Μαλακάσα: Aυτοψία στην ανοιχτή δομή φιλοξενίας προσφύγων

Περίπου 40 χιλιόμετρα έξω από την Αθήνα, μία ανάσα από το κλεινόν άστυ, συναντά κανείς το κέντρο φιλοξενίας προσφύγων στη Μαλακάσα. Στην πινακίδα αναγράφεται «Στρατόπεδο Γερακίνη» φανερώνοντας τι ήταν ο χώρος πριν μετονομαστεί σε κέντρο φιλοξενίας προσφύγων Γερακίνη. Το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων βρέθηκε στην ανοιχτή δομή της Μαλακάσας και κατέγραψε μια ημέρα για όσους διαμένουν εκεί.

Είναι 1 το μεσημέρι και μόλις εκείνη την ώρα, έχει φτάσει το φορτηγό με τις προμήθειες. Κρατώντας στα χέρια τους καφάσια περίπου 30 άνθρωποι στήνονται στην ουρά για να τους διανεμηθούν τρόφιμα. Τα καφάσια γεμίζουν και οι άνθρωποι επιστρέφουν στα «δωμάτιά» τους. Σπίτια γι’ αυτούς πια είναι τα κοντέινερ, που περιέχουν δύο κρεβάτια, μία κουζίνα και μία τουαλέτα. Σκηνές πλέον δεν υπάρχουν. Έχουν αντικατασταθεί από περισσότερα κοντέινερς και στο κέντρο μία λυόμενη κατασκευή μέσα στην οποία βρίσκονται «δωμάτια». Λίγο πιο κάτω κάνει την καθιερωμένη εβδομαδιαία επίσκεψή της η κινητή δανειστική βιβλιοθήκη τής «Echo Refugee Library». Βιβλία κλασικής λογοτεχνίας, παραμύθια, μεταφρασμένα στα αραβικά και στα φαρσί, αποτελούν τη συντροφιά μικρών και μεγάλων, που είδαν μέσα σε τρία χρόνια τη ζωή τους να αλλάζει ριζικά. Η 13χρονη Άιλα από το Ιράν δίνει τα στοιχεία της και δανείζεται το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ. Το διάλεξε γιατί και εκείνη «βρίσκεται υπό διωγμό», όπως λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Φεύγει χαρούμενη και πηγαίνει στο κοντέινερ να το διαβάσει γιατί πρέπει να το επιστρέψει άμεσα. «Μέσω της κινητής βιβλιοθήκης προσπαθούμε να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να περνούν τον χρόνο τους δημιουργικά. Θέλουμε να συμβάλλουμε στην εκπαίδευση των προσφύγων και των μεταναστών που βρίσκονται στην Ελλάδα, γι’ αυτό τον λόγο επισκεπτόμαστε μία φορά την εβδομάδα διάφορα καμπς. Οι άνθρωποι αυτοί περνούν ώρες, μέρες, μήνες, δίχως να κάνουν τίποτα, δεν μπορούν να κάνουν τίποτα», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Μέγκαν που είναι εθελόντρια στην Echo refugee library. Λίγο πιο πέρα από το βανάκι της κινητής βιβλιοθήκης, η Βιρτζίνια από την Ισπανία, παίζει τζένγκα με τον Μοχάμεντ από το Αφγανιστάν ,την Ζάχρα από το Ιράν, τον Μεχμέτ από το Αφγανιστάν. Εκτός από βιβλία παρέχουν και παιχνίδια για να απασχολούν όσα παιδιά δεν πηγαίνουν σχολείο εκείνες τις ώρες. Το σημείο αυτό κατακλύζεται από παιδικές χαρούμενες φωνές. Περπατώντας πιο κάτω οι φωνές σιγάζουν κι αντικαθίστανται από τον ήχο των βημάτων στα χαλίκια που υπάρχουν στο έδαφος. Και οι εναλλαγές στους ήχους συνεχίζονται, με τη σκυτάλη να δίνεται στα κομπρεσέρ, μιας και γίνονται εργασίες για να φτιαχτούν προκατασκευασμένα σπίτια που θα φιλοξενήσουν πρόσφυγες και μετανάστες που ήδη μένουν στο κέντρο φιλοξενίας.

Η δομή της Μαλακάσας βρίσκεται υπό γενική ανακατασκευή με απώτερο σκοπό τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης. Η μέγιστη χωρητικότητα της υπολογίζεται στα 1140 άτομα ενώ τώρα διαμένουν 1020 άτομα, κυρίως οικογένειες, με την πλειοψηφία τους να προέρχονται από Αφγανιστάν και Ιράν. Πρόκειται για ένα κέντρο που φτιάχτηκε τον Μάρτιο του 2016. Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής: «Σε όλες τις δομές φιλοξενίας της Αττικής, όπως και σε όλη την ηπειρωτική χώρα, παρέχονται στους αιτούντες άσυλο συνθήκες στέγασης σε πολύ καλό επίπεδο, καθώς και σίτιση, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, πρόσβαση όλων των παιδιών στο εκπαιδευτικό σύστημα, ψυχοκοινωνική υποστήριξη και προγράμματα αναψυχής και δημιουργικής απασχόλησης».

Συγκεκριμένα μέσα στην ανοιχτή δομή φιλοξενίας της Μαλακάσας ξεχωριστό τμήμα έχει το υπουργείο Παιδείας, το ΚΕΕΛΠΝΟ και ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης. Ακόμη, παιδιά κι ενήλικες έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθούν μαθήματα ελληνικών, αγγλικών και μαθηματικών, που τους παρέχει η οργάνωση «SolidarityNow». «Το πρόγραμμα δεν έχει πολύ καιρό που έχει ξεκινήσει και μέχρι στιγμής έχουν γραφτεί περίπου 300 άτομα, ενήλικες κι ανήλικοι. Παρέχουμε μη τυπική εκπαίδευση κι ο ρόλος μας είναι υποστηρικτικός γιατί έχουμε δομήσει το πρόγραμμά μας σύμφωνα με τις ώρες του σχολείου, λόγω ότι τα περισσότερα παιδιά πηγαίνουν ήδη σε κάποιο σχολείο», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Κώστας από το «SolidarityNow». Την ώρα εκείνη έχει σχολάσει η τάξη των ενηλίκων και παίρνουν σειρά τα μικρότερα παιδιά ηλικίας 10-15 ετών. Το πρόγραμμα έχει δραστηριότητες και παιχνίδια. Έτσι, 15 παιδιά αρχίζουν και παίζουν μεταξύ τους σκάκι καθώς και παιχνίδια με κάρτες, γεμίζοντας τον χρόνο τους σε μία τυπική για εκείνους ημέρα. Προχωρώντας παρακάτω στο κοντέινερ με τον αριθμό 117 μένει η 43χρονη Ζόχρεχ από το Ιράν. Όπως λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ έφτασε στην Ελλάδα πριν 1μιση χρόνο μαζί με τον σύζυγό της και την 13χρονη κόρη της. Ήταν πολιτικοί ακτιβιστές στο Ιράν, αντίθετοι στο υπάρχον καθεστώς εκεί κι αναγκάστηκαν πριν 7 χρόνια να εγκαταλείψουν τη χώρα τους και να μετακινηθούν στο Ιράκ. Εκείνη ήταν διευθύντρια σε σχολείο κι ο σύζυγός της προπονητής σε δρομείς στίβου. Έπειτα έφυγαν από το Ιράκ, πήγαν στην Τουρκία για 9 μήνες και μετά στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στον Έβρο. Είναι αιτούντες άσυλο και δεν θέλουν να πάνε πίσω στο Ιράν γιατί φοβούνται ότι θα τους συλλάβουν. «Η ζωή μέσα σε ένα κοντέινερ για εμάς που είμαστε τρία άτομα είναι καλή για την παρούσα κατάσταση. Έχουμε δύο κρεβάτια, μία κουζίνα κι ένα μπάνιο. Το πρόβλημα υπάρχει στις πολυμελείς οικογένειες. Αυτό που με απασχολεί περισσότερο απ’ όλα είναι η εκπαίδευση της κόρης μου. Ακόμη τους κάνουν μαθήματα που είναι για αρχάριους και η κόρη μου είναι 13 χρόνων οπότε αυτά τα έχει ξανακάνει. Εάν η κατάσταση βελτιωθεί, ειδικά όσον αφορά την εκπαίδευση της κόρης μου, ασφαλώς και θα θέλαμε να μείνουμε στην Ελλάδα, να βρούμε μία δουλειά εδώ και να συνεχίσουμε τις ζωές μας. Πριν λίγο καιρό ακόμη ένα ζήτημα που μας απασχολούσε ήταν οι εντάσεις και οι συμπλοκές μεταξύ Αφγανών και Σύρων. Τώρα κάπως έχει ηρεμήσει η κατάσταση ωστόσο προβλήματα πάντα θα υπάρχουν», τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Ζόχρεχ.

Σε κεντρικό σημείο της δομής έχουν τοποθετηθεί δύο, τρία όργανα γυμναστικής, δημιουργώντας ένα αυτοσχέδιο γυμναστήριο. Τρία μικρά παιδιά παίζουν εκεί, τα πλησιάζουμε, χαμογελάνε και θέλουν να παίξεις κι εσύ μαζί τους. Είναι παιδιά που κατάφεραν να γλιτώσουν από τη δίνη του πολέμου, που σε πολύ μικρή ηλικία κλήθηκαν να ταξιδέψουν σε φουρτουνιασμένες θάλασσες, στοιβαγμένα σε βάρκες. Τώρα, ξαναβρίσκουν το χαμόγελό τους, δίχως να ξέρουν όμως το μέλλον τους. Είναι πολύ μικρά άλλωστε για να τους απασχολεί κάτι τέτοιο, ίσως έχουν την ευκαιρία να διαμορφώσουν, όπως θέλουν εκείνα, το μέλλον τους. Αντιθέτως οι γονείς τους βρέθηκαν μπροστά σε ένα υποχρεωτικό δίλημμα, να εγκαταλείψουν τις πατρίδες τους χάνοντας τουλάχιστον όσα υλικά αγαθά είχαν αποκτήσει, έχοντας όμως αρκετές πιθανότητες να σώσουν τις οικογένειες και τους εαυτούς τους, ξεκινώντας πάλι από το μηδέν ή να παραμείνουν στη χώρα τους με κίνδυνο να χάσουν ό,τι πολυτιμότερο έχουν, την οικογένειά τους. Όσοι επέλεξαν το πρώτο προσπαθούν να βρουν τα βήματά τους στην ελληνική κοινωνία, να ενσωματωθούν, βλέποντας τη ζωή τους να κυλάει μέσα σε ένα κοντέινερ. Το μήνυμα ωστόσο όπως αναγράφεται μέσα στο πρώην στρατόπεδο Γερακίνη είναι ένα «Είμαστε όλοι ίδιοι» και ο δρόμος της προσφυγιάς δεν είναι επιλογή είναι εξαναγκασμός.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ