήξερες όμως ότι στη μεσσηνιακή και λακωνική Μάνη τα λαλάγγια δεν λείπουν ποτέ από τα εορταστικά τραπέζια;

Την παραμονή των Χριστουγέννων, λαλάγγια διαφόρων σχημάτων από απλούς κύκλους μέχρι αστεράκια έκαναν την εμφάνισή τους στο γιορτινό τραπέζι, ενώ σύμφωνα με την παράδοση όσοι βρίσκονταν σε καλύτερη οικονομική θέση έπρεπε να ετοιμάσουν λαλάγγια και για τους φτωχότερους.

Μσούρα και μπάμπο σε Βόρεια Ελλάδα και Θράκη

Στη Βόρεια Ελλάδα συνηθίζουν να τρώνε τα Χριστούγεννα τη μσούρα. Πρόκειται για ένα παραδοσιακό φαγητό χοιρινό κρέας, μοσχάρι και κοτόπουλο σιγοβρασμένο με λαχανικά και ρύζι στον φούρνο. Σε άλλες περιοχές της Θεσσαλονίκης οι τζιγεροσαλμάδες, το λάχανο με χοιρινό και το γεμιστό κοτόπουλο βρίσκονται στην πρώτη γραμμή.

Μια άλλη προτίμηση των κατοίκων της περιοχής είναι και οι ποντιακοί λαχανοντολμάδες. Μάλιστα είναι ένα φαγητό το οποίο έχει συμβολική πραγματικά σημασία, αφού τύλιγμα των φύλλων συμβολίζει τα σπάργανα του Χριστού.

Η Θράκη με τη σειρά της έχει τη μπάμπο. Πρόκειται για χοιρινό με πολλά μυρωδικά και μπαχαρικά. Ετοιμάζεται από το προηγούμενο βράδυ όπου σιγοβράζει για ώρες, ώστε να είναι έτοιμο και πρωτίστως ζεστό την ημέρα των Χριστουγέννων. Δεν είναι λίγες οι περιοχές της βόρειας Ελλάδα όπου το χοιρινό κρέας σερβίρεται στο τραπέζι με λάχανο τουρσί.

Συκότουρτα

Η συκότουρτα φτιάχνεται επί το πλείστον στη Μακεδονία. Πρόκειται για γλυκό ψωμί, που μοιάζει με σταφιδόψωμο, αφού έχει μαύρες σταφίδες και ξερά σύκα.

Για το ψωμί χρειάζεται προζύμι, ελαιόλαδο, νερό, αλεύρι και αλάτι και στη συνέχεια προσέθεταν μαύρες σταφίδες και σύκα. Ο σταυρός στο πάνω μέρος του ψωμιού είναι απαραίτητος και φέρνει ευτυχία, καλή τύχη και ευλογία.

Εννιά διαφορετικά πιάτα στον Έβρο

Οι συμβολισμοί στο Χριστουγεννιάτικο τραπέζι ανά την Ελλάδα είναι πολλοί. Στον Έβρο για παράδειγμα την παραμονή των Χριστουγέννων υπάρχουν στο τραπέζι εννέα διαφορετικά φαγητά τα οποία συμβολίζουν την αφθονία των φαγητών για όλο το χρόνο. Το ίδιο ισχύει και για το μέλι, το κρασί, το μήλο και την πίτα που δεν λείπουν από κανένα τραπέζι και όλα αυτά έχουν συμβολικό χαρακτήρα.

Στην Ήπειρο με πίτες, σαλμί και «σπάργανα»

Την τιμητική τους στην Ήπειρο τα Χριστούγεννα έχουν οι παντός είδους πίτες. Κρεατόπιτα, γαλατόπιτα, γλυκιά κολοκυθόπιτα βρίσκονται απαραίτητα σε κάθε τραπέζι. Δεν λείπουν επίσης οι λαχανοντολμάδες και φυσικά τα μελομακάρουνα, όπως τα αποκαλούν στην περιοχή.

Στα Γιάννενα φτιάχνουν το αγριογούρουνο σαλμί αλλά και τα κλασικά μπακλαβαδάκια. Στα Ζαγοροχώρια παραδοσιακό χριστουγεννιάτικο γλυκό θεωρούνται τα «σπάργανα» που μοιάζει με τηγανίτες.

«Μπάμπες» στα Τρίκαλα

Πολλές οικογένειες κρατούν ακόμα την παράδοση και φτιάχνουν τις «μπάμπες», που ήταν βρασμένο το παχύ έντερο και παραγεμισμένο με συκώτι, σπλήνα, μυρωδικά και μπαχαρικά.

Νούμπουλο στην Κέρκυρα, πουρτίδα στην Κεφαλονιά

Στην Κέρκυρα ο κόκκορας παστιτσάδα αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του χριστουγεννιάτικου τραπεζιού. Σε κάθε σπίτι του νησιού υπάρχει επίσης το νούμπουλο, οι συκομαϊδες και τα τζαλέτια.

Το νούμπουλο, είναι ένα από τα «δώρα» που άφησε η Ενετική κυριαρχία στο νησί από τα μέσα του 14ου ως τα τέλη του 18ου αιώνα. Έτσι ξεκίνησε η παραγωγή «σαλάδων» δηλαδή αλλαντικών στο νησί. Το νούμπουλο φομικάδος ήταν και παραμένει το πιο δημοφιλές αλλαντικό στην Κέρκυρα, ευρέως γνωστό και ως κερκυραϊκό προσούτο. Στην αρχή το νούμπουλο γινόταν μόνο από τους κρεοπώλες της εποχής που επεξεργάζονταν το κρέας από τα χοιροσφάγια. Μετά έγινε η παραδοσιακή συνταγή κάθε σπιτιού. Πρόκειται ένα κομμάτι χοιρινό κρέας, που αρχικά παστώνεται με χονδρό αλάτι, μαρινάρεται με κερκυραϊκό κόκκινο κρασί, με μπαχαρικά και βότανα της κερκυραϊκής γης. Στη συνέχεια αφού περάσει σε φυσικό έντερο χοιρινό και πασπαλιστεί με ρίγανη και πιπέρι, καπνίζεται με αρωματικά κλαριά από φασκόμηλο, φλισκούνι, σχίνο, ρίγανη και δάφνη και ωριμάζει για πολλές μέρες στον αέρα.

Το νούμπουλο σερβίρεται την παραμονή των Χριστουγέννων, κομμένο σε πολύ λεπτές φέτες, συνοδεύοντας το «μποτσόνι» μία γεμάτη πήλινη κανάτα με κόκκινο κρασί νέας σοδειάς, τα τυριά και τις δροσερές σαλάτες της εποχής.

Τη δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων την τιμητική του έχει το «μπουτίνο» ένα ψηλό κορφιάτικο παστίτσιο σκεπασμένο με γλυκιά κρούστα.

Στην Κεφαλονιά επιλέγουν την πουρτίδα, δηλαδή χοιρινό με κουνουπίδι ή λάχανο. Η Λευκάδα προτιμά για αυτές τις ημέρες κόκορα ή βοδινό μακαρονάδα. Επίσης φτιάχνουν την κουλούρα, ένα είδος ψωμιού αλλά και την λαδόπιτα.

Χοιρινό και Χριστούγεννα πάνε μαζί και στα Δωδεκάνησα. Στη Σάμο επιλέγουν τα χοιροσφάγια και την πηχτή που είναι βρασμένο χοιρινό κρέας με λεμόνι το οποίο έπηζε λόγω του λίπους και το έτρωγαν ανήμερα τα Χριστούγεννα. Στη Ρόδο σε κάθε χριστουγεννιάτικο τραπέζι πρέπει να βρίσκονται απαραίτητα τα παραδοσιακά ντολμαδάκια ή όπως αρέσκονται να τα λένε οι ντόπιοι, τα γιαπράκια.

Η πλατσέδα της Μυτιλήνης και το κουνουπίδι με ψάρι στη Σύρο

Κατά την περίοδο των Χριστουγέννων στη Μυτιλήνη, φτιάχνουν μια παραλλαγή του μπακλαβά που ονομάζεται πλατσέδα.. Πρόκειται για πιτάκια με καρύδι και σιρόπι.. Κάθε πλατσέδα είχε το σχήμα κοχλία, όπως και οι σκοπελίτικες τυρόπιτες και ραντιζόταν με σιρόπι από νερό, ζάχαρη και βανίλια.

Από εκεί και πέρα στη Σύρο υπάρχει μια ιδιαίτερα παράδοση την παραμονή των Χριστουγέννων να τρώνε κουνουπίδι ή μπρόκολο μαζί με ψάρι.

*με πληροφορίες από travel.gr / ΑΠΕ-ΜΠΕ / Σχεδία στην Πόλη, Αργυρώ Σκίτσα, φιλόλογος, μουσικοπαιδαγωγός