50 χρόνια από τη Σφαγή του Μονάχου
Και μια παράλληλη έκθεση στην πόλη που δεν κάνει καμία αναφορά στη πιο «μαύρη» σελίδα της ιστορίας του κορυφαίου αθλητικού ραντεβού
50 χρόνια έχουν περάσει από τους Ολυμπιακούς αγώνες του Μονάχου το καλοκαίρι του 1972 οι οποίοι και έμειναν στην ιστορία για τους λάθος λόγους και άλλαξαν τον τρόπο που πραγματοποιείται η εν λόγω διοργάνωση για πάντα.
Το Die Neue Sammlung στο Μόναχο είναι ένα από τα κορυφαία μουσεία Desing, σχεδίου και αρχιτεκτονικής στον κόσμο, με τη μεγαλύτερη συλλογή βιομηχανικού σχεδιασμού και συγκαταλέγεται ανάμεσα στα τρία μουσεία με την μεγαλύτερη επισκεψιμότητα στην πόλη μαζί με την Πινακοθήκη και το μουσείο BMW.
Ιδρύθηκε το 1907 και έγινε κρατικό μουσείο το 1925. Θεωρείται το παλαιότερο μουσείο design στον κόσμο – πολύ πριν η λέξη design αποκτήσει το νόημα που έχει σήμερα. Με περισσότερα από 100.000 καταγεγραμμένα εκθέματα συγκαταλέγεται στις μεγαλύτερες συλλογές στον κόσμο.
Φέτος το καλοκαίρι και για όλο το έτος πραγματοποιεί μεταξύ των άλλων παράλληλων εκθέσεων ένα αφιέρωμα στα 50 χρόνια από τους Ολυμπιακούς αγώνες του Μονάχου που πραγματοποιήθηκαν το καλοκαίρι του 1972.
Ως μουσείο σχεδίου και αρχιτεκτονικής αυτό που αναδεικνύει είναι ο τρόπος που σχεδιάστηκαν κτήρια, υποδομές και δρόμοι και πως ένα τόσο μεγάλο αθλητικό γεγονός μπορεί να είναι η κινητήριος δύναμη για αλλαγές και καινοτομίες σε μια πόλη. Κυρίως εστιάζει σε όλα αυτά που κτηριακά άφησαν οι Ολυμπιακοί αγώνες και πως διαμόρφωσαν εκ νέου τις συνήθειες και την καθημερινότητα των κατοίκων. Η έκθεση «Σχεδιάζοντας για τους Ολυμπιακούς Αγώνες» επιδιώκει να απεικονίσει τους πολλούς τρόπους με τους οποίους συμπλέκονται η αρχιτεκτονική, το σχέδιο και οι Ολυμπιακοί Αγώνες.
Επιπλέον η έκθεση παρουσιάζει σχέδια αφισών, έπιπλα και αθλητικό εξοπλισμό.
Πολύ ενδιαφέρουσα η αφίσα με τους Ολυμπιακούς κύκλους να αντικαθίστανται από αλυσίδες και τη λεζάντα «Χαιρετίσματα από την Ελλάδα» ένας σχολιασμός στην χούντα των Συνταγματαρχών που κυβερνούσε εκείνη την εποχή την Ελλάδα δηλαδή την χώρα που γέννησε τη δημοκρατία και τους Ολυμπιακούς αγώνες.
Είναι απολύτως κατανοητό πως ένα μουσείο με τέτοια εξειδίκευση επιδιώκει να αναδείξει κομμάτια της ιστορίας για τα οποία έχει γνώση και μπορεί να τα διαχειριστεί. Ήταν όμως πάρα πολλοί όσοι σχολίασαν αρνητικά την έκθεση και το μουσείο μεταξύ αυτών Εβραϊκές οργανώσεις και σύλλογοι διότι στην εν λόγο έκθεση δεν γίνεται η παραμικρή αναφορά στο γεγονός το οποίο σφράγισε τους Ολυμπιακούς αγώνες του Μονάχου, άλλαξε για πάντα τον τρόπο διεξαγωγής τους και έμεινε στην ιστορία ως “Η σφαγή του Μονάχου”.
Πρόκειται φυσικά για την τρομοκρατική επίθεση που έλαβε χώρα εντός του Ολυμπιακού χωριού όταν η παλαιστινιακή τρομοκρατική οργάνωση “Μαύρος Σεπτέμβρης” απήγαγε μέλη της Ισραηλινής αποστολής. Η απαγωγή έληξε μετά την αποτυχημένη επέμβαση της Γερμανικής αστυνομίας, κατά την οποία σκοτώθηκαν 9 αθλητές, ένας αστυνομικός και πέντε από τους απαγωγείς. Μαζί με τους δυο αθλητές που είχαν δολοφονηθεί νωρίτερα, ο τελικός απολογισμός έφτασε τους 17 νεκρούς. Ήταν η πιο σκοτεινή σελίδα στην ιστορία του αθλητισμού και των Ολυμπιακών αγώνων που έμειναν στην ιστορία για όλους τους άλλους λόγους εκτός από τις αθλητικές επιδόσεις. Για μεγάλο χρονικό διάστημα όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές προσπαθούσαν να καταλάβουν πως ξέφυγε από τον έλεγχό τους η ασφάλεια των αγώνων. Οι Γερμανοί θέλανε με κάθε τρόπο να δημιουργήσουν τις θετικότερες εντυπώσεις στους λαούς όλου του κόσμου με στόχο να αποκαταστήσουν την εικόνα τους και να δώσουν ένα μήνυμα ειρήνης και αγάπης ώστε να ξεχαστούν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1936 στο Βερολίνο στους οποίους πρωτοστατούσαν οι ναζιστές.
Η απουσία ένοπλου προσωπικού είχε ανησυχήσει τον αρχηγό της αποστολής του Ισραήλ. Σε συνέντευξή του είπε πως είχε εκφράσει την ανησυχία του στις αρμόδιες αρχές σχετικά με τα καταλύματα της αποστολής. Φιλοξενήθηκαν σε ένα απομονωμένο τμήμα του Ολυμπιακού Χωριού, σε ένα μικρό κτήριο, το οποίο αισθανόταν πως έκανε την ομάδα του ιδιαίτερα ευάλωτη σε ενδεχόμενη εξωτερική επίθεση.
Οι διοργανωτές των Αγώνων ζήτησαν από τον ψυχολόγο Τζορτζ Σίμπερ να δημιουργήσει 26 σενάρια τρομοκρατίας που θα τους βοηθούσαν στο σχεδιασμό της ασφάλειας. Στην “Κατάσταση 21” που δημιούργησε, προέβλεψε με ακρίβεια την εισβολή ένοπλων Παλαιστινίων στα καταλύματα που διέμενε η αποστολή του Ισραήλ, με σκοπό να σκοτώσουν και να κρατήσουν ομήρους, ώστε να απαιτήσουν την απελευθέρωση των φυλακισμένων τους από το Ισραήλ και να φύγουν από τη Γερμανία με ένα αεροπλάνο.
Οι διοργανωτές αρνήθηκαν να προχωρήσουν στην προετοιμασία για την “Κατάσταση 21” και των άλλων σεναρίων, έχοντας ως δεδομένο ότι αν φύλαγαν τους αγώνες, εναντιωνόταν στο στόχο των “Ανέμελων Αγώνων” χωρίς αυστηρά μέτρα ασφαλείας.
Οι τρομοκράτες δραπέτευσαν με ένα αεροπλάνο της Lufthansa. Μετά από αυτό το γεγονός η πρωθυπουργός του Ισραήλ Γκόλντα Μέιρ έδωσε εντολή στης μυστικές υπηρεσίες Μοσάντ (Mossad) να ανακαλύψουν πού κρύβονται οι εγκληματίες και να τους δολοφονήσουν. Η Γερμανική αστυνομία ίδρυσε την αντί-τρομοκρατική οργάνωση GSG9, που φάνηκε χρήσιμη στην επόμενη απαγωγή αεροπλάνου της Lufthansa από παλαιστίνιους τρομοκράτες το 1977, ενώ τα μέτρα ασφαλείας στο ολυμπιακό χωριό από το 1976 και έπειτα έχουν ενισχυθεί πολύ, σε βαθμό που απαγορεύεται η είσοδος ακόμη και των δημοσιογράφων.
Οι αγώνες συνεχίστηκαν μετά από διακοπή μιας ημέρας. Αυτή ήταν η επιθυμία τις ολυμπιακής επιτροπής και της κυβέρνησης του Ισραήλ.
Το 2005 με πηγή έμπνευσης τα γεγονότα των Ολυμπιακών αγώνων ο Στίβεν Σπίλμπεργκ σκηνοθετεί την ταινία Μόναχο Η ταινία είναι βασισμένη στο βιβλίο Vengeance: The True Story of an Israeli Counter-Terrorist Team του Τζορτζ Τζόνας σχετικά με τον Γιούβαλ Αβίβ, έναν τύπο ο οποίος ήταν ο Εβραίος επικεφαλής των ερευνών του Ισραήλ σχετικά με την εύρεση των υπεύθυνων της Σφαγής του Μονάχου. Η ταινία προτάθηκε για διάφορα βραβεία, ανάμεσα σε αυτά 5 βραβεία Όσκαρ και 2 Χρυσές Σφαίρες.
Μια έκθεση που παρουσιάζει αφίσες, μακέτες, φωτογραφίες και φωτίζει κάθε πτυχή των αγώνων όφειλε έστω ως φόρο τιμής στους νεκρούς να κάνει μια αναφορά στην τρομοκρατική επίθεση να την αναδείξει και να την καταδικάσει. Πέρα από την μεγάλη αυτή παράληψη αξίζει να σημειωθεί πως οι κάτοικοι του Μονάχου εκμεταλλεύτηκαν στο έπακρο το Ολυμπιακό χωριό τους το οποίο αποτελεί πόλο έλξης εκατοντάδων ντόπιων κατοίκων αλλά και τουριστών σε αντίθεση με τα έργα των Ολυμπιακών αγώνων στην Ελλάδα που αφέθηκαν στην μοίρα τους με αποτέλεσμα οι επενδύσεις για ακόμα μια φορά να καταλήξουν πεταμένα χρήματα.
