Λάτρης της Ιστορίας σώζει σπάνιο γερμανικό ποδήλατο της Βέρμαχτ από το χυτήριο στη Θεσσαλονίκη

Ήταν σχεδόν ένας χρόνος πριν, όταν ο Ανδρέας Ασσαέλ, σε μια βόλτα προς αναζήτηση ιδιαίτερων παλαιών αντικειμένων, που αγαπά από μικρό παιδί, εντόπισε σε μια μάντρα με παλιοσίδερα στη Θεσσαλονίκη -εκεί που καταλήγουν λογής λογής αντικείμενα, ένα «βήμα» πριν από το χυτήριο- ένα ιδιαίτερο ποδήλατο.

Η καλά εκπαιδευμένη ματιά του ξεχώρισε μέσα σ’ ένα βουνό από σκραπ τον ξεχωριστό σκελετό ενός ποδηλάτου, που δεν έμοιαζε με κανένα απ’ αυτά που κυκλοφορούσαν παλαιότερα στην Ελλάδα. Αντίθετα, η μορφή του παρέπεμπε στα γερμανικά στρατιωτικά ποδήλατα, η χρήση των οποίων ήταν ιδιαίτερα εκτεταμένη την περίοδο της Κατοχής. Το ποδήλατο πέρασε στην ιδιοκτησία του κ. Ασσαέλ, ο οποίος ανακάλυψε πως πρόκειται όντως για γερμανικό στρατιωτικό ποδήλατο της Βέρμαχτ και, μέσα στην περίοδο της καραντίνας, το ανακατασκεύασε κομμάτι- κομμάτι δίνοντας μια δεύτερη ευκαιρία «ζωής» σε ένα σπάνιο αντικείμενο.

Τα Truppenfahrrad ή Truppenrad, όπως ονομάζονται αυτά τα ποδήλατα, είναι πλέον πολύ σπάνια, με την τιμή τους στις διάφορες ιστοσελίδες πωλήσεων ανά τον κόσμο να «αγγίζει» τις 2.000 ευρώ, ενώ ακόμη μεγαλύτερη είναι η ιστορική τους σημασία, αφού πρόκειται για ποδήλατα που χρησιμοποιούσε ο γερμανικός στρατός σε μεγάλο αριθμό, όπως λέγεται, τόσο στις μονάδες αναγνώρισης όσο και στις μονάδες μεταφοράς προμηθειών που διέθετε. Μάλιστα, στην Ελλάδα, είναι ίσως και το μοναδικό, όπως εξηγεί ο κ. Ασσαέλ, αφού δεν υπάρχουν διαθέσιμες πληροφορίες για όμοιό του.

«Από μικρός αγαπώ πολύ τα παλιά πράγματα. Πήγαινα από τότε στον Βαρδάρη, πίσω από τον Σιδηροδρομικό Σταθμό, σε κάποιες μάντρες ανακύκλωσης και κοιτούσα για παλιά αντικείμενα που μ’ ενδιέφεραν και πάντα έβρισκα κάτι να ασχοληθώ. Όταν πήγα στο Πολυτεχνείο στο Μόναχο, όπου σπούδασα ηλεκτρολόγος μηχανικός και οικονομολόγος, βρέθηκα σε μια εποχή παράδεισου για ιστορικούς και συλλέκτες. Ήταν η εποχή που οι Γερμανοί διασκέδαζαν ξεπουλώντας ό,τι έβρισκαν στα υπόγεια και στις σοφίτες τους για λίγα μάρκα, σε υπαίθριες αγορές, τα λεγόμενα Flohmarkt. Ασχολήθηκα πολύ με την ιστορία. Ανακάλυψα και μελέτησα διάφορα, από χειρόγραφα της εποχής του Όθωνα μέχρι και φωτογραφικά αρχεία ναζιστικών εγκλημάτων στην Ελλάδα. Είμαι εκ των αρχικών διαχειριστών της ομάδας του FB “Άγνωστη Θεσσαλονίκη”, η οποία είναι η μεγαλύτερη κλειστή ομάδα για την πόλη μας με 80.000 μέλη και ασχολείται με την ιστορία της», λέει ο κ. Ασσαέλ, «ξεδιπλώνοντας» στο ΑΠΕ-ΜΠΕ την αγάπη του για αντικείμενα που «κουβαλούν» τη δική τους ξεχωριστή ιστορία.

Σε μια από τις πολλές αναζητήσεις του, όπως εξιστορεί, έτυχε να δει και το συγκεκριμένο ποδήλατο, που του κίνησε την περιέργεια. «Ξέρω -λέει- ότι τα μονοσκέλετα παλιά ποδήλατα είναι σπάνια για την Ελλάδα. Το κοίταξα καλύτερα και κατάλαβα ότι είναι μάλλον ευρωπαϊκό ποδήλατο που είχε έρθει εδώ. Μού το κατέβασαν από το βουνό των σκραπ, το είδα και από τις γνώσεις που έχω, κατάλαβα ότι είναι στρατιωτικό. Έχει ιδιαιτερότητες που δεν έχουν τα άλλα ποδήλατα. Το πρώτο που κοίταξα είναι ο μοχλός που είναι στο τιμόνι, που όταν τον σηκώνεις προς τα πάνω βγαίνει όλο το τιμόνι. Αυτό το είχαν έτσι για να μπορούν να βγάζουν τα τιμόνια στα τρένα, στα φορτηγά κ.ά.».

Όταν έφτασε το ποδήλατο στα χέρια του κ. Ασσαέλ ήταν, όπως περιγράφει, σε άθλια κατάσταση. Ωστόσο, όταν άρχισε να το ανακατασκευάζει, το μεράκι και η φροντίδα που τού έδειξε ανταμείφθηκε με την ανακάλυψη μικρών …θησαυρών. «Το ποδήλατο ήταν βαμμένο όλο γκρι- και το τιμόνι και οι ζάντες και είχε επίσης ένα πολύ μεγάλο κουδούνι τύπου ντινγκ-ντονγκ. Αυτή ήταν η πρώτη μεγάλη μου έκπληξη γιατί όταν άρχισα να το καθαρίζω, είδα ότι στο σημείο του κουδουνιού, εκεί που το πιέζουμε για να κάνει θόρυβο, υπάρχει ο Λευκός Πύργος με την παλιά ελληνική σημαία».

Ο καιρός περνούσε και το ποδήλατο έμενε στην αυλή του σπιτιού του κ. Ασσαέλ περιμένοντας καρτερικά την ώρα που ο ιδιοκτήτης του θα βρει τον χρόνο ώστε να ασχοληθεί μαζί του. Όλο αυτό το διάστημα, ωστόσο, ο έμπειρος συλλέκτης δεν καθόταν με σταυρωμένα χέρια, αλλά αντίθετα μάζευε κομμάτι κομμάτι -με αγορές μέσω διαδικτύου ή από παζάρια παλαιών αντικειμένων στη Γερμανία- όλα εκείνα τα στοιχεία που θα έκαναν το ποδήλατο να πάρει την πρότερη μορφή του.

Η αναγκαστική παραμονή στο σπίτι λόγω των μέτρων για τον κορονοϊό, ήταν το χρονικό «παράθυρο» εκείνο που έδωσε στον κ. Ασσαέλ την ευκαιρία να ασχοληθεί με το ποδήλατο, που σήμερα πλέον έχει πάρει σχεδόν την τελική του μορφή. «Ήρθε η καραντίνα και στο μεταξύ είχα μαζέψει ό,τι χρειαζόμουν για να το συμπληρώσω, όλα τα κομμάτια που έλειπαν ή είχαν αλλαχθεί με τα χρόνια. Ένα μέρος μαζεύτηκε εδώ, όπως η σχάρα που είναι ιδιαίτερη- στρατιωτική, το μπροστινό, κάθετο φρένο το βρήκα στη Γερμανία, σ’ ένα παζάρι αντικών, όπως επίσης και το μπροστινό φτερό», αναφέρει ο κ. Ασσαέλ και περιγράφει βήμα βήμα τη διαδικασία:

«Το διέλυσα, πήρα ένα πολύστροφο μηχάνημα με βουρτσάκι μεταλλικό και πολύ μαλακά το καθάρισα. Έμεινα κατάπληκτος όταν βρήκα τις σφραγίδες. Δεν περίμενα να βρω ημερομηνία. Βρήκα την ημερομηνία “1942” και δύο σφραγίδες. Η μία σφραγίδα είναι εξαψήφια, που είναι η παραγωγή του εργοστασίου και η άλλη είναι τετραψήφια, που είναι το νούμερο που έδωσαν στην παραγγελία των ποδηλάτων όταν ήρθαν στην Ελλάδα. Πχ ήρθαν 3.000 ποδήλατα και αυτό ήταν το 2.399. Έχει κι άλλα που βρήκα. Ο κορμός έχει ένα χτύπημα κι έχει γίνει μια επιδιόρθωση. Κάποιος σκοτώθηκε μ’ αυτό το ποδήλατο ή τραυματίστηκε βαριά. Πρέπει να έγινε τον καιρό της Κατοχής αυτό γιατί επιδιορθώθηκε και αλλάχθηκε από την μπροστινή ρόδα το στεφάνι. Η ζάντα είναι ιταλική της εταιρείας Beretta και ο άξονας γερμανικός. Η πίσω ρόδα γράφει 1942 κι έχει τον γερμανικό αετό και την επιγραφή “Deutsches Reichspatent”. Όταν έξυνα το ποδήλατο και έβγαινε το γκρι το χρώμα από κάτω έβρισκα το μαύρο. Αυτά ήταν ολόμαυρα τα ποδήλατα, τα στρατιωτικά, γιατί δεν έπρεπε ν’ αντανακλά τίποτα. Τα πάντα είναι μαύρα, έως και οι ακτίνες και οι ζάντες είναι βαμμένα μαύρα με λαδομπογιά ή μαυρισμένα».

Το μόνο που λείπει από το ποδήλατο πλέον, το οποίο είναι της εταιρείας «ΡΕΚΟΡΝΤ», είναι το μεταλλικό σήμα του στη βάση του τιμονιού, το οποίο ωστόσο κατάφερε να εντοπίσει, μέσω διαδικτύου, ο κ. Ασσαέλ στην Πολωνία και σύντομα αναμένεται να πάρει και αυτό τη θέση του. «Η σπανιότητα του ποδηλάτου είναι τρομερή. Και στη Γερμανία ένα τέτοιο ποδήλατο είναι δυσεύρετο», εξηγεί ο κ. Ασσαέλ, ενώ αναφορικά με τη σημασία που έχει η εύρεσή του στην Ελλάδα επισημαίνει πως έγκειται στο ότι «κατέβηκε το ’42 κατά τη διάρκεια της Κατοχής και παρέμεινε» κι αυτό είναι πολύ σπάνιο γιατί οι Γερμανοί, εγκαταλείποντας την Ελλάδα, πήραν ακόμη και τα ποδήλατα μαζί τους. Όσο για τη χρήση του εφεξής; «Δεν θα το κυκλοφορήσω. Θα το έχω γιατί κάθε φορά που κυκλοφορείς ένα ποδήλατο και περνάς από ανώμαλο δρόμο πχ, είναι σαν ένα χτύπημα», λέει ο κ. Ασσαέλ. Δηλώνει, ωστόσο, πως εφόσον οι «Κλασσικοί Ποδηλάτες», οι οποίοι και τον βοήθησαν στη διακρίβωση της «ταυτότητας εργοστασίου» του σπάνιου αυτού ποδηλάτου, κάνουν κάποια έκθεση θα τούς το παραχωρούσε προσωρινά για τις ανάγκες της.

Πηγή: ΑΠΕ, Σοφία Παπαδοπούλου

*Τις φωτογραφίες παραχώρησε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για το παραπάνω ρεπορτάζ ο κ. Ασσαέλ