Η προφυλακτική αγωγή PrEP έρχεται στην Ελλάδα – Όσα πρέπει να ξέρουμε

«PrEP» σημαίνει Pre-Exposure Prophylaxis, δηλαδή Προφύλαξη Πριν την Έκθεση. Η λέξη «Προφύλαξη» σημαίνει «πρόληψη ή έλεγχος της εξάπλωσης της λοίμωξης».

Η PrEP είναι ένας τρόπος πρόληψης της HIV λοίμωξης για τους ανθρώπους που δεν έχουν τον ιό, λαμβάνοντας ένα χάπι κάθε μέρα. Το χάπι περιέχει 2 φάρμακα που χρησιμοποιούνται και στη θεραπεία των ατόμων που ήδη έχουν μολυνθεί.

Εάν εκτεθείτε στον ιό HIV μέσω σεξουαλικής επαφής ή κοινής χρήσης ενέσιμων ναρκωτικών και έχετε πάρει PrEP, αυτά τα δύο φάρμακα μπορούν να σταματήσουν τον ιό από το να μολύνει τον οργανισμό σας.

Η PrEP είναι μία αγωγή κατά την οποία ένα χάπι που λαμβάνεται συνήθως καθημερινά σε προστατεύει από τον ιό HIV σε ποσοστό περίπου 99%. Λαμβάνεται από κάποιον που είναι αρνητικός στον HIV, με στόχο να παραμείνει αρνητικός.

Πρόκειται για ένα αντιρετροϊκό φάρμακο – το ίδιο είδος χαπιού που λαμβάνεται από κάποιον που ήδη είναι θετικός στον HIV και αποτελεί τη θεραπεία του.

Είναι ήδη διαθέσιμη σε αρκετές χώρες σε όλο τον κόσμο. Στην Ευρώπη (έως και τον Οκτώβριο του 2020) η PrEP ήταν διαθέσιμη από τα εθνικά συστήματα υγείας των εξής χωρών: Βέλγιο, Βοσνία Ερζεγοβίνη, Κροατία, Δανία, Γαλλία, Γερμανία, Ισλανδία, Ιρλανδία, Λουξεμβούργο, Μολδαβία, Ολλανδία, Νορβηγία Πορτογαλία, Ισπανία, Σουηδία, Ηνωμένο Βασίλειο. Ακόμη γενόσημη PrEP με οικονομική συμμετοχή των ληπτών σε ορισμένες περιπτώσεις χορηγείται στις εξής χώρες: Αρμενία, Αυστρία, Τσεχία, Φινλανδία, Ισραήλ, Ιταλία, Μάλτα και Ελβετία. Ακόμη, φορείς όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, το Κέντρο Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων και άλλοι συνιστούν τη χρήση PrEP σε συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού.

Στην Ελλάδα ψηφίστηκε μόλις πριν από λίγες μέρες στην ολομέλεια της Βουλής το νομοσχέδιο του υπουργείου Υγείας, που περιλαμβάνει την τροπολογία προφυλακτικής αγωγής για τον HIV, PrEP, δίνοντας ανακούφιση και χαρά σε ένα μεγάλο κομμάτι ανθρώπων της ελληνικής κοινωνίας.

Ο Σύλλογος Οροθετικών Ελλάδας «Θετική Φωνή» χαιρέτισε την πρωτοβουλία του Υπουργείου Υγείας και εξέφρασε τη βαθύτατη ικανοποίηση του για την εξέλιξη αυτή, καθώς η διάθεση της PrEP αποτελούσε πάγιο αίτημα του Συλλόγου, αλλά και της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας.

Όπως έχει αποδειχθεί από πολλές κλινικές δοκιμές, καθώς και από την πολυετή πλέον χορήγηση της PrEP σε πολλά κράτη, η συγκεκριμένη αγωγή είναι απόλυτα ασφαλής και εξαιρετικά αποτελεσματική στην αποτροπή της έκθεσης στον HIV και, κατ’ επέκταση, στην μείωση των νέων μολύνσεων.

Οι περισσότεροι άνθρωποι που λαμβάνουν PrEP δεν βιώνουν παρενέργειες. Όταν εμφανίζονται παρενέργειες, συνήθως τείνουν να εξαφανιστούν μέσα σε λίγες εβδομάδες. Μπορεί να περιλαμβάνουν ενοχλήσεις στο στομάχι, πονοκεφάλους ή κόπωση. Οι συμμετέχοντες της έρευνας “PROUD”ανέφεραν λίγες παρενέργειες, και σχεδόν όλοι αυτοί που σταμάτησαν την PrEP λόγω των παρενεργειών ήταν σε θέση να την ξεκινήσουν και πάλι.

Τι συνέβαινε στην Ελλάδα

Τα φάρμακα που χορηγούνται ως PrEP (Truvada, Cimduo ή γενόσημα) δεν είναι διαθέσιμα στην Ελλάδα. Σε ορισμένες περιπτώσεις κάποιοι τα παραγγέλνουν διαδικτυακά (αν και υπάρχουν και εκεί περιορισμοί) και καταβάλλουν φυσικά το πλήρες αντίτιμο.

Η Ελλάδα προσέγγισε ερευνητικά την προφυλακτική θεραπεία PrEP μέσω της πιλοτικής μελέτης SOPHOCLES-P4G (PrEP for Greece) κατά το διάστημα 2016-2018. Η συγκεκριμένη μελέτη σχεδιάστηκε με απώτερο σκοπό να εντοπίσει, μέσα στο δίκτυο των ανδρών που κάνουν σεξ με άνδρες (MSM), τον πληθυσμό που διατρέχει τον υψηλότερο κίνδυνο για τη μετάδοση του HIV.

Βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων και εφαρμόζοντας μια τεχνική RDS (δειγματοληψία κατευθυνόμενη από τους συμμετέχοντες), επιλέχθηκαν 100 συμμετέχοντες για τη δωρεάν χορήγηση PrEP για ένα έτος στο Λαϊκό Νοσοκομείο. Από τη μελέτη προέκυψε η ανάγκη εφαρμογής ενός προγράμματος χορήγησης PrEP, ως μια επιπρόσθετη επιλογή για την πρόληψη της HIV.

Τι αλλάζει στην Ελλάδα

Με τη θέσπιση αυτή στην Ελλάδα, υλοποιείται ακόμα μία από τις προτάσεις της Έκθεσης της Εθνικής Στρατηγικής για την Ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ+. 

Μία από τις σημαντικότερες διαστάσεις των προκαταλήψεων και των θεσμοποιημένων διακρίσεων έναντι των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων έχει να κάνει με τον HIV. Η PrEP ενδείκνυται για συνταγογράφηση και αποζημίωση σε άτομα που έχουν υψηλό ρίσκο σεξουαλικής έκθεσης στον HIV. Ένας από τους πληθυσμούς αυτούς, που πλήττεται δυσανάλογα από τον ιό, είναι οι άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες (ΑΣΑ). 

Η χορήγηση της αγωγής, λοιπόν, έχει ιδιαίτερη – ιατρική και κοινωνική – σημασία και θα συμβάλει στην καταπολέμηση του στίγματος που υφίσταται ο εν λόγω πληθυσμός .

Η τροπολογία, που εντάσσεται στο σχέδιο νόμου για τη σύσταση και οργάνωση της Ένωσης Τεχνολόγων Ακτινολογίας-Ακτινοθεραπεία, κλείνει ένα σημαντικό κενό στην προσπάθεια ελέγχου της εξάπλωσης του ιού HIV.

Ειδικότερα με το άρθρο 6 της τροπολογίας θεσπίζεται η διαδικασία προληπτικής διάθεσης αντιικών/αντιρετροϊκών φαρμάκων («προφύλαξη πριν από την έκθεση» «Pre-Exposure Prophulaxis», PrEp) σε άτομα αρνητικά στον ιό ανοσοανεπάρεκιας του ανθρώπου (HIV, που εκτίθενται σε υψηλό κίνδυνο επιμόλυνσης.

Είναι η PrEP διαφορετική από την PEP;

Είναι κάτι τελείως διαφορετικό. Η PEP (Post Exposure Prophylaxis) λαμβάνεται για διάστημα έως 30 ημέρες αφότου κάποιος έχει κάνει σεξ και υπάρχει πιθανότητα να έχει εκτεθεί στον ιό HIV. Η κύρια διαφορά μεταξύ PEP (μετά την έκθεση) και PrEP (πριν την έκθεση) είναι ότι η PEP λαμβάνεται μετά το σεξ, αν κάποιος νομίζει ότι έχει εκτεθεί στον ιό HIV και η PrEP λαμβάνεται σε συνεχή βάση καθημερινά πριν από το σεξ. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την PEP μπορείτε να βρείτε εδώ. http://www.aidsmap.com/Post-exposure-prophylaxis-PEP/page/1044883/

Σε ποιους απευθύνεται η PrEP;

• Σε οροαρνητικούς άνδρες και οροαρνητικές γυναίκες που δεν χρησιμοποιούν προφυλακτικό.
• Σε οροαρνητικούς άνδρες που κάνουν σεξ με άνδρες (ΑΣΑ) και έκαναν πρωκτικό σεξ χωρίς τη χρήση προφυλακτικού τους τελευταίους 3 μήνες.
• Σε οροαρνητικούς ΑΣΑ που διαγνώστηκαν με ΣΜΝ στον πρωκτό ή με σύφιλη τα προηγούμενα χρόνια.
• Σε οροαρνητικούς ΑΣΑ που έχουν εμπλακεί σε σεξ με τη χρήση ουσιών τους τελευταίους 3 μήνες.
• Σε οροδιαφορετικά (ένας σύντροφος οροθετικός στον HIV, ένας σύντροφος οροαρνητικός στον HIV) ομοφυλόφιλα ή ετεροφυλόφιλα ζευγάρια που επιθυμούν να συνεχίσουν να κάνουν απροφύλακτο σεξ ενώ ο οροθετικός σύντροφος δεν είναι σε αγωγή και επιθυμεί να παραμείνει χωρίς αγωγή.
• Σε οποιονδήποτε/οποιαδήποτε έλαβε αγωγή PEP δύο φορές τους τελευταίους 12 μήνες.

ΧΡΗΣΗ ΠΡΟΦΥΛΑΚΤΙΚΟΥ

Η λήψη της PrEP δεν σημαίνει ότι παύει η χρήση του προφυλακτικού. Η PrEP δεν παρέχει καμία προστασία έναντι άλλων ΣΜΝ, όπως η γονόρροια και τα χλαμύδια. Επίσης, ενώ μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο μετάδοσης του HIV, απαιτείται η παράλληλη χρήση προφυλακτικού για την ακόμη μεγαλύτερη ελαχιστοποίηση του ρίσκου.

Βασικά πράγματα που πρέπει να γνωρίζουμε πριν τη λήψη της PrEP

Είναι καλύτερα να λαμβάνεται ως χάπι καθημερινά. Πρέπει να είναι συνεπής στην τήρηση της καθημερινής αγωγής αυτός που την παίρνει. Δεν είναι για πάντα, αλλά είναι μια αγωγή που έχει επιλέξει κάποιος να λαμβάνει. Οι συνθήκες και οι καταστάσεις μπορεί να αλλάξουν και μπορεί να διαπιστώσει ο λήπτης ότι για οποιοδήποτε λόγο δε χρειάζεται ή δε θέλει να λαμβάνει PrEP, οπότε καλό είναι να είναι ξεκάθαρο πως πρόκειται για ατομική επιλογή. Καθώς η ζωή και οι καθημερινές συνθήκες της μπορεί να αλλάξουν, το ίδιο ισχύει για τις μεθόδους και τις επιλογές της σεξουαλικής προστασίας. 

Πριν ξεκινήσει κάποιος την PrEP πρέπει να κάνει HIV τεστ και πρέπει να λάβει αρνητικό αποτέλεσμα 4 εβδομάδες μετά την τελευταία επαφή υψηλού ρίσκου. Θα πρέπει επίσης να επανεξετάζεται κάθε 3 μήνες. Είναι πολύ σημαντικό να είναι 100% σίγουρος κάποιος ότι είναι οροαρνητικός στον HIV πριν ξεκινήσει να λαμβάνει PrEP, διαφορετικά μπορεί να δημιουργηθεί ζήτημα αντίστασης στα φάρμακα.