Μένουμε Θεσσαλονίκη: Οι ποδηλάτες έχουν περισσότερη ανάγκη για ισότιμη μεταχείριση στους δρόμους

Υπό την σκιά των πάνδημων, σχεδόν, αντιδράσεων για το κυκλοφοριακό χάος που επέφερε ο «Μεγάλος Περίπατος» της Αθήνας, καλούμαστε να συζητήσουμε κι εμείς, στην Θεσσαλονίκη για την βιώσιμη κινητικότητα. Με την συζήτηση αυτή να είναι υπονομευμένη εξ αρχής, εξαιτίας του ανατιναγμένου κυκλοφοριακού τοπίου που αντιμετωπίζει η πόλη, μια κατάσταση που είναι απόρροια όλων των κατασκευαστικών ολιγωριών που συνθέτουν την ιστορία του Μετρό, της διαχρονικής ανεπάρκειας του ΟΑΣΘ, κρατικού ή μη, ακόμα, λανθασμένων σχεδιασμών που προηγήθηκαν.

Θα σταθούμε στο τελευταίο, γιατί επί της ουσίας αυτό που καλούμαστε να κάνουμε τώρα είναι να ανασχεδιάσουμε. Όλες οι απόπειρες επανασχεδιασμού ή παρεμβάσεων στο κυκλοφοριακό τοπίο της πόλης, έχουν ένα κοινό γνώρισμα: Ξεκινούν από ευχολόγια και καλές προθέσεις, ευγενικές ιδέες, αλλά λίγο έχουν να κάνουν με την πραγματικότητα των δρόμων.

Τέτοια πρότζεκτ χρησιμεύουν για να παρουσιάζονται, και όχι για να υλοποιούνται. Για παράδειγμα, η πεζοδρόμηση της Αγίας Σοφίας· θα ήταν ωραία, αν βλέπαμε τον δρόμο σαν μια απομονωμένη μακέτα. Επειδή όμως εντάσσεται στο σύστημα κυκλοφορίας του υπόλοιπου κέντρου, οι προθέσεις της γύρισαν μπούμερανγκ: Το αυτοκίνητο έφυγε από την Αγίας Σοφίας, για να επανέλθει δριμύτερο στην Εθνικής Αμύνης και την Ίωνος Δραγούμη. Έτσι οδηγούμαστε στην ετερογονία των μέσων και των σκοπών -μια ανάπλαση που έγινε για τον περιορισμό χρήσης του αυτοκινήτου, έφερε στην πραγματικότητα περισσότερο μποτιλιάρισμα στο κέντρο της πόλης.

Το ίδιο συμβαίνει με τους ποδηλατόδρομους. Θα ήταν εξαιρετική ιδέα, εάν η Θεσσαλονίκη είχε μεγαλύτερους δρόμους, μεγαλύτερα πεζοδρόμια, οδηγούς αυτοκινήτων, δικύκλων, και πεζούς με άλλη συμπεριφορά και παιδεία. Επειδή ακριβώς η Θεσσαλονίκη δεν είναι η πόλη που φαντάζονται οι σχεδιαστές, και η πιο άρτια θεωρητικά σχεδίαση ποδηλατοδρόμων είναι καταδικασμένη να αποτύχει μέσα στην καθημερινή χρήση.

Σε ό,τι αφορά στους υπάρχοντες: Τους χρησιμοποιούν λίγοι, γιατί είναι επικίνδυνοι μιας και παρκαρισμένα, ντελίβερι, πεζοί δεν τους σέβονται. Υπάρχει επίσης σύγχυση ως προς το τι εξυπηρετούν. Το ποδήλατο ως μέσο για την αναψυχή ή ως ένα εργαλείο για την μετακίνηση; Αν συμβαίνει το πρώτο, για ποιο λόγο να χωροθετηθούν ποδηλατόδρομοι για αναψυχή στις μποτιλιαρισμένες οδικές αρτηρίες;

Αν είναι για τη μετακίνηση, έχουμε πραγματικά τους μεγάλους δρόμους εκείνους που μπορούν να εξυπηρετήσουν την χωριστή συνύπαρξη λεωφορείων, ποδηλάτων και αυτοκινήτων, ή αν χωροθετήσουμε ειδική λωρίδα για τα ποδήλατα θα πέφτει ο ένας πάνω στον άλλον σε συνθήκες συμφόρησης; Δεν θα ήταν πιο λογικό στη βάση των πραγματικών δεδομένων που αντιμετωπίζει η πόλη, τα χρήματα για τους ποδηλατόδρομους να ανακατευθυνθούν σε καμπάνιες για την οδηγική συμπεριφορά υπέρ της μεικτής χρήσης των δρόμων από αυτοκίνητα, μοτοσυκλέτες και ποδήλατα μαζί; Όσο περισσότερα ποδήλατα κινούνται στους δρόμους τόσο περισσότερο αναγκάζονται και οι υπόλοιποι οδηγοί να τα προσέξουν και να τα σεβαστούν.

Όσο για τους ποδηλατόδρομους, αν η πόλη έχει ανάγκη τέτοιους είναι όχι στο Κέντρο της πόλης, αλλά για την σχεδίαση ολοκληρωμένων διόδων διαφυγής στην περιαστική φύση, είτε παραλιακά, προς το Δέλτα του Αξιού ή την Περαία, είτε προς τα πάνω, το Σέιχ Σου και το Κουρί. Γιατί σήμερα, δεν μπορεί κάποιος να χρησιμοποιήσει το ποδήλατο για μια βόλτα από την πόλη προς την τριγύρω της εξοχή δίχως να κινδυνεύσει να τον πατήσουν οι νταλίκες ή οι εξοδούχοι προς την Πιερία ή την Χαλκιδική, ή να τον φάνε οι αγέλες.

Κι όμως: Πόσο αναβαθμισμένη θα ήταν η χρήση του ποδηλάτου στην Θεσσαλονίκη αν σήμερα υπήρχε ένα ποδηλατικό μονοπάτι από το κέντρο της πόλης προς το Δέλτα του Αξιού, αν τα καραβάκια του Θερμαϊκού είχαν μεγαλύτερη χωρητικότητα ώστε μια οικογένεια να μπει με τα ποδήλατά της, για να κάνει την βόλτα της στην Περαία, την Νέα Μηχανιώνα ή τους Νέους Επιβάτες ή αν η χάραξη των ποδηλατόδρομων της Νέας Παραλίας (με τις τροποποιήσεις που ήδη προτείνονται στους υπάρχοντες) συνεχιζόταν μέσω της Σοφούλη προς την Καλαμαριά, και κατέληγαν στο παλιό Νοσοκομείο «Παναγία»;

Το ποδήλατο μπορεί να κρύβει μέσα του μια φιλοσοφία ζωής που συνδυάζει την βραδύτητα, τον περιορισμό του οικολογικού αποτυπώματος, την σωματική άσκηση αλλά και την ενατένιση, ωστόσο, στην καθημερινότητά του είναι πετάλι και όχι ιδεολογία. Οι διαδρομές του μέσα στην πόλη πρέπει να σχεδιαστούν με βάση την χρήση του, και όχι τις μεγαλοστομίες που συνήθως συνοδεύουν την ρητορική της βιώσιμης κινητικότητας.

Μέσα στην πόλη, οι ποδηλάτες έχουν περισσότερη ανάγκη για ισότιμη μεταχείριση στους δρόμους, και όχι δυσλειτουργικούς ποδηλατόδρομους· και επίσης, έχουν ανάγκη από διαδρομές που θα τους βγάλουν έξω από αυτήν, μακριά από τα εχθρικά αυτοκίνητα και λεωφορεία που μαρσάρουν κάθε φορά στο φανάρι από πίσω σου, και ξεκινάνε με την αφετηρία έτοιμα να σε καταπιούν…