H ευάλωτη ηλικιακή ομάδα που δυσκολεύεται να βρει δουλειά

Όλες οι δουλειές απ’ ότι φαίνεται έχουν ημερομηνία λήξης κι αυτή η λογική δεν αφορά μονάχα τα αθλήματα. Σε όλους τους κλάδους οι εργοδότες προτιμούν τα άτομα που ανήκουν στην ηλικία των 20-40 από εκεί και πέρα φαίνεται πως ξεκινά η δυσκολία εξεύρεσης εργασίας και η ανεργία. Οι ενήλικες ηλικίας 40, 50 και 60 ετών αποτελούν πλέον το ήμισυ των μακροχρόνια ανέργων. 

Θα πίστευε κανείς ότι για ανθρώπους έμπειρους άνω των 40 που «κουβαλούν» επαγγελματική προϋπηρεσία στις πλάτες τους, το να βρουν μία δουλειά σε τέτοια ηλικία θα ήταν ευκολότερο. Ωστόσο, τα πράγματα φαίνεται να είναι περίπλοκα. Σε διάφορες αγγελίες, κυρίως για τον χώρο της εστίασης στα προσόντα αναγράφεται το εξής: “προσλαμβάνουμε άτομα κάτω των 35”. Τα στερεότυπα από τους εργοδότες για τους μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζομένους είναι πολλά και αυξάνονται. Από την άλλη πλευρά, οι διακρίσεις λόγω ηλικίας στο χώρο εργασίας είναι αντίθετες με το νόμο, αλλά υπάρχουν πολλές αποδείξεις ότι συμβαίνει.

Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στην πρόσφατη έκθεση Meeting the Midcareer Moment από τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό απασχόλησης Generation, οι εργοδότες συχνά παραβλέπουν την εμπειρία που φέρνει κάποιος άνω των 45 ετών στον χώρο εργασίας, επειδή πιστεύουν ότι οι νεότεροι που αναζητούν εργασία είναι πιο ευκίνητοι όταν πρόκειται να προσαρμοστούν στην αλλαγή.

H Μαρία είναι 56 ετών, εργαζόταν σε μία ναυτιλιακή εταιρία στην Θεσσαλονίκη η οποία έκλεισε και εκείνη έμεινε άνεργη:

“Τα τελευταία περίπου 6 χρόνια είμαι άνεργη και ζω με τα επιδόματα του ΟΑΕΔ. Στην αρχή η αλήθεια είναι πως έψαχνα θέσεις εργασίας οι οποίες ανταποκρινόταν στα standars μου, ταμείο εισιτηρίων σε θέατρα, κινηματογράφους, γραμματειακή υποστήριξη, τηλεφωνήτρια οτιδήποτε μπορούσα να στηρίξω δεδομένου της προϋπηρεσίας μου και του πτυχίου που κατέχω σε Ιδιωτική Σχολή. Ωστόσο, οι απορρίψεις ερχόντουσαν η μία μετά την άλλη, φυσικά γύρω στο 2016-2018, οι αγγελίες που κοιτούσα είχαν όρους: “εμφανίσιμη κοπέλα κάτω των 35” κι έτσι δεν έμπαινα καν στην διαδικασία να καλέσω για να περάσω την συνέντευξη. Αναζητώ διαρκώς θέσεις και δυστυχώς για εμάς που ανήκουμε σε αυτή την ηλικιακή ομάδα είναι περιορισμένες.

Έχω φτάσει στο σημείο πραγματικά να θέλω να κάνω τα πάντα, ας δουλέψω και ειλικρινά δεν με ενδιαφέρει που θα βρίσκομαι, αν θα είμαι σε λάντζα, αν θα είμαι σερβιτόρα, καθαρίστρια, όμως πραγματικά οι δουλειές που αφορούν την εστίαση αφορούν τα νεότερα παιδιά και από την άλλη οι θέσεις εργασίας ανεξαρτήτως εστίασης αντιστοιχούν σε πραγματικά άσχημες συνθήκες εργασίας με συμβάσεις 4ώρες αλλά εργασία 8ωρη, με τις ώρες που υπολείπονται να είναι φυσικά αμισθί. Και όταν ένας άνθρωπος έχει εργαστεί με τις καλύτερες συνθήκες σε όλη του την ζωή, στα τελευταία χρόνια πριν την σύνταξη δεν είναι εύκολο να προσαρμοστεί στο άλλο άκρο και με λιγότερα χρήματα. Εγώ ευτυχώς είμαι “τυχερή” υπό την άποψη του ό,τι δεν έχω οικογένεια, ούτε σύντροφο οπότε τα έξοδα μου αφορούν αποκλειστικά εμένα, ωστόσο πολλές γυναίκες -μανούλες κυρίως βρίσκονται στην ίδια κατάσταση με εμένα. Και πραγματικά αισθάνεσαι λες και σε παραγκονίζουν όταν πια δεν είσαι νέα.” 

Από την πλευρά της, η Χρυσάνθη είναι 54 ετών, κατέχει πτυχίο ζαχαροπλαστικής και για πολλά χρόνια εργαζόταν σε συνοικιακό φούρνο, μέχρι που η επιχείρηση στην πανδημία έβαλε λουκέτο:

“Σίγουρα δεν φανταζόμουν την ζωή μου στα 54 έτσι, άνεργη και παγωμένη. Με δύο παιδιά στο Λύκειο που όσο να πεις έχουν έξοδα. Είμαι διαζευγμένη, φυσικά λαμβάνουμε την διατροφή και με τον πρώην σύζυγο μου, ο οποίος είναι τραπεζικός υπάλληλος, έχουμε άψογες σχέσεις, φροντίζει να μην λείψει τίποτα στα παιδιά. Ωστόσο, η ίδια αισθάνομαι πραγματικά άσχημα που δεν μπορώ να τους παρέχω το κάτι παραπάνω, να τους κάνω ένα δώρο, να τους δώσω ένα δεκάρικο να χουν για να πιουν καφέ. Έχει δύο χρόνια που είμαι άνεργη, τελείωσα την τέχνη της ζαχαροπλαστικής, κάτι το οποίο πραγματικά αγαπώ ακόμη, εργάστηκα πολλά χρόνια σε φούρνους, δεν με ενόχλησε ποτέ το πρωινό ξύπνημα, γιατί μία τέτοια δουλειά προϋποθέτει να έχεις αντοχές στον λίγο ύπνο και ειδικά όταν έχεις παιδιά.

Τα τελευταία χρόνια κοιτάζω τακτικά τις αγγελίες για εργασία παρόμοια με της πρώην θέσεις μου, που βρισκόμουν στο εργαστήριο παραγωγής και ανεξαρτήτως χρόνου προϋπηρεσίας, δεν ανταποκρίνομαι στους όρους που θέτουν οι εργοδότες, αποτέλεσμα αυτού να αισθάνομαι πραγματικά λίγη, αυτό που λέμε τσάμπα κόπος. Από την άλλη κοιτώ και τις αγγελίες για service σε καταστήματα εστίασης, “κάτω των 30″, σαν η ζωή να τελειώνει κάπου εκεί αν μείνεις άνεργος. Με προβληματίζει πολύ το πότε θα βγω στην σύνταξη με αυτά τα δεδομένα. Η αλήθεια είναι πως σκέφτομαι να επισκεφθώ ένα γραφείο ευρέσεως εργασίας. Όμως αυτό το φαινόμενο υπάρχει και η πολιτεία οφείλει να κάνει πραγματικά κάτι, να ανοίξει περισσότερες θέσεις στο δημόσιο, να αυξήσει τα επιδόματα, δεν ξέρω τι. Λύση πρέπει να βρεθεί όμως, άμεσα! Δεν ανήκουμε στην κατηγορία των τεμπέληδωνμ θέλουμε να δουλέψουμε και δεν μας αφήνουν.”

Ο Εργατολόγος και Δικηγόρος κ. Γαζέτης Λάζαρος σχολιάζει πως εκ νομικής φύσεως οι άτυποι όροι που βάζουν οι εργοδότες είναι αποδεκτοί:

“Δεν μπορώ να πω πως το τοπίο είναι ξεκάθαρο, ωστόσο κατά την γνώμη μου ο εργοδότης έχει την δυνατότητα να προσδιορίσει τις ιδιότητες, τα χαρακτηριστικά και τα προσόντα που θέλει να έχει ο εργαζόμενος του, είναι καθαρά στην ευχέρεια, αρκεί να είναι ξεκάθαρα όλα αυτά εξ’αρχής. Ωστόσο, πράγματι οι περιπτώσεις που οι εργοδότες ζητούν άτομα άνω των 50 είναι λιγότερες λόγω της οικονομικής συγκυρίας. Όμως, δεν υπάρχει κάποιο νομικό εμπόδιο σε αυτή την κατάσταση. Για τους ανέργους άνω των 50, που είναι όντως μία οικονομικά ευάλωτη ομάδα, φέρει μεγάλη ευθύνη το κράτος και η κοινωνική πρόνοια, δεν υπάρχουν αρκετά προγράμματα απασχόλησης. ούτε κίνητρα από το κράτος προς τις επιχειρήσεις για να προσλάβουν την συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα. Από την άλλη πλευρά αν κάποιος εργαζόμενος απολυθεί λόγω της ηλικίας του ή λόγω φύλλου, σεξουαλικότητας, πολιτικών πεποιθήσεων, απαγορεύεται ρητά, η απόλυση είναι άκυρη εκ νόμου και φυσικά χωράει αποζημίωση για προσβολή προσωπικότητας.

Τα τελευταία χρόνια ωστόσο λόγω της ευαισθητοποίησης της κοινωνίας αυτές οι υποθέσεις έχουν μειωθεί αισθητά, ωστόσο είναι πολλές οι περιπτώσεις των άνω των 60 που από μόνοι τους ψάχνουν αιτία να σταματήσουν την εργασία, κυρίως λόγω του ό,τι η εργασία έχει εντατικοποιηθεί, οι ρυθμοί είναι άλλοι και οι απαιτήσεις του εργοδότη αυξάνονται με τον χρόνο. Οι ίδιοι λοιπόν ψάχνουν τρόπους να φύγουν από την εργασία και να συνταξιοποιηθούν. Το να βγει κάποιος στην σύνταξη από την άλλη δεν είναι εύκολο, το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας είναι πολύπλοκο και δεν γίνονται οι διαδικασίες αυτόματα όπως στο εξωτερικό, αλλά κινούνται με την επιμέλεια του ενδιαφερόμενου, μέχρι να πάρει την τελική σύνταξη μπορεί να περάσουν και δυο χρόνια, όμως υπάρχουν περιπτώσεις που μπορούν να την πάρουν άμεσα, ανάλογα πόσες δουλειές έχει κάνει, πόσα ταμεία έχει αλλάξει παίζουν πολλά ρόλο.”

Η κ. Χ. εργαζόμενη σε γραφείο ευρέσεως εργασίας δηλώνει πως παλιότερα υπήρχαν αγγελίες που είχαν αποκλεισμούς στα όρια ηλικίας, ωστόσο τα τελευταία χρόνια αυτό έχει αλλάξει:

“Πλέον οι άνω των 50 μπορούν να τακτοποιηθούν επαγγελματικά και σχετικά εύκολα, διότι δεν υπάρχει μεγάλος όγκος διαθέσιμου προσωπικού για να καλύψει τις κενές θέσεις εργασίας, οι άνω των 50 που δεν έχουν κάποια προϋπηρεσία, δυσκολεύονται αρκετά και εκεί είναι μειωμένες οι πιθανότητες. Είναι αρκετοί οι άνθρωποι που μας καλούν και ανήκουν σε αυτό το target group των άνω των 50 και υπάρχουν αρκετές ευκαιρίες, λιγότερες στην εστίαση περισσότερες σε τηλεφωνικά κέντρα. Μέχρι και τα 60 οι θέσεις εργασίας είναι αρκετές μετά από εκεί το πράγμα ζορίζει. Ωστόσο, κοιτούμε πάντα οι συνθήκες να ανταποκρίνονται σε εκείνες που ο ενδιαφερόμενος έχει συνηθίσει, διότι η αγορά τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει κατά πολύ και δεν είναι εύκολη η προσαρμογή. Παλιότερα υπήρχαν αρκετές αγγελίες που είχαν απόκλειση τους ανθρώπους άνω των 30, τώρα εμείς προσωπικά τις απορρίπτουμε.”