Ανασφάλιστη η παραγωγή χιλιάδων αγροτών – Στον αέρα και οι αγροτικές ενισχύσεις για το 2024

Στον αέρα βρίσκονται περίπου 650000 αγρότες της χώρας λόγω της μη λειτουργίας των Κέντρων Υποδοχής Δηλώσεων, όπου καταγράφονται οι αγροτικές δηλώσεις για καλλιέργειες και παραγωγικά ζώα, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν είτε για την καταβολή ενισχύσεων, είτε για την ασφάλιση μέσω ΕΛΓΑ των αγροτικών εκμεταλλεύσεων.

Οι αγροτικές δηλώσεις γίνονται με αιτήσεις μέσω του Ολοκληρωμένου Συστήματος Διαχείρισης και Ελέγχου (ΟΣΔΕ), το οποίο είναι ένα σύστημα αποτύπωσης και καταγραφής των αγροτικών εκμεταλλεύσεων ή των παραγόμενων προϊόντων από αυτές, ώστε η διανομή των ενισχύσεων στους αγρότες να είναι διαφανής και δίκαιη. Πρόκειται για μία τεράστια ηλεκτρονική βάση δεδομένων για την αναγνώριση και την καταγραφή των αγροτεμαχίων, των ζώων και των δικαιωμάτων ενίσχυσης, και την καταγραφή της ταυτότητας κάθε γεωργού που υποβάλει την ενιαία αίτηση ενίσχυσης.

Οι εν λόγω δηλώσεις γίνονται μια φορά κάθε χρόνο, όταν ανοίγει το σύστημα του ΟΠΕΚΕΠΕ, περίπου από Μάρτιο μέχρι Μάιο και αυτές γίνονται όχι μόνο από επαγγελματίες αγρότες αλλά και οποιοσδήποτε έχει κάποια αγροτική εκμετάλλευση στο όνομα του.

Μέσω της δήλωσης στο ΟΣΔΕ κάθε επαγγελματίας αγρότης ή κάτοχος αγροτικής εκμετάλλευσης αποκτά τις εξής δυνατότητες:

• Το δικαίωμα για βασική ενίσχυση για τα στρέμματα αγροτικής γης
• Κατά περίπτωση το δικαίωμα για επιπλέον ενισχύσεις όπως πρασίνισμα, συνδεδεμένες ενισχύσεις, εξισωτική αποζημίωση.
• Τη συμμετοχή σε διάφορα προγράμματα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης (πχ Σχέδια Βελτίωσης).
• Επιτρέπει την ασφάλιση μέσω ΕΛΓΑ του φυτικού κεφαλαίου και τη διεκδίκηση αποζημίωσης σε περίπτωση φυσικής καταστροφής.
• Επιτρέπει τη δημιουργία ή τη συμμετοχή σε οικοτεχνία και αίτηση για άδεια χρήσης νερού (γεώτρηση) για αγροτική χρήση, λειτουργία υπαίθριου πάγκου κ.α.

Βρισκόμαστε στα μέσα του καλοκαιριού και ήδη οι αιτήσεις ΟΣΔΕ, έχουν μείνει πίσω, με τους αγρότες να κινδυνεύουν είτε να χάσουν ενισχύσεις, είτε να μείνουν ανασφάλιστοι από καταστροφές λόγω των έντονων καιρικών φαινομένων, όπως η χαλαζόπτωση που πρόσφατα έπληξε περιοχές της Κεντρικής Μακεδονίας, όπως τα Γιαννιτσά. Να τονιστεί ότι μέσω των δηλώσεων ΟΣΔΕ ορίζεται και το ασφάλιστρο που καλείται κάθε αγρότης να καταβάλει στον ΕΛΓΑ, ώστε να έχει δικαίωμα να ζητήσει αποζημιώσεις σε περίπτωση καταστροφών της παραγωγής.

Οι ευθύνες του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης είναι τεράστιες για τις εν λόγω καθυστερήσεις, καθώς χιλιάδες αγρότες για καθαρά λόγους αδιαφορίας ή ανικανότητας, θα βρεθούν σε ένα γραφειοκρατικό λαβύρινθο που θα κοστίσει πολύτιμο χρόνο για την καταβολή τυχόν αποζημιώσεων ή την πληρωμή των ενισχύσεων που δικαιούνται.

«Είμαστε ανασφάλιστοι στο έλεος των καιρικών φαινόμενων»

Η Ελίνα Παπανοπούλου, αγρότισσα, παραγωγός ροδακίνων από την Ημαθία τόνισε στην Parallaxi, πως «φέτος οι δηλώσεις μας ακόμα δεν έχουν γίνει με ευθύνη του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, ενώ έπρεπε η διαδικασία να έχει ολοκληρωθεί τον Μάιο. Είμαστε στον Ιούλιο και ακόμα δηλώσεις για τις καλλιέργειες δεν έγιναν με αποτέλεσμα, αν συμβεί οτιδήποτε, στον ΕΛΓΑ δεν εμφανίζεται η φετινή μας παραγωγή ώστε να ζητήσουμε και να πάρουμε αποζημιώσεις».

Τονίζει δε πως «μας λένε να πάμε στον ΕΛΓΑ με την δήλωση την περσινή, αλλά αυτό είναι παράλογο διότι πολλοί αγρότες είτε έχουν αλλάξει παραγωγή ή αύξησαν και μείωσαν τις καλλιέργειες τους ή μπορεί να βγήκαν στη σύνταξη και να έχουν νοικιάσει τα χωράφια τους. Χωρίς τις δηλώσεις ΟΣΔΕ υπάρχει ένα τεράστιο αλαλούμ».

Ο Γιώργος Νεστορόπουλος, πρόεδρος του αγροτικού συνεταιρισμού Κουλούρας Ημαθίας «Νέος Απόλλων» αναφέρει επίσης στην Parallaxi πως το πρόβλημα με τις αιτήσεις ΟΣΔΕ παραμένει στάσιμο και πως επί της ουσίας οι αγρότες βρίσκονται σε ένα καθεστώς χωρίς ασφάλιση των καλλιεργειών τους. «Πιστεύουμε ότι το πρόβλημα θα λυθεί σύντομα και σύμφωνα με πληροφορίες το πρόβλημα είναι κυρίως τεχνικό, αλλά αφορά χιλιάδες αγρότες» τονίζει και αναφέρει πως οι δηλώσεις έπρεπε να γίνουν ήδη από τον Μάιο.

Αν συμβούν φυσικές καταστροφές και χρειαστεί να αιτηθούν αποζημιώσεις αναφέρει πως η μη κατάθεση των δηλώσεων ΟΣΔΕ θα προκαλέσει προβλήματα λόγω καθυστερήσεων. «Αυτό που λένε με τις περσινές δηλώσεις, δεν μπορεί να γίνει, θα πρέπει να περιμένουν να γίνουν οι καινούργιες δηλώσεις, διότι έχουμε αλλαγές στις εκμεταλλεύσεις», τονίζει και αναφέρει ότι «φέτος η παραγωγή στα ροδάκινα ενώ αρχικά ξεκίνησε μουδιασμένα, τώρα η αγορά τείνει να ισορροπήσει».

Να σημειωθεί ότι ο «Νέος Απόλλων» είναι από τους μεγαλύτερους συνεταιρισμούς στη Ημαθία καθώς συγκεντρώνει ετησίως περίπου 58.000 τόνους «βιομηχανικό» ροδάκινο που κονσερβοποιείται αλλά και 6-7000 τόνους επιτραπέζια ροδάκινα,  1500 τόνους ακτινίδια όπως και σημαντικές ποσότητες από βερίκοκα, δαμάσκηνα, κορόμηλα και λωτούς. Το 80% της εν λόγω παραγωγής εξάγεται κυρίως στην Ευρώπη.

Χαμός και με τις ενισχύσεις – Ζητούν από τους αγρότες επιστροφές  

Πέρα από το θέμα των αποζημιώσεων μέσω ΕΛΓΑ, άκρως σημαντικό είναι και το θέμα των ενισχύσεων- επιδοτήσεων λόγω των προβλημάτων που έχουν προκύψει με τις δηλώσεις ΟΣΔΕ, ενώ λόγω των τεχνικών προβλημάτων στα συστήματα του ΟΠΕΚΕΠΕ έχουν τεθεί υπό αμφισβήτηση και πληρωμές ενισχύσεων από το 2022, με αποτέλεσμα περίπου 200.000 αγρότες να απειλούνται με επιστροφή χρημάτων ύψους 63 εκατ. ευρώ.

Για το συγκεκριμένο ζήτημα σε ανακοίνωση του ο ΟΠΕΚΕΠΕ ανέφερε πως «στο πλαίσιο ελέγχου του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου, ο οποίος πραγματοποιήθηκε για το έτος υποβολής αιτήσεων 2022, διαπιστώθηκε οριζόντιο σφάλμα στην διαδικασία υπολογισμού πληρωμών. Το σφάλμα προέκυψε από εκ παραδρομής χρησιμοποίηση γραμμής δικαιωμάτων έτους 2021 αντί της ορθής έτους 2022, σε συγκεκριμένο διασταυρωτικό έλεγχο που οδήγησε σε εσφαλμένη πληρωμή τον Ιούλιο του 2023. Το εν λόγω σφάλμα αφορά σε 196.083 δικαιούχους και το ποσό αρχικής εκτίμησης ήταν 63.035.249,77 ευρώ, το οποίο μετά από επανα-υπολογισμό από τον ΟΠΕΚΕΠΕ προσδιορίστηκε σε 50.755.440,32 ευρώ».

Ο ΟΠΕΚΕΠΕ προαναγγέλλει δε πως τα χρήματα αυτά θα κληθούν οι αγρότες να τα επιστρέψουν: «Τα ποσά αυτά καταχωρούνται στο Βιβλίο Οφειλετών και συμψηφίζονται στο σύνολό τους με μελλοντικές πληρωμές ανεξαρτήτως έτους αιτήσεων, που αυτές αφορούν, ακολουθώντας την τυπική διαδικασία που εφαρμόζεται σε τέτοιες περιπτώσεις. Συνεπώς, πρόκειται για αχρεωστήτως καταβληθέντα ποσά».

Σε ότι αφορά τις ενισχύσεις του 2024, λόγω της μη λειτουργίας των Κέντρων Υποδοχής Δηλώσεων (ΚΥΔ), οι πληρωμές για φέτος προς το παρόν «έχουν τεθεί στο αρχείο». Όπως αναφέρει ο πρόεδρος της Εθνικής Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών (ΕΘΕΑΣ) Παύλος Σατολιάς «έχουμε μπει στον Ιούλιο και δεν έχουν ανοίξει οι αιτήσεις για τα ΚΥΔ. Από τους 650.000 αγρότες, μόνο οι 2500 υπέβαλαν δηλώσεις και πρόκειται για παραγωγούς που έκαναν μόνοι τους τις αιτήσεις» ενώ σημειώνει πως «όσο καθυστερεί το άνοιγμα, τόσο λιγότερος χρόνος απομένει για την υποβολή των δηλώσεων. Εντελώς αδικαιολόγητα η πλατφόρμα δεν ανοίγει στα ΚΥΔ. Έτσι, με δεδομένο ότι τον Οκτώβριο θα πρέπει γίνει η πρώτη πληρωμή των ενισχύσεων, οδηγούμαστε με μαθηματική ακρίβεια σε αδυναμία πληρωμών. Και αυτό επειδή όταν υποβληθούν οι δηλώσεις θα πρέπει να γίνει έλεγχος, διορθώσεις πριν την καταβολή των ενισχύσεων».

Μάλιστα ανέφερε πως πρόσφατα, «κατά λάθος», αγρότης σε περιοχή της Πελοποννήσου, πληρώθηκε ως «ενίσχυση», με ποσό 13,9 εκατ. ευρώ. «Πιθανότατα πρόκειται περί λάθους. Αλλά αυτά τα λάθη του ΟΠΕΚΕΠΕ και του τεχνικού συμβούλου που αδυνατεί να προχωρήσει σε νέες τεχνολογίες μας ανησυχούν ως προς το μέλλον των πληρωμών των αγροτών» τόνισε.

Να σημειωθεί ότι το «κόλπο» με τις αγροτικές επιδοτήσεις – ενισχύσεις, αφορά σε επιτήδειους που δηλώνουν στρέμματα ως βοσκοτόπια ή καλλιέργειες και εισπράττουν αγροτικές επιδοτήσεις παράνομα, καθώς το κράτος και το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης αδυνατούν να ελέγξουν την εγκυρότητα των δηλώσεων.