Τι προβλέπει ο νόμος για ξαπλώστρες και ομπρέλες – Τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των λουώμενων

Η Ελλάδα, με το μοναδικό της φυσικό τοπίο και τις απέραντες ακτές, προσφέρει σε κατοίκους και επισκέπτες το προνόμιο της ελεύθερης πρόσβασης στη θάλασσα. Οι παραλίες, σύμφωνα με το Σύνταγμα και τη νομοθεσία της χώρας, αποτελούν δημόσιο αγαθό και ανήκουν σε όλους. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια έχουν ανακύψει σοβαρά ζητήματα που σχετίζονται με την εκμίσθωση χώρων παραλίας σε ιδιώτες, και κυρίως με την ενοικίαση ομπρελών και ξαπλώστρων, φαινόμενο που συχνά περιορίζει τα δικαιώματα των λουόμενων.

Η βασική αρχή που διέπει το καθεστώς των παραλιών στην Ελλάδα είναι πως η πρόσβαση στη θάλασσα είναι ελεύθερη και δωρεάν για όλους. Αυτό προβλέπεται από το Σύνταγμα της Ελλάδας (άρθρο 24) και στον Ν. 5092/2024 για την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας στις παραθαλάσσιες περιοχές, που επιβάλλει ότι στις παραλίες που παραχωρούνται προς εκμετάλλευση τίθενται όρια προκειμένου να διασφαλίζεται η διέλευση των πολιτών και να υπάρχουν επαρκείς ελεύθεροι χώροι.

Συγκεκριμένα, προβλέπεται ότι:

Τουλάχιστον το 50 % της παραλίας πρέπει να μένει ελεύθερο και ταυτόχρονα το εμβαδόν κάθε παραχώρησης δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 500 τετραγωνικά μέτρα

Τα ομπρελοκαθίσματα μπορούν να καταλαμβάνουν μέχρι 60% της παραχωρούμενης έκτασης, ή 30% για παραλίες που βρίσκονται σε περιοχές Natura που δεν έχουν χαρακτηρισθεί απάτητες.

Μεταξύ των παραχωρήσεων πρέπει να μεσολαβεί απόσταση τουλάχιστον 6 μέτρων (3 μέτρα σε κάθε πλευρά, ή 4 μέτρων αν πρόκειται για περιπτώσεις επιχειρήσεων που λειτουργούν σε εφαπτόμενα κτίρια) και τα ομπρελοκαθίσματα πρέπει να απέχουν από τη θάλασσα τουλάχιστον 4 μέτρα.

Τέλος δεν επιτρέπεται παραχώρηση αιγιαλού και παραλίας όταν το μήκος ή πλάτος τους είναι μικρότερο των 4 μέτρων ή όταν το συνολικό εμβαδόν του αιγιαλού είναι μικρότερο από 150 τμ.

Παρά τις παραπάνω προβλέψεις, σε πολλές παραλίες — ιδιαίτερα σε τουριστικές περιοχές — παρατηρούνται φαινόμενα κατάληψης ολόκληρων ακτών από επιχειρηματίες, οι οποίοι νοικιάζουν ομπρέλες και ξαπλώστρες με υψηλές χρεώσεις. Οι λουόμενοι, σε πολλές περιπτώσεις, δεν βρίσκουν καθόλου χώρο για να απλώσουν την πετσέτα τους χωρίς να πληρώσουν, κάτι που παραβιάζει τη νομοθεσία και τα δικαιώματά τους.

Ακόμη χειρότερα, υπάρχουν καταγγελίες ότι ορισμένοι επιχειρηματίες απομακρύνουν με απειλές ή φραστική βία πολίτες που αρνούνται να πληρώσουν, παρόλο που κάθονται σε ελεύθερο χώρο. Πρόκειται για αυθαίρετη και παράνομη πρακτική, που απαιτεί την παρέμβαση των αρχών.

Οι λουόμενοι, πέρα από τα δικαιώματά τους, έχουν και υποχρεώσεις. Οφείλουν να σέβονται το περιβάλλον της παραλίας, να μην αφήνουν σκουπίδια, να μην προκαλούν ηχορύπανση και να μην παρακωλύουν τη χρήση του χώρου από άλλους.

Επίσης, δεν επιτρέπεται η κατασκήνωση στις περισσότερες οργανωμένες ή προστατευόμενες παραλίες, ούτε η χρήση φωτιάς για μαγείρεμα ή άλλες δραστηριότητες.

Κάθε πολίτης που βλέπει παραβίαση των δικαιωμάτων του, μπορεί να:

• Καταγγείλει το περιστατικό στον Δήμο ή την Κτηματική Υπηρεσία.
• Καλέσει την Αστυνομία ή το Λιμενικό Σώμα, εφόσον εμποδίζεται η πρόσβαση στη θάλασσα.
• Επικοινωνήσει με τον Συνήγορο του Πολίτη ή οργανώσεις καταναλωτών.

Η θάλασσα και οι παραλίες είναι δημόσιο αγαθό που ανήκει σε όλους.

Η υπερβολική εμπορευματοποίησή τους, μέσω της ανεξέλεγκτης ενοικίασης ομπρελών και ξαπλωστρών, πλήττει τη δικαιοσύνη και την ισότητα απέναντι στους πολίτες. Η πολιτεία οφείλει να εφαρμόζει αυστηρά τη νομοθεσία και οι πολίτες να διεκδικούν το δικαίωμά τους στην ελεύθερη, ασφαλή και αξιοπρεπή απόλαυση του φυσικού πλούτου της χώρας.