Το ενδεχόμενο επιστροφής της έντασης στα ελληνοτουρκικά

Το ερώτημα τι εξωτερική πολιτική και πιο συγκεκριμένα τι μέλλει γενέσθαι με τα ελληνοτουρκικά επανέρχεται διαρκώς από το 2023 και μετά. Με την κυβέρνηση να επιθυμεί τα οφέλη των ήρεμων νερών, αλλά το DNA της δεξιάς παράταξης να αναζητά τα ψύγματα της έντασης που μπορούν να αξιοποιηθούν πολιτικά.

Άλλωστε τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Τουρκία το αφήγημα του χρήσιμου εχθρού ήταν πάντα πιο εύκολα διαχειρίσιμο, από την ηρεμία, που επανειλημμένα κάποιοι σπεύδουν να χαρακτηρίσουν μέχρι και «προδοσία».

Αυτό απέδειξε και η επίθεση του τούρκου Υπουργού Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν στον Νίκο Δένδια τις προηγούμενες μέρες, ως ένας τρόπος να προλάβει ενδεχόμενες αντιδράσεις από την πλευρά της αντιπολίτευσης. Με τα τουρκικά ΜΜΕ να παίζουν το δικό τους παιχνίδι κατά καιρούς.

Είναι χαρακτηριστικό άλλωστε ότι από την έναρξη της κρίσης στα ελληνοτουρκικά με την υπογραφή του τουρκολιβυκού μνημονίου, ο τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προχωρούσε σε δηλώσεις και κινήσεις επί του πεδίου υπολογίζοντας πρωτίστως στις αντιδράσεις που θα προκαλούσαν στην Ελλάδα και εν συνεχεία στον αντίκτυπο που θα είχαν αυτές στο εσωτερικό της Τουρκίας. Επιδιώκοντας να χτίσει το προφίλ του ηγέτη που μπορεί να προκαλεί ανησυχία στους γείτονες του με κινήσεις που επιδιώκουν τετελεσμένα, έστω και αν παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο.

Η ένταση του 2020 στα ελληνοτουρκικά

Η ένταση του 2020 συνέπεσε με την υγειονομική κρίση του κορωνοϊού ενώ η λύση στις τεταμένες σχέσεις Αθήνας – Άγκυρας ήρθε με αφορμή τους μεγάλους σεισμούς του 2023 στην Τουρκία που χρησιμοποιήθηκε για την εκτόνωση. Πρώτος ταξίδεψε ο Δένδιας στην Τουρκία με τις φωτογραφίες της χειραψίας με τον Τσαβούσογλου στα συντρίμια της Νοτιανατολικής Τουρκίας να γίνονται πρωτοσέλιδο.

Ακολούθησε η προεκλογική εκστρατεία των εθνικών εκλογών, στην Ελλάδα, με το θέμα των μειονοτικών βουλευτών να πρωταγωνιστεί και το κλίμα να αλλάζει και πάλι με την επανεκλογή Μητσοτάκη.

Μητσοτάκης και Ερντογάν συναντήθηκαν στη συνέχεια στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους όπου ανακοινώθηκε η πρόθεση για την υλοποίηση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας – Τουρκίας.

Η Διακήρυξη των Αθηνών

Το Δεκέμβριο του 2023 υπογράφεται η Διακήρυξη των Αθηνών, ο Ερντογάν ανακοινώνει επισήμως το τέλος των παραβιάσεων και των υπερπτήσεων που τηρείται μέχρι σήμερα, ενώ οι δύπ πλευρές βρίσκουν γόνιμο πεδίο συνεννόησης στο μεταναστευτικό.

Στο τραπέζι μπαίνει έντονα το θέμα της προσφυγής στη Χάγη, με τις δύο πλευρές να καλλιεργούν προσδοκίες για «ήρεμα νερά» διαρκείας.

Τα «ήρεμα νερά» στην Αθήνα αντιμετωπίστηκαν με καχυποψία από την αντιπολίτευση, ενώ η Τουρκία δεν έδειξε διάθεση να αποσύρει τα αγκάθια από το τραπέζι του διαλόγου, όπως το τουρκολιβυκό μνημόνιο, τις θεωρίες περί «γκρίζων ζωνών» ή τις απαιτήσεις για αποστρατικοποίηση των νησιών, έστω και αν κατέβασε σημαντικά τους τόνους.

Το καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης

Τα ερωτήματα άρχισαν να επανέρχονται με τις έρευνες για το καλώδιο ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου, με το ΥΠΕΞ ωστόσο να καταφέρνει να διατηρεί την ηρεμία και να μην δημιουργείται κρίση. Συνεννόηση φάνηκε ότι υπήρξε και στο θέμα του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού με τις αντιδράσεις να χαρακτηρίζονται «μετρημένες», τηρουμένων των αναλογιών..

Την ίδια στιγμή η Τουρκία μπήκε στη λογική της ενίσχυσης του διπλωματικού της αποτυπώματος, διεκδικώντας με αξιώσεις μία θέση στο τραπέζι των ισχυρών, αφού ανέλαβε δράση, ιδιαίτερα μετά την εκλογή Τραμπ, στα ζητήματα της Ουκρανίας και της Μέσης Ανατολής.

Οι αλλαγές στη Συρία θεωρήθηκαν μία σημαντική νίκη της Άγκυρας, η οποία διατήρησε και επιχειρεί διαρκώς να ενισχύσει την επιρροή της και στη Λιβύη.

Η εκλογή Τραμπ

Η διπλωματική ενίσχυση της Τουρκίας, παράλληλα με την εκλογή Τραμπ, έφερε την ελληνική κυβέρνηση να αναζητά νέο αφήγημα και να σταματά να μιλά για Χάγη.

Ενώ οι επιθέσεις από τα δεξιά της ΝΔ, και κυρίως από την πλευρά Σαμαρά – Καρμανλή άρχισαν να εντείονται με στόχο το Γιώργο Γεραπετρίτη.

Ο Γεραπετρίτης από την πλευρά του είχε δηλώσει εξαρχής πως η Αθήνα δεν περιμένει να αλλάξει η Τουρκία τις πάγιες θέσεις της από τη μία μέρα στην άλλη, σημείωνε ωστόσο τα θετικά των ήρεμων νερών και εστίαζε στον τερματισμό των παραβιάσων και υπερπτήσεων, το μεταναστευτικό αλλά και την βίζα εξπρές που ενίσχυσε σημαντικά την οικονομική ζωή σε 12 νησιά. Φρόντιζε δε να τονίζει διαρκώς πως ακόμα και αν δεν υπάρξει λύση, η τήρηση των κανόνων καλής γειτονίας και η πρόληψη της εξέλιξης των εντάσεων σε κρίσεις ήταν ένα κέρδος.

Η πολιτική Τραμπ και η ανάγκη της Ευρώπης για επανεξοπλισμό ωστόσο έφερε την Τουρκία για μία ακόμα φορά σε προνομιακή θέση λόγω της εξέλιξης της αμυντικής της βιομηχανίας. Η διπλωματική αναβάθμιση της Άγκυρας δε έφερε τον Ερντογάν να δημιουργεί νέες τριμερείς, όπως αυτή της Τουρκίας – Ιταλίας – Λιβύης καθώς και μία εν δυνάμει συνεννόηση Τουρκίας – Αιγύπτου – Χαφτάρ. Με την Άγκυρα να βάζει στο τραπέζι όσα μπορεί να «προσφέρει».

Σε αυτό το πλαίσιο ακόμα και αν τα «ήρεμα νερά» εξακολουθούν να αποδίδουν όσα είχαν τεθεί αρχικά ως στόχος, όπως η αποφυγή κρίσεων, η κριτική από αντιπολίτευση, αλλά και από τα δεξιά της ΝΔ, συνεχίζεται, με τη σκληρή γραμμή να γίνεται διαρκώς πιο ελκυστική. Και κυρίως όσο ο ορίζοντας των εθνικών εκλογών πλησιάζει.

Το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας

Ενδεικτικό ότι το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας διαρκώς προαναγγέλλεται αλλά δεν δείχνει να προγραμματίζεται, ενώ η Άγκυρα δείχνει με τις δηλώσεις τύπου Φιντάν, πως σταδιακά μπαίνει στον πειρασμό ελεγχόμενης επιστροφής σε μία έστω και πιο ήπια αντιπαράθεση με την Αθήνα. Με δεδομένο άλλωστε πως μία ένταση στα πρότυπα του 2020 αυτή τη στιγμή δεν εξυπηρετεί τα συμφέροντα της.

Και το ερώτημα να παραμένει αν η Αθήνα μπορεί να παίξει το δικό της blame game ή να βάλει πραγματικά στο τραπέζι την προοπτική μίας λύσης. Το δεύτερο ωστόσο μοιάζει απίθανο ιδιαίτερα για μία κυβέρνηση με δεξιό πρόσημο.

Σημαντικό ρόλο αναμένεται να παίξει από εδώ και στο εξής η συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν στη Νέα Υόρκη και ποια θα είναι η αντίδραση της Άγκυρας στην επανέναρξη των ερευνών για το καλώδιο, όποτε και αν αυτή αποφασιστεί, με τα προβλήματα που παρουσιάζει και πέραν Τουρκίας.

Και αν τελικά Ελλάδα και Τουρκία μπορούν να σηκώσουν το βάρος ενός συμβιβασμού ή αν θα επιμείνουν να μιλούν για «εχθρούς» και «προδότες»…

Πηγή: in.gr