Υπερτουρισμός: Τα μικρά νησιά γονατίζουν…

Ξενοδοχειακές μονάδες εκατοντάδων στρεμμάτων, 4άστερα και 5άστερα ξενοδοχεία που αδειοδοτούνται σε άνυδρα νησιά τα οποία κηρύχθηκαν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης το περασμένο καλοκαίρι, κέντρα spa με δεκάδες πισίνες και στρατηγικές επενδύσεις που προχωρούν εξαιρούμενες σχεδόν από κάθε κανόνα, ακόμα και από τα Πολεοδομικά Σχέδια που αυτήν την περίοδο εκπονούνται σε δημοτικές ενότητες όλης της Ελλάδας με στόχο να καθορίσουν τς χρήσεις γης βάζοντας μια τάξη στο τοπίο, αλλά και ο σχεδιασμός της εγκατάστασης ανεμογεννητριών, συγκαταλέγονται στις βασικές απειλές και πιέσεις που δέχονται τα περισσότερα μικρά νησιά του Νοτίου Αιγαίου.

SOS εκπέμπουν οι κάτοικοι των μικρών νησιών

Ορισμένα εξ αυτών, όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη φαίνεται ότι έχουν ξεπεράσει προ πολλού τη φέρουσα ικανότητά τους, η οποία πάντως δεν έχει υπολογιστεί ποτέ ως τώρα από την Πολιτεία, ενώ στα συρτάρια της είναι ξεχασμένη και η σχετική μελέτη που είχε πραγματοποιηθεί πριν από δύο χρόνια από την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού για τη Σαντορίνη και είχε παραδοθεί στην κυβέρνηση.

Την ίδια στιγμή το Ειδικό Χωροταξικό Σχέδιο για τον τουρισμό που παρουσιάστηκε πριν λίγο καιρό ύστερα από πολυετή αδράνεια, αφήνει τεράστια παράθυρα περαιτέρω ανοικοδόμησης ακόμα και σε «υπερπλήρη» νησιά, αρκεί οι μονάδες να είναι πολλών αστέρων, ενώ δίνει τη δυνατότητα για τουριστικές επενδύσεις ακόμα και σε ακατοίκητες νησίδες.

«Από την κατάθεση του χωροταξικού φαίνεται ότι η πολιτεία βλέπει τα νησιά μας ως χώρο. Ομως τα νησιά είναι και τόπος, ο τόπος μας», αναφέρει ο Κώστας Πλατής από τη Σίκινο σε βίντεο που παρουσιάστηκε στο πλαίσιο επιστημονικής ημερίδας που διοργανώθηκε από το Επιμελητήριο Περιβάλλοντος για τον σχεδιασμό στα όρια μικρών νησιών.

Μεταφέρει τη διαφωνία των κατοίκων με την εκτός σχεδίου δόμηση, με τα 4άστερα και τα 5άστερα ξενοδοχεία: «Βλέπουμε το μέλλον στα άλλα νησιά, πώς διαρρηγνυεται η ομαλή κοινωνική ζωή. Πρακτικά γινόμαστε ιθαγενείς, είμαστε αυτοί που εξυπηρετούν κι αν μπορούσαμε να το κλείσουμε και μέχρι τον Οκτώβριο, θα τους κάναμε μεγάλη εξυπηρέτηση, αλλά δεν θα κάνουμε κάτι τέτοιο», τονίζει.

Από τις περιγραφές των τοπικών φορέων προκύπτει η σχεδόν αβίωτη κατάσταση σε ορισμένα νησιά κατά την τουριστική περίοδο, αλλά και ο φόβος που έχει καταλάβει τους μόνιμους κατοίκους στα υπόλοιπα ότι και ο δικός τους τοπος βαδίζει προς την καταστροφή. Τα λεγόμενα των κατοίκων δείχνουν ότι για κάποια νησιά δεν υπάρχει κανένα περιθώριο αναμονής για τη λήψη μέτρων, αν δεν είναι ήδη πολύ αργά.

Συνοψίζοντας όσα ανέφεραν οι εκπρόσωποι των φορέων:

• Στην Ιο επιχειρείται από το 2005 μια «εισβολή» από επιχειρηματία που αγοράζει έκταση πάνω από το 30% του νησιού. Σύμφωνα με την οργάνωση Save Ios, οι Νιώτες βλέπουν σιγά σιγά το νησί τους να ιδιωτικοποιείται, την πρόσβαση στις παραλίες να δυσχεραίνεται, ενώ παρα τα προστιμα, τη δικαστική καταδίκη και την ακύρωση της οικοδομικής άδειας από το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ), οι επενδυτές επανήθαν με τρία νέα σχέδια χαρακτηρισμένα ως στρατηγικής σημασίας για τα οποία προβλέπονται κατά παρέκκλιση διαδικασίες.
• Στην Αμοργό μπορεί ακόμα ο υπερτουρισμός να μην έχει αφήσει αποτύπωμα. Ωστόσο οι κάτοικοι διαμηνύουν πως δε θα την αφήσουν να μετατραπεί σε «νησί μιας χρήσης», καθώς δρομολογούνται 15 καινούριοι δρόμοι και φαραωνικά για το μέγεθος του νησιού εργα, όπως τα λιμενικά έργα στα Κατάπολα με τον περιφερειακό δρόμο να περνά από ζώνη Α΄ απόλυτης προστασίας και να καταλήγει στο κομμάτι του κάμπου που ακόμα καλλιεργείται, επισημαίνει η δημοτική σύμβουλος Ελευθερία Ψυχογιού. Σύμφωνα με την ίδια, το στοίχημα είναι η Αμοργός να προλάβει να σταματήσει οποιαδήποτε υποδομή θα εδραιώσει μια κατάσταση με χαρακτηριστικά υπερτουρισμού.
• Στα Κύθηρα η ταυτότητα του νησιού ακόμα διασώζεται, όπως λέει ο Ανδρέας Μαριάτος αρχιτέκτονας και δημοτικός σύμβουλος και μέλος της επιτροπής παρακολουθησης του Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου, προσθέτοντας όμως ότι σταδιακά με την ερήμωση από νέους, το νησί μετατρέπονται σε ένα διεθνές «αγκυροβόλιο» για την τρίτη ηλικία με το μοντέλο να περιλαμβάνει βίλες σε εκτος σχεδίου περιοχές. Ο ίδιος εκτιμά ότι η οριζόντια πολεοδομική νομοθεσία δεν μπορεί να εφαρμοστεί στα νησιά και ως εκ τούτου ο χωροταξικός σχεδιασμός που «τρέχει» αυτήν την περίοδο είναι καταδικασμένος τουλάχιστν σε μερική αποτυχία καθώς οι μελετητές είναι δέσμιοι των οριζόντιων πολεοδομικών εργαλείων.
• Η Πάρος αντιμετωπίζει ήδη σοβαρή απειλή από την υπερδόμηση με τις οικοδομικές άδειες να εκτοξευονται από 400 το χρόνο σε 1.500 και τους φορείς να προσπαθούν να καθυστερήσουν με νομικούς τρόπους προτάσεις για στρατηγικές επενδύσεις μεγαλης κλίμακας που συχνά συνοδεύονται από έωλες, όπως τις χαρακτηρίζουν, μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, απειλώντας να δημιουργήσουν σχεδόν …καινούρια χωριά στο νησί που θα επιβαρύνουν όλες τις υποδομές.
• Στη Μύκονο ένα από τα πρώτα θύματα της άναρχης και παράνομης δόμησης, ακόμα αναμένεται το Ειδικό Πολεοδομικό Σχέδιο, το οποίο θα έπρεπε να είναι ήδη έτοιμο. Εως τότε, έχει απαγορευτεί η έκδοση νέων οικοδομικών αδειών για το νησί, αλλά σύμφωνα με την πληροφόρηση των ντόπιων επτά προτάσεις για στρατηγικές επενδύσεις αναμένουν τα νεότερα.
• Η Σαντορίνη δέχεται κάθε χρόνο 2 εκατομμύρια τουρίστες, ενώ ο μόνιμος πληθυσμός του δήμου Θήρας δε φτάνει ούτε τους 15.500 σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, κάτι που από μόνο του καταδεικνύει πόσο πιεσμένες είναι οι υποδομές του νησιού. Το ναυάγιο του Sea Diamond παραμένει ακόμα στο βυθό της Σαντορίνης εδώ και 17 χρόνια παρά τις δικαστικές αποφάσεις για ανέλκυσή του, ενώ όπως περιγράφουν οι κάτοικοι, υπάρχουν πληροφορίες για πρόταση δημιουργίας επιχείρησης spa σε έκταση 2.500 τ.μ. με 83 πισίνες την ώρα που είναι γνωστά τα τεράστια ζητήματα λειψυδρίας στο νησί.
• Στην Ανδρο, όπως περιέγραψε ο Αλέξανδρος Μαβής θα προχωρήσει η εγκατάσταση δικτύου πάνω από 100 ανεμογεννητριών, με το νησί να κινδυνεύει να έχει τη μοίρα της Καρύστου. Σύμφωνα με τον ίδιο, προγραμματίζεται αιολικός σταθμός μέσα σε περιοχή Natura 2000, στα 500 μ. από τη φωλιά του σπιζαετού. Εξήγησε ότι μεγάλο μέρος της οικονομίας των νησιών στηρίζεται σε χωματουργικά κι εργολαβίες που δραστηριοποιούνται στις κατασκευές, γεγονός το οποίο κρατά δέσμιους και τους τοπικούς άρχοντες δημιουργώντας αδιέξοδα: «Τι να σου κάνει η έρμη η φέρουσα ικανότητα μπροστά στη συμφέρουσα ικανότητα των οικονομικών συμφερόντων που καταλύει τα πάντα όπου και όπως μπορεί», ανέφερε χαρακτηριστικά.
• Η Σίφνος αυτη τη στιγμή καταστρεφεται οριστικά και αμετάκλητα από την υπερδόμηση, σύμφωνα με τα λεγόμενα των κατοίκων. Μόνο το 2024 εκδόθηκαν 120 οικοδομικές άδειες για κτίρια άνω των 250 τ.μ. με το 80% αυτών να διαθέτει και πισίνα, αλλά η Πολιτεία δεν κάνει τίποτα, όπως ανέφερε ο κ. Κανακάρης.
• Στην Αστυπάλαια επρόκειτο να προχωρήσει η δημιουργία ενός γιγάντιου τουριστικού χωριού, ενός Σύνθετου Τουριστικού Καταλύματος με επιτρεπόμενη Δόμηση 21.000 τετραγωνικών μέτρων εντός έκτασης 1.977 στρεμμάτων. Υστερα από τις αντιδράσεις, το θέμα «πάγωσε» από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας μέχρι την ολοκλήρωση του Πολεοδομικού Σχεδίου. Οι κάτοικοι επεσήμαναν ότι δεν είχαν καμία ενημέρωση για την επένδυση από την κυβέρνηση ή τη δημοτική αρχή υπογραμμίζοντας ότι οι υποδομές του νησιού είναι αδύνατο να την υποστηρίξουν.

Εντονες οι αντιδράσεις και για τις τουριστικές επενδύσεις σε βραχονησίδες

Στο μεταξύ μεγάλες είναι οι αντιδράσεις για το πράσινο φως που άναψε το προταθέν χωροταξικό πλαίσιο για τον τουρισμό, για δημιουργία καταλυμάτων σε όλα τα ακατοίκητα νησιά εφόσον αυτά είναι άνω των 300 στρεμμάτων. Στις νησίδες αυτές προτείνεται να μπορούν να δημιουργηθούν οργανωμένοι υποδοχείς τουριστικών δραστηριοτήτων «ήπιας ανάπτυξης».

Σύμφωνα με τον Γαβριήλ Παπασαράντη, εκπρόσωπο της Κινησης για την προστασία των νησίδων: «Εκτός του ότι ορισμένα απ΄αυτά κατοικούνται και από ανθρώπους, καμία νησίδα δεν είναι ακατοίκητη. Απλά οι κάτοικοί τους έχουν φτερά και ουρές κι αυτό δεν πρέπει να το παραβλέπουμε καθώς είναι σχεδόν όλες ενταγμένες στο δίκτυο Natura 2000», ανέφερε.

Προσέθεσε ότι πολλοί είναι εκείνοι που σκέπτονται ότι στις νησίδες μπορούν να εγκατασταθούν διάφορες αντιδημοφιλείς δραστηριότητες, όπως τα αιολικά πάρκα ή οι ιχθυοκαλλιέργειες, πρόσφατα και οι τουριστικές επενδύσεις: «Ακόμα κι αυτοί που ενδιαφέρονται για τα βουνά λένε ας πάνε οι ανεμογεννητριες στις νησίδες, έχουμε τόσες. Αγνοούν ότι η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία με θερμικές κάμερες είδε ότι τη νύχτα επιστρέφουν ακόμα και στις πιο απομακρυσμένες νησίδες τα θαλασσοπούλια. Ακριβώς επειδή δεν υπάρχουν ανθρώπινες δραστηριότητες, είναι η κατοικία πλασμάτων που δε συμβιώνουν με τον άνθρωπο» είπε ο κ. Παπασαράντης, προσθέτοντας ότι πολλές από τις νηδίσες έχουν και μεγάλο αρχαιολογικό ενδιαφέρον.

Πηγή: ethnos.gr