Αναπτυξιακός Νόμος: Ελέγχουν επενδύσεις εκατομμυρίων, αλλά παραμένουν πέντε χρόνια απλήρωτοι

Με στόχο την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας και τη διευκόλυνση των επενδυτικών σχεδίων, μέσα από την παροχή κινήτρων σε συγκεκριμένες δραστηριότητες και κλάδους της οικονομίας, η ελληνική πολιτεία έχει θεσπίσει κατά καιρούς μία σειρά από νομοθετήματα, γνωστά ως Αναπτυξιακούς Νόμους, με πιο πρόσφατο τον 4887/2022.

Κάθε Αναπτυξιακός Νόμος έφερε τις δικές του καινοτομίες, στοχεύσεις αλλά και προβλήματα. Από αυτά, εύλογα το μεγαλύτερο μέρος στην ειδησεογραφία καλύπτουν οι καθυστερήσεις και η γραφειοκρατία που εξακολουθεί να κρατά στο συρτάρι πολλά επενδυτικά σχέδια. Ωστόσο, ένα υπαρκτό αλλά πολύ λιγότερο συζητημένο πρόβλημα αφορά τους ίδιους τους ελεγκτικούς μηχανισμούς των επενδυτικών σχεδίων και τους ανθρώπους που τους στελεχώνουν. Ανθρώπους που, όπως καταγγέλλουν, καλούνται να ελέγξουν επενδυτικά σχέδια εκατομμυρίων τη στιγμή που το κράτος τούς αμοίβει με λίγα χρήματα —και αυτά ακόμα τα καταβάλλει με τεράστιες καθυστερήσεις.

Πώς διενεργούνται οι έλεγχοι των επενδυτικών σχεδίων

Η υλοποίηση των επενδυτικών σχεδίων που εντάσσονται στα προγράμματα ενισχύσεων του Αναπτυξιακού Νόμου 4887/2022 απαιτεί ελέγχους για να διαπιστωθεί αν τηρούνται οι προβλεπόμενοι όροι. Αυτοί οι έλεγχοι μπορεί να είναι τακτικοί ή έκτακτοι, διοικητικοί, επιτόπιοι ή δειγματοληπτικοί, και πραγματοποιούνται από μέλη του Εθνικού Μητρώου Πιστοποιημένων Ελεγκτών, καθώς και από ορκωτούς λογιστές ή ελεγκτικές εταιρείες. Σκοπός είναι να ελεγχθεί αν ο φορέας του σχεδίου τηρεί τους όρους της ένταξης και τις μακροχρόνιες υποχρεώσεις του. Αν διαπιστωθούν αποκλίσεις ή ανακρίβειες, επιβάλλονται κυρώσεις.

Να σημειωθεί πως ο έλεγχος των επενδυτικών σχεδίων που ξεπερνούν τις 700.000 ευρώ γίνεται υποχρεωτικά από ορκωτό ελεγκτή-λογιστή ή ελεγκτική εταιρεία. Για σχέδια με προϋπολογισμό κάτω από αυτό το όριο, ο έλεγχος μπορεί να γίνει είτε από μέλος του Εθνικού Μητρώου Πιστοποιημένων Ελεγκτών (Ε.Μ.Π.Ε.) είτε από ορκωτό ελεγκτή ή ελεγκτική εταιρεία.

Στο Μητρώο Πιστοποιημένων Ελεγκτών εντάσσονται τόσο δημόσιοι υπάλληλοι που δουλεύουν στις αρμόδιες Διευθύνσεις του Αναπτυξιακού Νόμου, είτε Υπουργεία είτε Περιφέρειες, όσο και ιδιώτες επαγγελματίες που θέλουν να ενταχθούν στο δυναμικό των ελεγκτών. Ο έλεγχος κάθε επιχείρησης υπό ένταξη πραγματοποιείται από ένα κλιμάκιο τριών ελεγκτών: έναν οικονομολόγο, έναν μηχανολόγο και έναν πολιτικό μηχανικό.

«Ελέγχουμε επενδύσεις εκατομμυρίων για 190 ευρώ —κι αυτά μας τα χρωστάνε»

Για τις ανάγκες του ρεπορτάζ, επικοινωνήσαμε με έναν έμπειρο επαγγελματία, εγγεγραμμένο στο Εθνικό Μητρώο Ελεγκτών. Δέχτηκε να μοιραστεί ανώνυμα πληροφορίες για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι επαγγελματίες του Μητρώου. Τα στοιχεία του βρίσκονται στη διάθεση της Parallaxi.

Ο ίδιος αναφέρει ότι η καθαρή αμοιβή ανά έλεγχο ανέρχεται σε περίπου 190 ευρώ καθαρά, ενώ σχολιάζει: «Είναι ούτως ή άλλως ένα πολύ μικρό ποσό αν το συγκρίνεις με το ότι ελέγχεις επιχειρήσεις εκατομμυρίων και παίρνεις όλη την ευθύνη βάζοντας την υπογραφή σου».

Ωστόσο, ακόμα και αυτά τα χρήματα σπανίως φτάνουν στα χέρια των δικαιούχων, αφού οι ελεγκτές παραμένουν απλήρωτοι εδώ και μία πενταετία τουλάχιστον. Το ίδιο ισχύει και για τις αποζημιώσεις στα οδοιπορικά, οι οποίες δεν έχουν εξοφληθεί εδώ και μία διετία. «Προσωπικά, έχω μπει μέσα 1.700 ευρώ μόνο από αυτά. Μπορεί να πας σε ένα ξενοδοχείο, μια κτηνοτροφική μονάδα, μια μεταποιητική μονάδα, οτιδήποτε. Εγώ π.χ. πήγα πρόσφατα σε ένα βουστάσιο στην Κομοτηνή, με δικά μου έξοδα», αναφέρει ο ελεγκτής.

Ταυτόχρονα, σχολιάζει δηκτικά τη διαφορά στις αμοιβές των ορκωτών λογιστών που ελέγχουν υποχρεωτικά τις επενδύσεις άνω των 700.000 ευρώ: «Τη δουλειά που κάνει ένα δικό μας τριμελές κλιμάκιο για 1.000€ μικτά οι ελεγκτικές εταιρείες την κάνουν για 15.000€. Προσλαμβάνουν ανθρώπους που έχουν μόλις τελειώσει το πανεπιστήμιο, τους δίνουν ένα 500ρικο να κάνουν τους ελέγχους και τα υπόλοιπα χρήματα τα κρατάνε. Και μετά στέλνουν τις εκθέσεις στις υπηρεσίες του Δημοσίου για έλεγχο και έχουν έναν σωρό λάθη, τα οποία διορθώνουν οι δημόσιοι υπάλληλοι των 190 ευρώ».

Στον κορβανά του κεντρικού κράτους τα παράβολα που προορίζονται για τις αμοιβές των ελεγκτών

Είναι μάλλον παράδοξο το γεγονός ότι κάθε επιχείρηση που κάνει αίτημα για ένταξη στον Αναπτυξιακό Νόμο πληρώνει υποχρεωτικά ένα παράβολο, που θεωρητικά κατευθύνεται στις αμοιβές των ελεγκτών. «Όμως, το κράτος βάζει χέρι και περνά τα χρήματα στον κεντρικό του “κουμπαρά” αντί να τα αφήσει στο λογαριασμό του Αναπτυξιακού Νόμου», καταγγέλλει ο ελεγκτής. «Οι υπηρεσίες του Υπουργείου Ανάπτυξης, που είναι αρμόδιο για τις πληρωμές μας, όλο παίζουν καθυστερήσεις και όλο λένε: “Θα τα βάλουμε. Περιμένουμε τα κονδύλια”. Αλλά τα κονδύλια δεν πιστώνονται ποτέ».

Ο ίδιος πιθανολογεί ότι ίσως η όλη κατάσταση είναι επωφελής για το Υπουργείο, αφού καλύπτει τις δικές του οργανωτικές ολιγωρίες στη διενέργεια των ελέγχων: «Πολλές φορές το κράτος λέει στους επιχειρηματίες “Να, οι ελεγκτές αργούν να κάνουν τον έλεγχο. Δεν φταίμε εμείς” κτλ., μετακυλώντας την ευθύνη για τις καθυστερήσεις σε εμάς, που συνεχίζουμε να τους εξυπηρετούμε απλήρωτοι για χρόνια».

Τι κρατά ζωντανό το όποιο ενδιαφέρον των ελεγκτών

Ο συνομιλητής μας ενημερώνει ότι, τρεις απορρίψεις σε αιτήματα για έλεγχο φτάνουν ώστε να διαγραφεί κάποιος επαγγελματίας προσωρινά από το Μητρώο, χάνοντας την ιδιότητά του. Βέβαια, ένα προφανές ερώτημα είναι γιατί οι ελεγκτές, ειδικά οι ιδιώτες, ενδιαφέρονται να παραμείνουν στο Μητρώο υπό αυτές τις συνθήκες.

«Πολλοί ιδιώτες παραμένουν στο Μητρώο, ώστε μέσα από τους ελέγχους να έρχονται σε επαφή με επιχειρήσεις. Γνωρίζουν κόσμο, εταιρείες κτλ. Σε κάποιους άλλους αρέσει το αντικείμενο, νιώθουν ότι είναι η δουλειά τους και πρέπει να την κάνουν. Οι δημόσιες σχέσεις και το φιλότιμο μάς κρατάνε, λοιπόν, όχι τα χρήματα. Αφού δεν παίρνουμε ούτε ευρώ. 

» Εγώ συνεχίζω να αποδέχομαι τα αιτήματα γιατί μου αρέσει η δουλειά μου και γιατί ελπίζω ότι κάποια στιγμή θα ανέβει η αμοιβή. Πού θα πάει; Κάποια στιγμή θα τα πάρουμε τα χρήματα».