Η διαδρομή ενός Σύρου πρόσφυγα, από την Ελλάδα πίσω στη σεισμόπληκτη Αφρίν

Ο Σύρος πρόσφυγας Μ.Α., θύμα άτυπης αναγκαστικής επιστροφής από την Ελλάδα στην Τουρκία και εξευτελιστικής και απάνθρωπης μεταχείρισης τον Οκτώβρη του 2021 από τις ελληνικές αρχές, ο οποίος πρόσφατα απελάθηκε βίαια από την Τουρκία στη Βόρεια Συρία, βρίσκεται ανάμεσα στους σεισμοπαθείς στην πόλη Αφρίν.

Με όσα μέσα διαθέτει και παρά τη δύσκολη κατάσταση στην οποία ο ίδιος έχει περιέλθει, προσπαθεί να συνδράμει τους συμπολίτες του μετά τους καταστροφικούς σεισμούς της 6ης Φεβρουαρίου. Η Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) επικοινώνησε μαζί του τηλεφωνικά στις 14/02/2023. Οι μαρτυρίες του για την κατάσταση στη σεισμόπληκτη Βόρεια Συρία αλλά και για την απέλαση του από την Τουρκία σε αυτήν την περιοχή, είναι συγκλονιστικές.

Στις 13 Οκτωβρίου του 2021, δικηγόρος της RSA, κατόπιν σχετικής εντολής από τον Μ.Α., ενημέρωσε τις ελληνικές αρχές για την επιθυμία υποβολής αιτήματος ασύλου και την ανάγκη διάσωσης του Μ.Α. και άλλων ατόμων, που βρίσκονταν, σύμφωνα με τις αναφορές τους και το σχετικό γεωγραφικό στίγμα τους, στην περιοχή της Ορεστιάδας. Ενώ η επικοινωνία με τον Μ.Α. διακόπηκε και αγνοείτο η τύχη του ίδιου και των υπόλοιπων της ομάδας του, και ενώ εκκρεμούσε διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, ο Μ.Α. ενημέρωσε την επόμενη μέρα ότι ο ίδιος και οι υπόλοιποι στην ομάδα είχαν συλληφθεί και κρατηθεί εκτός νόμιμης διαδικασίας, και επαναπροωθήθηκαν στις 13 Οκτωβρίου του 2021 από τις ελληνικές αρχές στην Τουρκία.

Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Μ.Α., οι ένστολοι αγνόησαν τα ρητά αιτήματα τους για διεθνή προστασία, τους ξεγύμνωσαν εντελώς και τους κακομεταχειρίστηκαν. Τους έθεσαν σε καθεστώς άτυπης κράτησης χωρίς καμία καταγραφή, σε απομόνωση από τον έξω κόσμο σε δύο χώρους κράτησης, και τους δόθηκαν πίσω μόνο τα εσώρουχά τους. Στη συνέχεια, σύμφωνα με τη μαρτυρία του, τους επιβίβασαν αναγκαστικά σε βάρκα την οποία οδηγούσαν δύο μασκοφόροι και τους άφησαν αβοήθητους μέσα στον Έβρο κοντά σε ένα τμήμα στεριάς εντός του ποταμού. Οι άνθρωποι κατάφεραν να αποφύγουν τη σύλληψη από τις τουρκικές αρχές και αναγκάστηκαν να κρύβονται στην Τουρκία. «Αυτή ήταν η πρώτη φορά. Προσπάθησα εκ νέου και άλλη μια φορά αλλά με συνέλαβαν οι ελληνικές αρχές και αυθημερόν με επέστρεψαν πίσω στην Τουρκία,» μας είπε. Ο ίδιος μας εξήγησε ότι καθ’ όλη την παραμονή του στην Τουρκία προσπάθησε επανειλημμένως να καταγραφεί από τις τουρκικές αρχές και να λάβει καθεστώς προσωρινής διαμονής αλλά οι αρχές αρνήθηκαν, τον έδιωξαν και ζούσε καθημερινά υπό το φόβο της σύλληψης και απέλασης ή εξαναγκασμένης οικειοθελούς επιστροφής στη Συρία.

Βίαιη απέλαση στη Συρία

Μετά τους καταστροφικούς σεισμούς σε Τουρκία και Συρία, ο Σύρος πρόσφυγας σε τηλεφωνική επαφή με την RSA έκανε γνωστό ότι βρίσκεται στην πόλη Αφρίν. «Οι τουρκικές αρχές με απέλασαν πριν δύο μήνες πίσω στη Συρία. Ήταν η τρίτη απέλαση από τότε που είχα αναγκαστεί να φύγω από τη Συρία. Ήταν Δεκέμβριος του 2022. Βγήκα από το διαμέρισμα που έμενα στην Κωνσταντινούπολη για να πάρω ψωμί. Με σταμάτησαν 4 άτομα με πολιτικά ρούχα, μου μίλησαν τούρκικα και μου ζήτησαν άδεια διαμονής. Όταν τους είπα ότι δεν είχα, με έβαλαν σε ένα όχημα και με μετέφεραν στην Τούζλα. Τα μεσάνυχτα με μετέφεραν στα Άδανα όπου κρατήθηκα μέχρι την απέλαση μου στη Συρία – που έγινε την τέταρτη ημέρα από τη σύλληψη μου.» Όπως τονίζει στην αναφορά του, οι τουρκικές αρχές του φέρθηκαν βίαια. «Μου είχαν δέσει τα χέρια, για 15 ώρες με άφησαν χωρίς νερό και φαγητό, μου άσκησαν σωματική βία με χαστούκια στο πρόσωπο και με κλωτσιές στο υπόλοιπο σώμα και με έβριζαν. Στα Άδανα μου πήραν με τη βία δακτυλικά αποτυπώματα. Μου πήραν τα δύο κινητά που είχα μαζί μου και για 4 ημέρες δεν είχα τηλέφωνο. Μου έδωσαν το ένα κινητό μόνο κατά την απέλαση μου στη Συρία.» Στην αρχή της σύλληψης πριν την κατάσχεση του κινητού του είχε καταφέρει να ενημερώσει οικείο του και να ζητήσει βοήθεια από δικηγόρο της RSA, αλλά δεν κατέστη δυνατός ο εντοπισμός του στη συνέχεια από Τούρκο δικηγόρο, αφού οι τουρκικές αρχές αρνήθηκαν ότι τον είχαν συλλάβει. Ο ίδιος, κατά τη διάρκεια της κράτησης του, δεν είχε πρόσβαση ούτε σε τηλέφωνο ούτε σε δικηγόρο και ενημέρωση. Η απέλαση έγινε με συνοπτικές διαδικασίες χωρίς πρόσβαση στο καθεστώς προσωρινής προστασίας ή σε ένδικο μέσο ή βοήθημα. Δεν είναι σαφές τι έγγραφα έχει υπογράψει στα Άδανα και δεν του χορήγησαν κανένα επίσημο έγγραφο.

«Οι τουρκικές αρχές με απέλασαν στη Συρία στα σύνορα και πήγα στην Αφρίν,» μας είπε. Υπενθυμίζουμε ότι η περιοχή της Αφρίν μετά την τουρκική εισβολή το 2018 ελέγχεται από τον αυτοαποκαλούμενο Ελεύθερο Συριακό Στρατό που υποστηρίζεται από την Τουρκία και μάχεται το καθεστώς Άσαντ. «Στην Αφρίν από την αρχή φοβόμουν, δεν αισθανόμουν ασφαλής λόγω της προσωπικής μου ιστορίας στη Συρία, προσπαθούσα να κρύβομαι, να μη δίνω στόχο στις αρχές. Μετά έγινε η καταστροφή από τους σεισμούς. Ήταν 4 τα ξημερώματα και ήμουν ξύπνιος όταν έγινε ο πρώτος σεισμός. Το σπίτι κουνιόταν δεξιά και αριστερά. Έξω έβρεχε πολύ και έκανε πολύ κρύο. Ο κόσμος πετάχτηκε έξω ακόμα και ξυπόλητος. Μετά τον δεύτερο σεισμό κόπηκε το ρεύμα και έγιναν οι καταστροφές στην πόλη.» Στη περιοχή συμβαίνουν ακόμα μετασεισμοί και ο ίδιος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το σπίτι ενός γνωστού του στο οποίο έμενε πριν τον σεισμό. Τώρα κοιμάται μαζί με άλλες 7 οικογένειες σε ένα σπίτι.

Αλληλεγγύη στους σεισμοπαθείς της Αφρίν

Ο Μ.Α. μαζί με άλλα άτομα, με προσωπικά τους χρήματα που είχαν διαθέσιμα, πήραν μόνοι τους την πρωτοβουλία να αγοράσουν τρόφιμα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης για να τα μοιράσουν σε άλλους σεισμοπαθείς. «Βγαίνω το πρωί στις 10 από το σπίτι στο οποίο μένω προσωρινά και γυρνάω πίσω στις 3 το βράδυ για να κοιμηθώ. Πηγαίνω όπου υπάρχει ανάγκη για να βοηθήσω.» Ο Μ.Α. συμμετείχε επίσης σε επιχειρήσεις που έκαναν οι κάτοικοι της περιοχής με δικά τους μέσα για απεγκλωβίσουν ανθρώπους που βρίσκονταν κάτω από τα γκρεμισμένα κτίρια. «Όποιος είχε τροχό, κομπρεσέρ και βαρύ όχημα το έφερνε για να βοηθήσει. Δεν υπήρχαν ομάδες διάσωσης στην περιοχή. Στις επιχειρήσεις διάσωσης που συμμετείχα καταφέραμε να βγάλουμε δύο άτομα, αλλά δυστυχώς ήταν ήδη νεκρά.»

Όπως τονίζει υπάρχουν πάρα πολλοί άνθρωποι οι οποίοι δεν έχουν κάπου να μείνουν και είναι άστεγοι στο δρόμο. Σύμφωνα με στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, υπολογίζεται ότι 5,3 εκατομμύρια άνθρωποι στη Συρία χρειάζονται κάποια μορφή βοήθειας για στέγαση. «Κάποιοι από τους άστεγους δεν έχουν καν κουβέρτες για να σκεπαστούν, ενώ κάνει πολύ κρύο. Πολλοί άνθρωποι πεινάνε. Και αυτό γιατί τα τρόφιμα είναι πολύ ακριβά για να τα αγοράσει κάποιος ή απλά γιατί δεν υπάρχουν. Εγώ έχω φάει 3 γεύματα από τότε που έγινε ο σεισμός.» Οι βασικές ανάγκες αυτή τη στιγμή είναι κουβέρτες, στρώματα και σκηνές και φαγητό, εξηγεί. «Πριν τον σεισμό μία σκηνή κόστιζε 30 ευρώ, τώρα κοστίζει 200! Πλέον βλέπουμε να έρχεται βοήθεια, αλλά τα πράγματα τα παίρνει ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός και τα μοιράζει στους δικούς του. Τα πράγματα που στέλνονται εδώ δεν καταλήγουν στον λαό. Εμείς δεν τα βλέπουμε. Υπάρχουν επίσης κάποιοι που προσπαθούν να εκμεταλλευτούν την κατάσταση, να βγάλουν φωτογραφίες στα ερείπια και να ζητήσουν χρηματική βοήθεια» επισημαίνει.

Σε μία από τις προσπάθειες του να μοιράσει μαζί με άλλους τρόφιμα, τους σταμάτησε ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός, καταλήγει. «Μας απείλησαν με όπλα, ήθελαν να πάρουν κάποιους από εμάς στη φυλακή, μας πήραν τα τρόφιμα που μοιράζαμε. Δεν αισθάνομαι ότι είμαι ασφαλής εδώ. Φοβάμαι. Εδώ που βρίσκομαι, ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός είναι χειρότερος από τον στρατό του Άσαντ όσον αφορά την συμπεριφορά απέναντι στους πολίτες. Η κατάσταση πολύ δύσκολη για εμένα και αν είχα την οικονομική δυνατότητα θα έφευγα από εδώ.»