Ιστορική συμφωνία για την ΕΕ, αλλά που κρύβεται το μελανό σημείο;

Λέξεις: Γεωργία Κριεμπάρδη

Ιστορική συμφωνία για την ΕΕ, αλλά που κρύβεται το μελανό σημείο;

Τι αποφασίστηκε

Ιστορική χαρακτηρίστηκε η συμφωνία στην οποία κατέληξαν οι 27 της Ε.Ε., μετά τη Σύνοδο Κορυφής για το μέλλον της οικονομίας της Ένωσης μετά το πέρας της πανδημίας. Πρόκειται για συμφωνία που εξασφαλίζει πακέτο 750 δισεκατομμυρίων ευρώ για την ανάκαμψη της οικονομίας. Τα 390 δις του πακέτου θα δοθούν στα κράτη- μέλη ως επιχορηγήσεις ενώ το υπόλοιπο ποσό ως δάνεια. Εκτός από το στοιχείο της οικονομίας, στο επίκεντρο της συμφωνίας βρέθηκε και το κράτος δικαίου. «Η χρήση Ευρωπαϊκών κεφαλαίων θα συνδέεται με όρους για το κράτος δικαίου. Η Ευρώπη δεν είναι μόνο αγορά και νόμισμα. Είναι μια κοινότητα αρχών» επεσήμανε ο Μαρκ Ρούτε μετά τη Σύνοδο. Το πακέτο των 750 δις συνοδεύει κι ένας ευρωπαϊκός προϋπολογισμός για το διάστημα 2021-2027 ύψους 1.074 δις ευρώ. Στο τραπέζι της Συνόδου τέθηκε και το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, για την οποία αποφασίστηκε να δοθεί το 30% των δαπανών της Ένωσης. Ειδική αναφορά υπήρξε και για τις χώρες που έχουν πληγεί από το brexit, με τη δημιουργία ειδικού ταμείου 5 δις ευρώ. Για την αποπληρωμή των δανείων, νέες πηγές εσόδων θα εξασφαλιστούν με ειδικούς φόρους για τα μη ανακυκλώσιμα πλαστικά, θέσπιση φόρων σε ψηφιακούς κολοσσούς καθώς και σύσταση μηχανισμού προσαρμογής στα σύνορα. 

Συγκεκριμένα, τα ποσά αποφασίστηκε να δοθούν ως εξής:

• Recovery and Resilience Facility (RRF) 672,5 δισ εκ των οποίων 360 δισ. δάνεια και 312,5 δισ. επιχορηγήσεις
• Συμπλήρωμα συνοχής: 47,5 δισ.
• Horizon Europe: 5 δισ.
• InvestEU: 2,1 δισ.
• Αγροτική Ανάπτυξη: 7,5 δισ.
• Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (JTF): 10 δισ.
• RescEU: 1,9 δισ.
• NDICI: 3,5 δισ.

Η Ελλάδα εξασφάλισε από τη συμφωνία ένα πακέτο ύψους 72 δισ. ευρώ. Ωστόσο, η χώρα μας χάνει 2-2,5 δισ από τις επιδοτήσεις. Από το ποσό που εξασφαλίστηκε, τα 32 δισ. προέρχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης. Τα 19 δισ. είναι επιχορήγηση ενώ τα υπόλοιπα δανεικά και θα επιστραφούν στον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό. Ικανοποιημένη εμφανίστηκε η κυβέρνηση με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να αναφέρει : «Η Ευρώπη ακούει τη βοή των επικείμενων γεγονότων και έδειξε ότι μπορεί να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων», κάνοντας λόγο για αμοιβαίες υποχωρήσεις και συμβιβασμούς και τονίζοντας ότι η Ελλάδα ανέκτησε την αξιοπιστία της, καθώς συμμετείχε ενεργά σε όλες τις διαπραγματεύσεις που έγιναν.

Η παγίδα

Ο Αναπληρωτής καθηγητής διεθνών σχέσεων στο τμήμα Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ, Χρήστος Φραγκονικολόπουλος, ανέφερε: «Την τελευταία δεκαετία η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετώπισε μια σειρά από πρωτόγνωρες προκλήσεις σε πολλαπλά επίπεδα: χρηματοπιστωτικό (κρίση χρέους), προσφυγικό, εξωτερικής πολιτικής (Ρωσία Κριμαία), δημοκρατίας-νομιμοποίησης (λαϊκισμός) και διάλυσης (Brexit). Σήμερα, προστίθεται και η πρόκληση της δημόσιας υγείας, με την εξάπλωση του COVID19», διερωτώμενος για το ποιο θα είναι το μέλλον της Ε.Ε. 

Σύμφωνα με το απαισιόδοξο σενάριο που εκτίμησε ο κ. Φραγκονικολόπουλος, η Ε.Ε. θα παραμένει ευάλωτη σε νέες κρίσεις και προκλήσεις που αναπόφευκτα θα οδηγήσουν στη διάλυσή της, όσο αδυνατεί να διαχειριστεί συλλογικά τις επιπτώσεις της πανδημίας και ειδικότερα τις οικονομικές. Εστιάζοντας στο κομμάτι της δημόσιας υγείας είχε επισημάνει πως : «Το Συμβούλιο τροποποίησε τoν προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το 2020 προκειμένου να ελευθερωθούν κονδύλια για την αντιμετώπιση της κρίσης COVID-19, επεξεργάζεται τη δημιουργία ενός Ταμείου Ανάπτυξης και η Επιτροπή και τα κράτη μέλη της συντονίσουν ακόμη πιο στενά τις δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας για την καταπολέμηση του κορωνοϊού, υποστηρίζοντας το σχέδιο δράσης «ERA vs Corona» που προέκυψε μέσα από συζητήσεις μεταξύ των υπηρεσιών της Επιτροπής και των εθνικών υπουργείων. Οι αρχηγοί των κρατών μελών της Ε.Ε. οφείλουν να μας εφιστήσουν την προσοχή και στις παγίδες που προκύπτουν από έκτακτα και ειδικά μέτρα. Ας πάρουμε για παράδειγμα τη συζήτηση για την έκδοση κοινών ομολόγων από ένα Ταμείο Ανάκαμψης. Τι μπορεί να σημαίνει αυτό; Μια ευκαιρία για τις πλούσιες χώρες της Ε.Ε. να θωρακίσουν, μαζί με τις δικές τους και τις οικονομίες των πιο φτωχών καθώς και τη βιωσιμότητα της Eυρωζώνης; Ή τη χρήση του Ταμείου Ανάπτυξης με στόχο να εφαρμοστούν αυστηρά και σχολαστικά μέτρα διαχείρισης των ομολόγων/δανείων, παρακάμπτοντας και το ρόλο που έχουν τα εθνικά κοινοβούλια ως προς τον τρόπο που θα χειριστεί το Ταμείο Ανάπτυξης της επιπτώσεις της κρίσης;». Όπως προέκυψε από τη Σύνοδο Κορυφής, μάλλον το Ταμείο Ανάπτυξης που συστάθηκε έχει στόχο την εφαρμογή μέτρων διαχείρισης ομολόγων/ δανείων και όχι μια αλληλέγγυα διαχείριση του ζητήματος. 

Στην Σύνοδο συζητήθηκαν οικονομικά ζητήματα, θέματα κλιματικής αλλαγής αλλά και κράτους δικαίου. Για ένα ζήτημα υγειονομικής φύσεως όμως, όπως η πανδημία που πλήττει τον πλανήτη εδώ και κάποιους μήνες, κεντρικό ζήτημα στο τραπέζι των συζητήσεων θα έπρεπε να είναι λεπτομέρειες που αφορούν στο σύστημα υγείας και την επιπλέον ενίσχυση του, ιδιαίτερα σε φτωχότερες χώρες εντός της Ένωσης. Αντιθέτως, φάνηκε πως μειώθηκαν μάλιστα και κονδύλια για την δημόσια υγεία. Κεντρική πολιτική της ΕΕ στο τραπέζι της Συνόδου θα έπρεπε να ήταν μια ενωτική λογική που αγκαλιάζει τα λιγότερα ισχυρά οικονομικά κράτη- μέλη, ώστε η Ε.Ε. να ενδυναμωθεί συλλογικά. Μια Ευρωπαϊκή Ένωση που ουκ ολίγες φορές έχει δείξει ότι κινείται σε ένα πλαίσιο ενδυνάμωσης των ήδη ισχυρών χωρών και όχι στήριξης των αδύναμων, θα περιμέναμε αυτή τη φορά- σ’ ένα ζήτημα που αφορά στην υγεία- να έχει μια διαφορετική οπτική, ώστε να επωφεληθεί συλλογικά η Ευρωζώνη. 

«Σε γενικές γραμμές, η Ε.Ε. λειτουργικά είναι επιδέξια στην διαχείριση κρίσεων» υπογράμμισε ο κ. Φραγκονικολόπουλος, συμπληρώνοντας: « Η Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτει την απαιτούμενη ικανότητα να αντεπεξέρχεται και σε μεγάλο βαθμό να προσαρμόζεται, συνδυάζοντας την σταθερότητα με μικρές και αποφασιστικές αλλαγές. Που σημαίνει ότι η κρίση της πανδημίας είναι απίθανο να αμφισβητήσει την ύπαρξη και τον χαρακτήρα της ΕΕ».