Μετά το Μπαρμπέιντος, φόβοι για ένα «φαινόμενο του ντόμινο» για τη βρετανική μοναρχία

Είναι άραγε μια τάση που «αναπόφευκτα θα συνεχιστεί»; Μετά το Μπαρμπέιντος, που θα γίνει αύριο, Τρίτη, δημοκρατία, ορισμένοι ειδικοί περιμένουν να δουν και άλλα βασίλεια να ακολουθούν το παράδειγμα αυτού του νησιού της Καραϊβικής και να ανεξαρτητοποιούνται από το βρετανικό στέμμα.

Το 1997, ο πρίγκιπας Κάρολος, διάδοχος του βρετανικού στέμματος, είχε διαβάσει στο Χονγκ Κονγκ ένα μήνυμα της μητέρας του, της βασίλισσας Ελισάβετ ΙΙ, παριστάμενος στη βροχερή τελετή που σφράγισε την επιστροφή αυτής της παλιάς βρετανικής αποικίας στην Κίνα έπειτα από περισσότερο από 150 χρόνια.

Είκοσι τέσσερα χρόνια αργότερα, ο 73χρονος πρίγκιπας θα είναι απόψε παρών σε μια νέα μεταβίβαση κυριαρχίας. Το Μπαρμπέιντος, ένα μικροκράτος της Καραϊβικής ανεξάρτητο από το 1966, εξέλεξε στα μέσα Οκτωβρίου την πρώτη πρόεδρό του αφού είχε ανακοινώσει 13 μήνες νωρίτερα πως γίνεται δημοκρατία.

«Την ώρα που το συνταγματικό καθεστώς σας αλλάζει, ήταν σημαντικό για εμένα να είμαι μαζί σας για να υπογραμμίσω και πάλι τα πράγματα που δεν αλλάζουν. Όπως τη σύμπραξη ανάμεσα στο Μπαρμπέιντος και το Ηνωμένο Βασίλειο ως ζωτικής σημασίας μέλη της Κοινοπολιτείας», πρόκειται να πει ο πρίγκιπας Κάρολος στην ομιλία του, το περιεχόμεο της οποίας δόθηκε εκ των προτέρων στη δημοσιότητα από τις υπηρεσίες του.

Ωστόσο στο λυκόφως της βασιλείας της 95χρονης Ελισάβετ ΙΙ, ο γιός της Κάρολος κινδυνεύει να κληρονομήσει μια βρετανική μοναρχία με μειωμένη παγκόσμια εμβέλεια, καθώς ορισμένοι ειδικοί εκτιμούν πως το Μπαρμπέιντος μπορεί να παρασύρει και άλλα βασίλεια.

Για τον Τζο Λιτλ, διευθυντή του περιοδικού Majesty Magazine, η αλλαγή πορείας της χώρας αυτής αποτελεί στην πραγματικότητα μια «φυσική πρόοδο», καθώς ακολουθεί μια τάση η οποία άρχισε λίγο αφού η βασίλισσα ανέβηκε στο θρόνο το 1952.

«Είναι μια τάση η οποία αναπόφευκτα θα συνεχιστεί», εκτιμά ο ειδικός που ερωτήθηκε από το AFP, «όχι απαραιτήτως υπό τη σημερινή βασιλεία, αλλά υπό την επόμενη, και αυτό πιθανόν θα επιταχυνθεί».

– «Ημέρα της δημοκρατίας» –

Το 1947, πέντε χρόνια πριν η Ελισάβετ ΙΙ γίνει βασίλισσα, το Ηνωμένο Βασίλειο έβλεπε ήδη την Ινδία, «το κόσμημα του στέμματος», να μετατρέπεται σε ανεξάρτητη δημοκρατία.

Μετά την ενθρόνισή της, το 1952, πολυάριθμα κινήματα ανεξαρτησίας σάρωσαν τις παλιές βρετανικές αποικίες, οι οποίες διέκοψαν με το Στέμμα δεσμούς που συχνά βασίζονταν σε μια αιματηρή κατάκτηση και το δουλεμπόριο.

Ορισμένες παρέμειναν πιστές στο στέμμα και μέχρι και αύριο, Τρίτη, η βασίλισσα παραμένει επισήμως η αρχηγός κράτους 16 χωρών.

Το Μπαρμπέιντος, με τους περίπου 300.000 κατοίκους του, ακολουθεί τα παραδείγματα των Φίτζι (1987) και του Μαυρίκιου (1992), που έγιναν δημοκρατίες έπειτα από χώρες της Καραϊβικής όπως ο Δομίνικος, η Γουϊάνα και το Τρινιντάντ και Τομπάγκο στα χρόνια του 1970.

Η αποψινή τελετή, η οποία πραγματοποιείται την παραμονή της 55ης επετείου της ανεξαρτησίας της χώρας, θα σηματοδοτήσει «μια ιστορική στιγμή» σημαντικής εμβέλειας, εκτιμά ο καθηγητής Χίλαρι Μπεκλς, ο οποίος κατάγεται από το Μπαρμπέιντος.

Αυτό θα συμβολίσει για τη χώρα, αλλά και για άλλα έθνη που ήταν άλλοτε αποικίες, μια απελευθέρωση από «την τυραννία της αυτοκρατορικής και αποικιοκρατικής αρχής», καθώς και από «τη βίαιη κληρονομιά» της δουλείας, προσθέτει ο ερευνητής.

– Δημοκρατικό αίσθημα –

Η Ελισάβετ ΙΙ είναι εδώ και καιρό το πιο δημοφιλές μέλος της βασιλικής οικογένειας και ενσαρκώνει για πολλούς τον τελευταίο ζωντανό δεσμό της χώρας με το αυτοκρατορικό παρελθόν της.

Όταν θα την διαδεχθεί ο Κάρολος, πολλοί ειδικοί φοβούνται ότι το ζήτημα της μετατροπής σε αβασίλευτη δημοκρατία θα γίνει πιο πιεστικό για πολλά από τα εναπομείναντα βασίλεια.

Ο Λιτλ εκτιμά επίσης ότι είναι πολύ πιθανό η Αυστραλία, και σε μικρότερο βαθμό ο Καναδάς, να επιλέξουν ένα τοπικό αρχηγό του κράτος. Το 1999 οι Αυστραλοί είχαν ήδη πάει στις κάλπες για να αποφαασίσουν αν η χώρα τους θα έπρεπε να γίνει δημοκρατία με τοπικά εκλεγόμενο πρόεδρο, όμως η πρόταση τελικά δεν υιοθετήθηκε.

Για τον Γκρέιαμ Σμιθ της βρετανικής αντιμοναρχικής ομάδας πίεσης Republic, το παράδειγμα του Μπαρμπέιντος είναι «χρήσιμο» επειδή δείχνει πως μπορεί κανείς να εγκαταλείψει εύκολα τη μοναρχία.

«Αυτό θα έχει σημαντικό αντίκτυπο», προβλέπει, όπως στην Τζαμάικα.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το τέλος της μοναρχίας δεν βρίσκει μεγάλη υποστήριξη στις παλιότερες γενιές, καθώς μόνο το 13% των 65 ετών και άνω θέλουν να γίνει η χώρα αβασίλευτη δημοκρατία, σύμφωνα με δημοσκόπηση του ινστιτούτου YouGov που πραγματοποιήθηκε το Μάιο. Αντίθετα, το 41% των ηλικίας 18-24 ετών τάσσονται υπέρ ενός εκλεγμένου αρχηγού του κράτους.

Σύμφωνα με τον Σμιθ, αυτό εξηγείται από τη μεγάλη ευαισθητοποίηση των νέων στους αντιαποικιακούς και αντιρατσιστικούς αγώνες.