Ηλιακή ενέργεια: Γιατί ο ελληνικός ήλιος δεν μοιάζει ακόμα με λύση;

Η παραγωγή ηλιακής ενέργειας έφτασε σε νέο ρεκόρ στην ΕΕ τους καλοκαιρινούς μήνες, καθώς οι προμήθειες από φυσικό αέριο, υδροηλεκτρική ενέργεια και πυρηνική ενέργεια συμπιέστηκαν κατά τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης.

Ο καλοκαιρινός, ηλιόλουστος καιρός σε όλη την ήπειρο και η ώθηση στις ηλιακές εγκαταστάσεις συνέβαλαν στη δημιουργία ρεκόρ, η οποία ήταν 28% υψηλότερη από το προηγούμενο καλοκαίρι, σύμφωνα με έρευνα από την Ember, περιβαλλοντική ομάδα του Ηνωμένου Βασιλείου.

Η ποσότητα του ηλιακού φωτός που χτυπά την επιφάνεια της γης σε μιάμιση ώρα είναι αρκετή για να χειριστεί την κατανάλωση ενέργειας σε ολόκληρο τον κόσμο για έναν ολόκληρο χρόνο.

Οι ηλιακές τεχνολογίες μετατρέπουν το ηλιακό φως σε ηλεκτρική ενέργεια είτε μέσω φωτοβολταϊκών (PV) πάνελ είτε μέσω κατόπτρων που συγκεντρώνουν την ηλιακή ακτινοβολία. Αυτή η ενέργεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ή να αποθηκευτεί σε μπαταρίες ή θερμική αποθήκευση.

Η ηλιακή ενέργεια παρήγαγε 99,4 τεραβατώρες ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ Μαΐου και Αυγούστου. Αντιπροσώπευε το 12 τοις εκατό της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, από 9 τοις εκατό το προηγούμενο καλοκαίρι, αν και η αύξηση του ποσοστού οφειλόταν εν μέρει στην πτώση της προσφοράς των περισσότερων άλλων πηγών ενέργειας.

ΡΕΚΟΡ ΗΛΙΑΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Το ρεκόρ ηλιακής παραγωγής ήρθε σε μία περίοδο όπου και η Ευρώπη γνώρισε ρεκόρ καύσωνα. Αυτό οδήγησε σε αυξημένη ζήτηση ενέργειας για σκοπούς ψύξης σε μια εποχή που οι χώρες προσπαθούσαν να διατηρήσουν τη χρήση του φυσικού αερίου λόγω των αυξανόμενων τιμών ως αποτέλεσμα του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας που επηρεάζει τις προμήθειες.

Όπως δείχνει το παρακάτω διάγραμμα, η ηλιακή παραγωγή της ΕΕ αυξήθηκε κατά 28% το καλοκαίρι του 2022 (Μάιος-Αύγουστος), σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους.

Το μερίδιο της ηλιακής ενέργειας στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ήταν υψηλότερο στην Ολλανδία, με 23 τοις εκατό, και στη Γερμανία, με 19 τοις εκατό.

Η παραγωγή ηλιακής ενέργειας εξοικονόμησε τις εισαγωγές φυσικού αερίου της ΕΕ κατά 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα κατά τη διάρκεια των τεσσάρων μηνών, όπως υπολόγισε ο Ember, υποθέτοντας ότι όλη η ηλιακή ενέργεια αντικαθιστούσε το φυσικό αέριο.

Ο Dolf Gielen, διευθυντής τεχνολογίας και καινοτομίας στη Διεθνή Υπηρεσία Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, δήλωσε ότι ο κύριος λόγος για την παραγωγή ρεκόρ ηλιακής ενέργειας το περασμένο καλοκαίρι, ήταν η εκμετάλλευση περισσότερων αγροκτημάτων σε όλη την Ευρώπη.

«Η χωρητικότητα επεκτείνεται κάθε χρόνο κατά περίπου 15 τοις εκατό. Έτσι, αυτό σας δίνει τουλάχιστον 15 τοις εκατό κέρδος, ίσως λίγο περισσότερο επειδή η απόδοση των πιο πρόσφατων πάνελ είναι υψηλότερη», είπε. Το μερίδιο της ηλιακής ενέργειας στη συνολική παραγωγή ενέργειας στην Ευρώπη επηρεάστηκε επίσης από ξηρασίες, οι οποίες περιόρισαν την υδροηλεκτρική και την πυρηνική παραγωγή από χώρες όπως η Γαλλία.

Ακόμα κι έτσι, η διαλείπουσα φύση της ηλιακής ενέργειας σημαίνει ότι πρέπει να συμπληρωθεί με άλλες πηγές που μπορούν να παράγουν ηλεκτρική ενέργεια τη νύχτα, όπως σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με αέριο ή άνθρακα. Οι ευρωπαϊκές χώρες επιδιώκουν να ενισχύσουν την ικανότητά τους να αποθηκεύουν ενέργεια για να αντιμετωπίσουν την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Οι ευρωπαϊκές τιμές του φυσικού αερίου έχουν εκτοξευθεί λόγω των περιορισμένων προμηθειών φυσικού αερίου από τη Ρωσία, με συμβόλαια που συνδέονται με την TTF, τη χονδρική τιμή του φυσικού αερίου στην Ευρώπη, να διαπραγματεύονται περισσότερο από 300 τοις εκατό υψηλότερα από ό, τι πριν από ένα χρόνο, πιέζοντας τα νοικοκυριά καθώς και τις εταιρείες κοινής ωφέλειας.

Η Πολωνία είχε τη μεγαλύτερη αύξηση στην παραγωγή ηλιακής ενέργειας τα τελευταία πέντε χρόνια, με 26 φορές αύξηση μεταξύ του καλοκαιριού του 2018 και του καλοκαιριού του 2022, είπε ο Ember. Η Φινλανδία, η Ουγγαρία, η Λιθουανία και η Ολλανδία είχαν επίσης δει μεγάλες αυξήσεις στην παραγωγή ηλιακής ενέργειας κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, όπως πρόσθεσε.

«Το μεγάλο πλεονέκτημα είναι ότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι ο δρόμος προς τα εμπρός εάν θέλουμε να πληρώνουμε λιγότερα για τα εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα, εάν θέλουμε να είμαστε πιο ενεργειακά ασφαλείς και να μην εκβιαζόμαστε από προμηθευτές όπως η Ρωσία», είπε ο Paweł Czyżak, ανώτερος αναλυτής στην Ember και ένας από τους συντάκτες της έκθεσης.

Τι γίνεται όμως με την Ελλάδα;

Μία χώρα που φημίζεται για τον ήλιο της, πόσο τον εκμεταλλεύεται προς όφελος της;

Μόλις τους περασμένους μήνες, Ιούνιο και Ιούλιο, η Ελλάδα συγκαταλέχθηκε στις 7 ευρωπαϊκές χώρες όπου το ποσοστό των φωτοβολταϊκών στην παραγωγή ρεύματος ξεπέρασε επιτέλους το διψήφιο ποσοστό, συμβάλλοντας έτσι για πρώτη φορά η συμμετοχή του ήλιου στο «μίγμα» ηλεκτροπαραγωγής σε όλη την Ευρώπη, με ποσοστό που άγγιξε το 10%.

Αυτό επισημαίνει το Ember σε ανάλυσή του για τους πρώτους δύο μήνες του φετινού καλοκαιριού, όπου κατατάσσει τη χώρα μας στην τέταρτη θέση (μαζί με την Ιταλία), με κριτήριο το «ηλιακό μερίδιο» στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, με 13%. Μεγαλύτερη επίδοση είχαν τρία μόλις κράτη, και συγκεκριμένα η Ολλανδία (17%), η Γερμανία (17%) και η Ισπανία (16%).

Κάπου εδώ να πούμε, για στατιστικούς ίσως λόγους, ότι σύμφωνα με τη Γερμανική Ένωση Ηλιακών Συστημάτων, μόνο το πρώτο εξάμηνο του 2022 οι εγκαταστάσεις ηλιακών συλλεκτών για οικιακή και εμπορική χρήση αυξήθηκαν κατά 22%, σε σύγκριση με το 2021.

Στη Γερμανία έτσι; – Ας το κρατήσουμε αυτό.

Σύμφωνα με την Ember πάλι, ήδη από το καλοκαίρι του 2020, στην Ελλάδα και την Πορτογαλία η ηλιακή ενέργεια είχε ξεπεράσει για πρώτη φορά τον λιγνίτη σε συμμετοχή στην ηλεκτροπαραγωγή. Φέτος αυτό συνέβη στην Ουγγαρία, στην οποία η ηλιακή ενέργεια αύξησε το μερίδιό της σε 12% το φετινό καλοκαίρι, έναντι 3% το δίμηνο Ιουνίου-Ιουλίου 2018. Στην ίδια χώρα, το μερίδιο της ηλεκτροπαραγωγής από άνθρακα περιορίσθηκε σε μόλις 10% το φετινό καλοκαίρι, έναντι 17% τον Ιούνιο-Ιούλιο του 2018.

Οι ηλιακοί θερμοσίφωνες που μπήκαν δυναμικά στη ζωή μας στα μέσα της δεκαετίας του ’80, σήμερα διαθέτουν μόλις τα τρία στα δέκα νοικοκυριά, την ίδια ώρα που χώρες όπως η Κύπρος και το Ισραήλ έχουν φτάσει ήδη στο 90%.

ΕΠΙΔΟΤΗΣΗ ΓΙΑ ΗΛΙΑΚΟΥΣ ΘΕΡΜΟΣΙΦΩΝΕΣ;

Πρόγραμμα επιδότησης για τοποθέτηση ηλιακών θερμοσιφώνων, προανήγγειλε ο υπουργός Ενέργειας, καθώς επιβεβαίωσε ότι αναζητούνται τρόποι για να εξοικονομηθεί ενέργεια στο μέλλον και οι ηλιακοί θερμοσίφωνες αποτελούν μία λύση, η οποία θα πριμοδοτηθεί στο επόμενο διάστημα. Ο υπουργός δεν είπε κάτι περισσότερο, καθώς το σχέδιο βρίσκεται στα σκαριά, ωστόσο, τόνισε ότι είναι πρόθεση της κυβέρνησης να επιδοτήσει την ενέργεια περαιτέρω.

Κάπου εδώ να πούμε ότι το κόστος εγκατάστασης ενός ηλιακού κυμαίνεται στα 1.000-1.500 ευρώ και η απόσβεση γίνεται σχετικά γρήγορα, όπως αναφέρεται από χρήστες και ειδικούς.

Η ηλιακή ενέργεια στο σύνολό της είναι πρακτικά ανεξάντλητη, αφού προέρχεται από τον ήλιο, και ως εκ τούτου δεν υπάρχουν περιορισμοί χώρου και χρόνου για την εκμετάλλευσή της.

Όσον αφορά την εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι χωρίζεται σε τρεις κατηγορίες εφαρμογών: τα παθητικά ηλιακά συστήματα, τα ενεργητικά ηλιακά συστήματα ή Ηλιοθερμικά συστήματα, και τα φωτοβολταϊκά συστήματα. Τα παθητικά και τα ενεργητικά ηλιακά συστήματα εκμεταλλεύονται τη θερμότητα που εκπέμπεται μέσω της ηλιακής ακτινοβολίας, ενώ τα φωτοβολταϊκά συστήματα στηρίζονται στη μετατροπή της ηλιακής ακτινοβολίας σε ηλεκτρικό ρεύμα μέσω του φωτοβολταϊκού φαινομένου.

Η επιτυχία που θα μπορούσε να έχει το αποτέλεσμα της παραγωγής ηλιακής ενέργειας θα μπορούσε να συμβάλει στη δημιουργία ενός δρόμου που θα οδηγεί από την ενεργειακή και κλιματική ανασφάλεια που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή η ΕΕ, στην ασφάλεια μίας λιγότερο εξαρτώμενης σχέσης. Κάτι που όμως, έχει πολλή δουλειά για την Ελλάδα που θα πρέπει να κάνουμε σίγουρα τα επόμενα χρόνια.