Η Θεσσαλονίκη τιμά τη μνήμη τρανς ατόμων που δολοφονήθηκαν

Στις 20 Νοεμβρίου του 1999, με αφορμή την δολοφονία της Rita Hester στη Βοστώνη των ΗΠΑ, λαμβάνει χώρα η πρώτη Πορεία Τρανς Μνήμης και από τότε έχει καθιερωθεί παγκοσμίως.

Έκτοτε και μέχρι σήμερα, τα εγκλήματα τρανσφοβικού μίσους, η βία και ο ρατσιστικός λόγος όχι μόνο δεν έλειψαν αλλά επιτείνονται από την ενίσχυση ακροδεξιών στοιχείων, που θέτουν στο στόχαστρό τους οποι@δήποτε αποκλίνει από την φυσικοποιημένη αντίληψή τους για την ταυτότητα φύλου, την έκφραση φύλου ή τα έμφυλα χαρακτηριστικά, παρά τα βήματα προόδου που έχουν συντελεστεί για την αναγνώριση και το δικαίωμα των ατόμων στον αυτοπροσδιορισμό τους.

Στη χώρα μας, για πρώτη φορά η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε το 2010, έπειτα από πρωτοβουλία της αείμνηστης Προέδρου Μαρίνας Γαλανού . Οι συμμετέχοντες στην Αθήνα,  κρατούσαν στα χέρια τους πορτραίτα των τρανς δολοφονημένων συνανθρώπων μας, ζωγραφισμένα από τον σπουδαίο εικαστικό ζωγράφο Δημήτρη Αστερίου.

320 φόνοι τρανς το 2023

Τριακόσια είκοσι τρανς άτομα και άτομα με διαφορετικό φύλο σκοτώθηκαν φέτος, λέει μια νέα έκθεση του Trans Murder Monitoring όπου παρακολουθεί τις δολοφονίες που αναφέρονται στα μέσα ενημέρωσης κάθε χρόνο. Η φετινή έκθεση περιλαμβάνει θανάτους μεταξύ 1ης Οκτωβρίου 2022 και 30 Σεπτεμβρίου 2023.

Η συντριπτική πλειοψηφία των νεκρών (94%) ήταν τρανς γυναίκες ή τρανς-γυναικεία άτομα.

Οι περισσότεροι ήταν μαύροι και πολλοί ήταν επίσης εργαζόμενοι του σεξ. Το 80% των νεκρών ήταν τρανς άτομα που πλήττονταν από ρατσισμό, με αύξηση 15% από πέρυσι. Τα στοιχεία επίσης, αναφέρουν πως πολλά από τα θύματα ήταν νεαρά άτομα. Η ηλικιακή ομάδα με τα περισσότερα θύματα ήταν 19 έως 25 ετών. Συνολικά, τα άτομα ηλικίας μεταξύ 19 και 40 ετών αποτελούσαν τα τρία τέταρτα (77%) των νεκρών που αναφέρθηκαν.

Διαβάζοντας τα δεδομένα και τη λίστα με τα ονόματα, η βία κατά των θυμάτων είναι έντονη. Αν και σχεδόν τα μισά (46%) των θυμάτων πυροβολήθηκαν, πολλά ξυλοκοπήθηκαν, μαχαιρώθηκαν και κάηκαν μετά.

Πολλά εγκλήματα μίσους και δολοφονίες δεν καταγγέλλονται ή, το σημαντικότερο, λανθασμένα αναφέρονται στα μέσα ενημέρωσης – που σημαίνει ότι ο πραγματικός αριθμός θανάτων θα μπορούσε να είναι πολύ μεγαλύτερος. Τα δεδομένα της Trans Murder Monitoring δεν περιλαμβάνουν όλες τις περιπτώσεις που έχουν αναφερθεί παγκοσμίως, καθώς δεν προσδιορίζονται όλα τα τρανς θύματα δολοφονιών και διαφορετικών φύλων στις αναφορές του θανάτου τους ως τρανς ή διαφορετικού φύλου. Αυτά τα στοιχεία πρέπει επομένως να γίνουν κατανοητά στα συγκεκριμένα κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά και ιστορικά πλαίσια στα οποία εμφανίζονται.

Στην Ελλάδα, όλοι θυμόμαστε την χαρακτηριστική πρόσφατη υπόθεση δολοφονίας της Άννα Ιβάνκοβα, όπου βρέθηκε τον περασμένο Ιούλιο νεκρή με τραύματα από μαχαίρι στην Οδό Φυλής και στην αρχική ανακοίνωση της η αστυνομία έκανε λόγο για νεκρό άντρα, κάτι που άλλαξε όταν έγινε γνωστή πλέον η δολοφονία της άτυχης γυναίκας που είχε έρθει από την Κούβα στην χώρα μας για μία καλύτερη ζωή.

Θεσσαλονίκη

Με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Τρανς Μνήμης, το Thessaloniki Pride συμπράττει με το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών και τις Οικογένειες Ουράνιο Τόξο, και σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου πραγματοποιούν εκδηλώσεις στη Θεσσαλονίκη που ξεκίνησαν από χθες και συνεχίζονται και σήμερα, Κυριακή.

Σκοπός των εκδηλώσεων είναι να τιμήσουν τη μνήμη των τρανς ατόμων που δολοφονήθηκαν τη χρονιά που μας πέρασε, να ευαισθητοποιήσουν την κοινή γνώμη και να συμβάλουν στην ανατροπή των στερεοτύπων που γεννούν και διαιωνίζουν τις διακρίσεις, τους αποκλεισμούς και το ακραίο τρανσφοβικό μίσος που οδηγεί μέχρι και σε δολοφονίες.

17:00-19:00: Κινηματογράφος Ολύμπιον, αίθουσα Ολύμπιον

– Προβολή της ιστορικής ταινίας «Άγγελος» (1982), του Γιώργου Κατακουζηνού, είσοδος ελεύθερη με έκδοση εισιτηρίου μηδενικής αξίας

19:00-19:30: Εκκίνηση πλ. Αριστοτέλους, μπροστά από τον Κινηματογράφο Ολύμπιον

– Σιωπηλή πορεία με κεριά στο κέντρο της πόλης.

Οι διοργανώτριες οργανώσεις καλούν τα μέλη και τ@ φίλ@ της οργάνωσης, αλλά και όλον τον κόσμο, να τιμήσει τα θύματα των τρανσφοβικών επιθέσεων και να συμβάλει στην κατάργηση των στερεοτύπων που συστηματικά αποκλείουν, στιγματίζουν και αναπαράγουν την κακοποίηση σε βάρος των μελών της τρανς κοινότητας. Τα τρανς άτομα αντιμετωπίζουν ακόμα και σήμερα, σε παγκόσμιο επίπεδο, ακόμα και την πιο φριχτή εκδήλωση βίας, την αφαίρεση της ζωής τους, εξαιτίας ακριβώς αυτής τους της ταυτότητας.

Οι εκδηλώσεις ολοκληρώνονται με κάλεσμα σε πορεία τη Δευτέρα 20 Νοεμβρίου και κοινή ανακοίνωση του Ανοιχτού Συντονισμού Θεσσαλονίκης για τη Διεθνή Ημέρα Μνήμης Τρανς Θυμάτων και του Αντιφασιστικού/Αντιπατριαρχικού Σεπτέμβρη στη Θεσσαλονίκη ενόψει της 20ης Νοέμβρη, Ημέρα Μνήμης Τρανς Θυμάτων

Καλούμε σε πορεία τη Δευτέρα 20 Νοέμβρη – Διεθνή Ημέρα Μνήμης Τρανς Θυμάτων, στις 6.30μμ, στο Άγαλμα Βενιζέλου με συνθήματα, κεριά, σημαίες κάθε είδους, πανό και όποιο μη τρανσφοβικό μέσο και τρόπο εκφράζει την καθεμιά, τον καθένα και το καθένα, χωρίς περιορισμούς και απαγορεύσεις, αναφέρει το κάλεσμα.

«Δεν είναι μόνο θλίψη, είναι και οργή, για όλα τα τρανς θύματα σπάμε τη σιωπή»

Ο “Άγγελος”

Στην Αθήνα του 1976, έλαβε χώρα ένα τραγικό συμβάν, που συγκλόνισε την ήδη ασταθή και ταραγμένη από την μεταπολίτευση, Ελλάδα, ενώ εκ των υστέρων, την άλλαξε ριζικά σε κοινωνικοπολιτικό επίπεδο. Κυκλοφορεί η είδηση, για ένα φρικτό έγκλημα πάθους και στις επικεφαλίδες των τοπικών εφημερίδων, υπερισχύει ο τίτλος: «Απευχθανόταν τα αίματα, αλλά τον έσφαξε σαν αρνί!». Πίσω από τις σελίδες, κρύβεται η ιδιόμορφη ερωτική σχέση ενός 19χρονου ναύτη με έναν άλλον άντρα, που κατά συνέπεια έρχεται στο φως, μαζί με αρκετά που μέχρι τώρα θάβονταν καλά κάτω από τα χαλιά των Αθηναίων. Η σχέση εκτός από ομοφυλοφιλική (κάτι εριστικά σκανδαλώδες για τα δεδομένα της Ελλάδας την δεκαετία του ’70), ήταν και κακοποιητική, αναγκάζοντας τον νεαρό να έρθει αντιμέτωπος με το δίλημμα να απογοητεύσει τον σύντροφό του ή να υποκύψει στην παρότρυνσή του να εμπλακεί στην σέκτα των σεξ-εργατών.

Ο Άγγελος είναι δραματική ταινία του ελληνικού κινηματογράφου, παραγωγής 1982. Πρόκειται για την πρώτη ελληνική ταινία που ασχολήθηκε με το θέμα της ομοφυλοφιλίας στην Ελλάδα, τους τρανς, τις «κακόφημες πιάτσες», καθώς και ολόκληρο το πλαίσιο αντιμετώπισης αυτής της πραγματικότητας από την κοινωνία της εποχής.

Το σενάριο της ταινίας βασίστηκε σε αληθινά γεγονότα, και πιο συγκεκριμένα στην ολέθρια ερωτική σχέση του 19χρονου ναύτη Χρήστου Ρούσσου με τον 22χρονο επίσης ναύτη Ανέστη Παπαδόπουλο, σχέση η οποία οδήγησε στη δολοφονία του δεύτερου στις 7 Απριλίου 1976 και στην καταδίκη του πρώτου από το ναυτοδικείο σε ισόβια κάθειρξη.

Ένας νεαρός άνδρας, ο Άγγελος (τον υποδύεται σε πρώτη κινηματογραφική εμφάνιση ο Μιχάλης Μανιάτης έχοντας μαθητεύσει στο πλευρό του Άντονι Χόπκινς ο οποίος κλήθηκε ειδικά γι αυτόν το σκοπό) ερωτεύεται ένα σκληρό αρσενικό, τον Μιχάλη (τον υποδύεται ο Διονύσης Ξάνθος), που δεν ανέχεται να έχει σχέση με κάποιον του ίδιου φύλου. Έτσι μεταμφιέζει τον Άγγελο σε γυναίκα. Τον αναγκάζει να φαίνεται ακόμα πιο περιφρονητέο, με το να εκδίδεται. Ο Άγγελος επαναστατεί, από θύμα μετατρέπεται σε θύτης, και τελικά σκοτώνει τον εραστή του.

Η ταινία «Άγγελος» είναι για κάποιους μια σοκαριστική ταινία, που αποτελεί την παρθενική απεικόνιση του θέματος της ομοφυλοφιλίας και την κουλτούρα των τρανς στον ελληνικό κινηματογράφο, για άλλους ένα πρωτοποριακό θρίλερ, ενώ για κάποιους άλλους ένας αλλόκοτος συνδυασμός βαθύτατου τρόμου και θλιβερού μελοδράματος, που προκαλεί τρόμο και στεναχώρια καθ’ όλη την διάρκεια της θέασής της. Όμως κυρίως, μια συνεχή αίσθηση αμηχανίας και πόνου.

Το σενάριο της ταινίας έβρισκε εκείνη την εποχή της προβολής του, αντίθετες κάποιες οργανώσεις λόγω του περιεχομένου της. Μάλιστα η ταινία είχε απορριφθεί και από το Υπουργείο Πολιτισμού.

Σε μία τηλεοπτική συνέντευξη του πριν χρόνια, ο πρωταγωνιστής Μιχάλης Μανιάτης ανέφερε: «Εγώ δέχτηκα πόλεμο, κινδύνεψε η ζωή μου. Για να φύγουμε από την Ελλάδα που είχαμε την υποψηφιότητα για τα Όσκαρ, πήγα συνοδευόμενος με δύο περιπολικά – τα οποία δεν τα είχα ζητήσει εγώ – αλλά μας κυνηγούσαν οι παραθρησκευτικές οργανώσεις. Δεν περάσαμε καν από έλεγχο διαβατηρίων, τα έκαναν όλα από την Αστυνομία και το περιπολικό μας έβαλε μέσα στο αεροπλάνο της Ολυμπιακής για να φύγουμε για Αμερική σκηνοθέτης και εγώ. Έπαιρναν τηλέφωνο στο σπίτι και έλεγαν «Ο γιος σου είναι στο Σύνταγμα αυτή τη στιγμή, δεν θα γυρίσει ζωντανός». Το ήξερε η Αστυνομία. Αυτό ήταν από συγκεκριμένες ομάδες που δεν πρόκειται να αλλάξουν. Η ελληνική κοινωνία είναι πολύ πιο δεκτική από όσο νομίζουμε και δεν πρέπει να την κρίνουμε από μια μικρή μερίδα ανθρώπων. Όταν παίχτηκε ο «Άγγελος», που κανένας δεν ήξερε τι ταινία είναι αυτή, ο κόσμος δεν πήγαινε να τη δει σαν μια κουτσομπολίστικη σκανδαλιάρικη ταινία. Ήταν άνω των 18 και πήγαιναν οικογένειες, παππούδες, για αυτό και έκανε τόσες χιλιάδες εισιτήρια. Ερχόντουσαν 6.000 γράμματα τη βδομάδα από γονείς που ευχαριστούσαν για την ταινία. Διότι τους άνοιξε τα μάτια και είδαν αλλιώς τα παιδιά τους. Διότι είδαν ένα ηθικό δίδαγμα, δηλαδή είδαν την ουσία της ταινίας, μια ταινία για την αγάπη. Δεν ήταν μια ακτιβιστική ταινία για να χτυπήσει κάποια θέματα»

Η ταινία θα προβληθεί στο Ολύμπιον  την Κυριακή 19 Νοεμβρίου στις 17:00, με ελεύθερη είσοδο, στα πλαίσια ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΜΕΡΑ ΤΡΑΝΣ ΜΝΗΜΗΣ ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟ THESSALONIKI EUROPRIDE

Ο πραγματικός Άγγελος ή αλλιώς Χρήστος Ρούσσος, καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη. Το δικαστήριο δεν του αναγνώρισε το ελαφρυντικό του πρότερου έντιμου βίου. Οδηγήθηκε στο πιο σκληρό σωφρονιστικό ίδρυμα της εποχής, τις φυλακές της Κέρκυρας. Το 1986, ζήτησε από τον τότε Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Χρήστο Σαρτζετάκη, απονομή χάριτος, αλλά η αίτησή του απορρίφθηκε κατηγορηματικά καθώς «δεν επρόκειτο για έναν δολοφόνο αλλά για έναν ομοφυλόφιλο και, μάλιστα, παθητικό»… Αρνήθηκε οποιαδήποτε ιατρική βοήθεια και έφτασε στα πρόθυρα του θανάτου. Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, φοβούμενη τις πολιτικές συνέπειες που θα προκαλούσε ο θάνατός του, αποφάσισε να του απονείμει ομόφωνα χάρη, όμως ο Σαρτζετάκης παρέμεινε αμετακίνητος στην άποψή του και έφτασε στο σημείο να απειλεί τον τότε πρωθυπουργό Ανδρέα Παπανδρέου με παραίτηση. Ξέσπασε πολιτική θύελλα και ένα τεράστιο διεθνές κίνημα αλληλεγγύης με μποροστάρηδες ανθρώπους όπως η Μελίνα Μερκούρη, ο Μάνος Χατζιδάκις, ο Μιχάλης Ράπτης αλλά και οι Οτέλο ντε Καρβάλιο, Έντουαρντ Κένεντι, Ιβ Μοντάν και Ζαν Λουί Τρεντινιάν. Έγινε μέχρι και πορεία προς το Μέγαρο Μαξίμου στην οποία συμμετείχαν χιλιάδες πολίτες. Ο Σαρτζετάκης ήταν ανένδοτος. Τελικά, ο Ρούσος αποφυλακίστηκε το 1990 μετά από χάρη που του έδωσε ο επόμενος πρόεδρος της Δημοκρατίας. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής.

Για την ταινία, ο Χρήστος Ρούσσος κάνει λόγο αρχικά για πολλές ανακρίβειες, όπως το να τον παρουσιάζουν ως τραβεστί ενώ στην πραγματικότητα αυτό δεν είχε γίνει, ενώ ούτε η οικογένειά του ήταν όπως παρουσιάζεται στην ταινία. Κατέθεσε, μάλιστα, και αγωγή. Αργότερα, πάντως, ο Ρούσσος είπε πως πρόκειται για μια καλή ταινία που βοήθησε στην υπόθεσή του.

“Εγώ ποτέ δεν υπέκυψα στις πιέσεις και δεν έγινα τραβεστί και φυσικά δεν ήταν η οικογένεια μου έτσι όπως την παρουσίαζε η ταινία. Αμέσως υπέβαλα μέσω του δικηγόρου μου αγωγή, ζητώντας να σταματήσει η προβολή.  Όμως τα δικαστήρια της εποχής δεν έλαβαν  υπόψη τους το αίτημα μου, με το σκεπτικό ότι δεν με προσβάλλει η ταινία. Η ταινία σαν ταινία με την ματιά του σινεφίλ δεν μου άρεσε, έχω πολλές ενστάσεις για πολλά θέματα που την αφορούν, αλλά οκ. H βασική διαφορά μου με τον Άγγελο της ταινίας, είναι πως ο Άγγελος ήταν ένα στωικό και παθητικό πλάσμα, ενώ εγώ ήμουν ένα παιδί με πάθος και ζωντάνια που ήταν ερωτευμένο και μαχητικό. Παρά τις παραποιήσεις όμως η ταινία αυτή βοήθησε πάρα πολύ μετέπειτα, όταν έκανα τον απεργιακό μου αγώνα, με αίτημα την μείωση της ποινής μου” θα πει μερικά χρόνια αργότερα σε συνέντευξη του.