Ανάλυση Economist: Υπερδνειστερία: Τι θα συμβεί αν ενταχθεί στη Ρωσία
Οι φήμες θέλουν την Υπερδνειστερία, ένα θύλακα της Μολδαβίας που ελέγχεται από τη Ρωσία, να ψηφίζει εκ νέου υπέρ της ένταξής της στη Ρωσία
Οι φήμες θέλουν την Υπερδνειστερία, ένα θύλακα της Μολδαβίας που ελέγχεται από τη Ρωσία, να ψηφίζει εκ νέου υπέρ της ένταξής της στη Ρωσία, με το πρώτο δημοψήφισμα να χρονολογείται ήδη από το 2006.
Για την ώρα, η περιορισμένη ανάπτυξη στρατευμάτων της Ρωσίας στην Υπερδνειστερία δεν θα δημιουργούσε άμεσους κινδύνους για την Ουκρανία κατά τη διάρκεια της συνεχιζόμενης εισβολής της Μόσχας, αλλά θα μπορούσε να υποκινήσει περαιτέρω αστάθεια στην Ευρώπη και να εμποδίσει την πιθανότητα ένταξης της Μολδαβίας στην ΕΕ.
Η αλλαγή των αφηγήσεων στο εσωτερικό της Υπερδνειστερίας τους τελευταίους μήνες θα μπορούσε επίσης να υποδηλώνει εξωτερικές δυνάμεις στο παιχνίδι.
Τι συμβαίνει τώρα;
Οι φιλορώσοι αντάρτες αξιωματούχοι στην αποσχισθείσα περιοχή της Υπερδνειστερίας της Μολδαβίας απηύθυναν έκκληση στη Ρωσία για «προστασία» την Τετάρτη, εν μέσω φόβων ότι η περιοχή θα μπορούσε να γίνει ένα νέο σημείο ανάφλεξης στη σύγκρουση της Μόσχας με τη γειτονική Ουκρανία.
Σύμφωνα με ανάλυση του Economist, σε ένα ειδικό συνέδριο στην περιοχή – μόλις το έβδομο στην ιστορία της – οι νομοθέτες ενέκριναν ψήφισμα με το οποίο ζητούν από το ρωσικό κοινοβούλιο να «προστατεύσει» την Υπερδνειστερία από την αυξανόμενη πίεση της Μολδαβίας.
Ισχυρίστηκαν ότι η κυβέρνηση της Μολδαβίας στο Κισινάου είχε εξαπολύσει «οικονομικό πόλεμο» κατά της Υπερδνειστερίας, μπλοκάροντας ζωτικές εισαγωγές με στόχο να τη μετατρέψει σε «γκέτο».
«Οι αποφάσεις του σημερινού συνεδρίου δεν μπορούν να αγνοηθούν από τη διεθνή κοινότητα», δήλωσε ο επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της αποσχισθείσας δημοκρατίας Vitaly Ignatiev στη συνάντηση.
Το ψήφισμα έρχεται λίγο μετά την ετήσια ομιλία του προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν ενώπιον των Ρώσων νομοθετών και καθώς η Ουκρανία υφίσταται πλήγματα στο πεδίο της μάχης.
Στις 22 Φεβρουαρίου, άρχισαν να εμφανίζονται αναφορές ότι η Υπερδνειστερία -μια αυτονομιστική περιοχή της Μολδαβίας που ελέγχεται από τη Ρωσία- θα διοργάνωνε ειδικό συνέδριο την Τετάρτη, εν μέσω συζητήσεων με την Κισινάου για τους τελωνειακούς δασμούς.
Ο τοπικός πολιτικός της αντιπολίτευσης Gennady Chorba δήλωσε ότι είναι «πολύ πιθανό» οι βουλευτές να ζητήσουν να ενταχθούν στη Ρωσία, μία ημέρα πριν ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν εκφωνήσει την ετήσια ομιλία του προς τους Ρώσους νομοθέτες, όπως αναφέρει το AFP.
Το τελευταίο δημοψήφισμα στην Υπερδνειστερία πραγματοποιήθηκε το 2006 με συντριπτική υποστήριξη για την ένταξή της στη Ρωσία, αλλά η Μόσχα δεν αναγνώρισε ποτέ το δημοψήφισμα.
Τι είναι η Υπερδνειστερία;
Η Υπερδνειστερία, είναι μια αυτονομιστική περιοχή της Μολδαβίας, η οποία είναι προσκείμενη στη Μόσχα και βρίσκεται σε μια λεπτή λωρίδα γης που συνορεύει με την Ουκρανία.
Ιδρυθείσα με τη βοήθεια της Μόσχας, η κυρίως ρωσόφωνη περιοχή κήρυξε την ανεξαρτησία της από τη Μολδαβία το 1990 μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, επικαλούμενη την έλλειψη προστασίας για τους ρωσόφωνους, καθώς η Μολδαβία επεδίωξε στενότερη ενσωμάτωση με τη Ρουμανία τη δεκαετία του 1990 λόγω των στενών πολιτιστικών και ιστορικών δεσμών μεταξύ των δύο χωρών.
Το αυτονομιστικό κίνημα στην Υπερδνειστερία οδήγησε τελικά σε μια σύντομη αλλά αιματηρή σύγκρουση με τις μολδαβικές δυνάμεις, με την Τιράσπολη -με τη βοήθεια ρωσικών στρατευμάτων- να βγαίνει νικήτρια και να διατηρεί την αυτονομία της. Ωστόσο, κανένα κράτος μέλος του ΟΗΕ δεν έχει αναγνωρίσει την ανεξαρτησία της και ο ΟΗΕ εξακολουθεί να τη θεωρεί μέρος της Μολδαβίας.
Μετά τη σύγκρουση, το Κρεμλίνο έχει επίσης περίπου 1.500 στρατιώτες μόνιμα σταθμευμένους στην περιοχή σε αυτό που έχει αποκαλέσει «ειρηνευτική» αποστολή.
Η περιοχή, η οποία συνέχισε να χρησιμοποιεί τη σοσιαλιστική σημαία της Μολδαβικής Ε.Σ.Σ.Δ., είναι επίσης γνωστή για τη συνεχιζόμενη χρήση σοβιετικών συμβόλων, με σφυριά και δρεπάνια σε διαδεδομένη εμφάνιση σε όλη την περιοχή, παρά το γεγονός ότι δεν είναι πλέον σοσιαλιστικό κράτος. Οι περισσότεροι από τους περίπου 465.000 κατοίκους της έχουν διπλή ή τριπλή μολδαβική, ρωσική ή ουκρανική υπηκοότητα.
Παρά την επικράτηση της ρωσικής επιρροής στη δημιουργία της Υπερδνειστερίας, η Μόσχα δεν αναγνώρισε ποτέ την ανεξαρτησία της.
Γιατί τώρα;
Η Μόσχα έχει εκφράσει εδώ και καιρό την αντίθεσή της στην αυξανόμενη φιλοδυτική στάση της Μολδαβίας, αλλά η αναβάθμιση των αφηγήσεών της τους τελευταίους μήνες θα μπορούσε να είναι ενδεικτική ενός προσχήματος για την αποσταθεροποίηση της χώρας.
Εν τω μεταξύ, ο Κισινάου ισχυρίστηκε τον Ιανουάριο ότι η Μόσχα προσπαθεί να αποσταθεροποιήσει τη Μολδαβία μέσω της Υπερδνειστερίας.
Στις 22 Φεβρουαρίου, το Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου (ISW) δημοσίευσε μια λεπτομερή έκθεση σχετικά με τις πρόσφατες εξελίξεις, συμπεριλαμβανομένων των συναντήσεων μεταξύ Ρώσων και Υπερδνειστεριανών αξιωματούχων και των δηλώσεων που προέκυψαν και οι οποίες καλούσαν σε περισσότερη ρωσική ανάμειξη στην περιοχή, παρόμοια με το πρόσχημα που χρησιμοποίησε η Ρωσία στην Ουκρανία πριν από την εισβολή πλήρους κλίμακας.
Όσον αφορά τη χρονική στιγμή των εξελίξεων, μια πιθανή εξήγηση θα μπορούσε να είναι η ενίσχυση της υποστήριξης προς τον Πούτιν πριν από τις προεδρικές εκλογές του Μαρτίου στη Ρωσία.
Μια άλλη εξήγηση θα ήταν η Μόσχα να εδραιώσει τη νομή της στην Υπερδνειστερία πριν να είναι πολύ αργά, καθώς η Μολδαβία προχωρά τώρα σιγά σιγά προς την ένταξη στην ΕΕ, φέρνοντας ενδεχομένως και την Υπερδνειστερία στο μπλοκ.
Οι επιπτώσεις της πιθανής προσχώρησης της Υπερδνειστερίας στη Ρωσία
Η ενδεχόμενη προσχώρηση δεν θα αποτελέσει άμεσο κίνδυνο για την Ουκρανία, αλλά θα δημιουργήσει ένα δίλημμα για τη Μολδαβία στο δρόμο της προς την ΕΕ και ενδεχομένως – αν και απίθανο – θα παρασύρει το Κισινάου στον πόλεμο.
Λόγω της περιορισμένης ανάπτυξης ρωσικών στρατευμάτων στην Υπερδνειστερία – που αποτελείται μόνο από δύο μηχανοκίνητα τάγματα τυφεκιοφόρων – είναι απίθανο η Ρωσία να επιτεθεί στην Ουκρανία ή τη Μολδαβία από την περιοχή.
Θα ήταν επίσης δύσκολο για τη Μόσχα να ενισχύσει τα στρατεύματα στην Υπερδνειστερία, καθώς αυτό θα απαιτούσε διάδρομο μέσω της Ρουμανίας ή της ουκρανικής περιοχής της Οδησσού, οι οποίες δεν είναι προσβάσιμες στη Ρωσία.
Εάν η Ρωσία ακολουθήσει το εγχειρίδιο της στο Ντονμπάς, η προσάρτηση θα μπορούσε να αποτελέσει πρόσχημα για στρατιωτικές ενέργειες κατά της Μολδαβίας, αν και οι περισσότεροι εικάζουν ότι αυτό θα ήταν απίθανο επί του παρόντος λόγω των περιορισμένων πόρων της Μόσχας και των υποδεέστερων επιδόσεων στην Ουκρανία.
Αλλά η Μολδαβία παραμένει σε απόσταση βολής από ρωσικούς πυραύλους, αν το Κρεμλίνο αποφασίσει να ακολουθήσει αυτόν τον δρόμο, οπότε η πιθανότητα παραμένει, αν και μικρή.
Πέρα από τις στρατιωτικές κλιμακώσεις, υπάρχει και το διπλωματικό και πολιτικό μέτωπο.
Η σταθερότητα είναι το κλειδί για τη Μολδαβία, αν πρόκειται να ενταχθεί στην ΕΕ, και οι εδαφικές διαφορές με τη Ρωσία πιθανότατα θα διαταράξουν την πρόοδο που έχει σημειώσει μέχρι στιγμής. Για την Ευρώπη, η γεωγραφική αστάθεια θα μπορούσε επίσης να δημιουργήσει μια νέα προσφυγική κρίση που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως όπλο από το Κρεμλίνο. Το ISW έκανε την εκτίμησή του «ως προειδοποίηση για ένα γεγονός υψηλού αντίκτυπου απροσδιόριστης πιθανότητας» και σύμφωνα με το χειρότερο σενάριο:
«Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν θα μπορούσε, στην πιο επικίνδυνη πορεία δράσης, να κηρύξει την προσάρτηση της Υπερδνειστερίας από τη Ρωσία κατά τη διάρκεια της προγραμματισμένης ομιλίας του στη ρωσική Ομοσπονδιακή Συνέλευση στις 29 Φεβρουαρίου, αν και αυτό φαίνεται απίθανο. Το πιθανότερο είναι ότι ο Πούτιν θα καλωσορίσει την όποια ενέργεια λάβει το Κογκρέσο των Αντιπροσώπων της Υπερδνειστερίας και θα προσφέρει παρατηρήσεις σχετικά με την κατάσταση».
Με αυτό, η πιθανή ένταξη της Υπερδνειστερίας θα μπορούσε απλώς να είναι ένα πρόσχημα για μελλοντικές προφάσεις.
«Η πιο πιθανή πορεία δράσης, επομένως, είναι ότι το Συνέδριο των Αντιπροσώπων της Υπερδνειστερίας και η ομιλία του Πούτιν θα σηματοδοτήσουν μια καμπή στις ρωσικές προετοιμασίες για υβριδικό πόλεμο κατά της Μολδαβίας, που ενδεχομένως αποσκοπεί να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για μια επικείμενη πολιτική κρίση», αναφέρεται στην έκθεση του ISW.
