Χαμηλοί μισθοί, ακριβά ενοίκια, οι τιμές στα ράφια «στο κόκκινο» – Πώς επιβιώνει η νεολαία;

Γάλα, αυγά, μακαρόνια, ψωμί, τυρί. Τα απολύτως απαραίτητα για ένα απλό γεύμα έφτασαν να κοστίζουν τουλάχιστον 20 ευρώ, με τις αυξήσεις να συνεχίζονται και τους νέους να βλέπουν την κάθε τους επίσκεψη σε σούπερ μάρκετ να μετατρέπεται σε ένα μαρτύριο για το πορτοφόλι και τον προϋπολογισμό τους.

«Φουσκωμένοι» λογαριασμοί, σπίτια – ερείπια με πολύ ψηλά ενοίκια. Νέοι που δεν καταφέρνουν να τα βγάλουν πέρα με τις χαμηλές απολαβές, την ώρα που τα έξοδα για τα ψώνια στο σούπερ μάρκετ μπορούν να φτάσουν μέχρι και τα 2/3 από τον μηνιαίο κατώτατο μισθό.

Ελάχιστα ή και καθόλου χρήματα μένουν στην άκρη για να “βγάλουν” τον μήνα οι νέοι που μένουν μόνοι τους.

Άνθρωποι ηλικίας 20 με 32 ετών, μιλούν για την καθημερινή μάχη με την ακρίβεια στα ράφια των σούπερ μάρκετ. 

Η Αποστολία είναι 20 χρονών και εδώ και δύο χρόνια σπουδάζει και μένει μόνη της στη Θεσσαλονίκη.

Με το μηνιαίο χαρτζιλίκι από τους γονείς της, προσπαθεί να ισορροπήσει την καθημερινότητα μίας φοιτήτριας, με τη σχολή αλλά φυσικά και τις συχνές εξόδους με τους φίλους. Η ίδια υπολογίζει ότι τα έξοδα του σούπερ μάρκετ αντιστοιχούν στο 1/3 από το χαρτζιλίκι της: 

«Η αλήθεια είναι ότι αποφεύγω τις συχνές επισκέψεις στο σούπερ μάρκετ. Συνήθως πηγαίνω μία φορά την εβδομάδα και αυτό για να καλύψω τις απολύτως απαραίτητες ελλείψεις που μπορεί να έχω στο σπίτι, όποτε ξοδεύω από 10 μέχρι 25 ευρώ, αν και δεν είναι ποτέ σταθερό το ποσό». 

Η Αποστολία παρατηρεί μεγάλη αύξηση στις τιμές των λαχανικών και των γαλακτοκτομικών, στα οποία έχουν μειωθεί ακόμη και οι ποσότητες:

«Από τo πρώτο διάστημα που έμενα μόνη μου παρατήρησα ότι δυσκολευόμουν στα έξοδα του σούπερ μάρκετ, όμως μέχρι σήμερα οι τιμές ανεβαίνουν, σε όλα τα προϊόντα ανεξαιρέτως. Το μεγαλύτερο πλήγμα για μένα είναι τα λαχανικά και τα γαλακτοκομικά. Κυρίως όμως τα τελευταία, γιατί έχει εκτοξευθεί η τιμή του κιλού τους, ειδικά στα τυριά.

Γενικότερα, κάνω συγκρίσεις όχι μόνο στα προϊόντα που υπάρχουν σε ένα σούπερ μάρκετ, αλλά και στις αλυσίδες μεταξύ τους. Στα προϊόντα συγκρίνω πολύ περισσότερο τις τιμές κιλού και τις ποσότητες, για να δω από που μπορώ να κερδίσω την περισσότερη ποσότητα με την φθηνότερη τιμή. Έχω καταλάβει ότι μία συγκεκριμένη αλυσίδα με συμφέρει περισσότερο, καθώς έχει όχι μόνο καλύτερες τιμές αλλά και συχνότερες προσφορές, οπότε πλέον πηγαίνω αποκλειστικά σε αυτήν».

Η Κυριακή μένει στη Θεσσαλονίκη τα τελευταία 7 χρόνια και βιοπορίζεται μόνη της. Τα τελευταία 3 χρόνια συγκατοικεί, καθώς δεν μπορούσε να στηρίξει οικονομικά ένα διαμέρισμα με τον κατώτατο μισθό και με ενοίκιο που φτάνει τα 400 ευρώ για 40 τετραγωνικά. 

«Με την συγκάτοικό μου, έχουμε αποφασίσει πως το κομμάτι του σούπερ μάρκετ θα είναι κοινό, οπότε συνήθως κάνουμε μία μεγάλη επίσκεψη στις αρχές του μήνα για να γεμίσουμε το σπίτι. Βέβαια πάντα όλο κάτι θα λείψει και θα χρειαστεί να ξαναπάμε 2-3 φορές για μικροπράγματα που χρειαζόμαστε άμεσα. Η πρώτη μεγάλη αγορά κοστίζει συνήθως γύρω στα 100 ευρώ, οπότε αναλογικά 50 στην καθεμία και οι μικρότερες αγορές κοντά στα 10 ευρώ.

Η συγκάτοικος μου συμμετέχει στο Market Pass, οπότε έχουμε από εκεί μία οικονομική ενίσχυση. Εγώ από την άλλη, έχω μία βοήθεια από τον πατέρα μου, ο οποίος μέσω της δουλειάς του, μου έχει παραχωρήσει κάρτα με την οποία μπορώ να ψωνίζω από επιλεγμένα σούπερ μάρκετ, με ένα συγκεκριμένο όριο χρημάτων. Βέβαια και πάλι, με αυτές τις δύο ενισχύσεις φεύγουν αρκετά χρήματα από τους μισθούς μας, τα οποία σε καμία περίπτωση δεν περισσεύουν».

Η πραλίνα φουντουκιού για την Κυριακή αποτελεί πλέον είδος πολυτελείας και ενώ θέλει, δεν μπορεί με ευκολία να την αγοράζει: 

«Είναι πολλά πράγματα που παλαιότερα αγόραζα με ευκολία ή τα είχα σίγουρα στο πατρικό μου, αλλά πλέον φαντάζουν είδη πολυτελείας. Η πραλίνα φουντουκιού είναι ένα από αυτά, με την μεσαία συσκευασία να κοστίζει πλέον κοντά στα 5 ευρώ. Θυμάμαι σαν παιδί να έχουμε πάντα στο σπίτι το μεγάλο κεσεδάκι και τώρα σκεφτόμαστε αν μας περισσεύουν χρήματα για να την συμπεριλάβουμε στην λίστα του σούπερ μάρκετ.

Δεν κάνουμε συχνά σύγκριση τιμών καθώς λόγω των οικονομικών μας δυνατοτήτων, προτιμάμε μια συγκεκριμένη αλυσίδα που είναι φθηνότερη από τις υπόλοιπες. Ωστόσο, μέσω του e-katanalotis, πολλές φορές ελέγχουμε τις προσφορές. 

Επίσης για τα κρέατα, τα οποία παίρνουμε από σούπερ μάρκετ και όχι από κρεοπωλείο, επιλέγουμε μία άλλη αλυσίδα από αυτήν που πηγαίνουμε συνηθώς, γιατί παρά το γεγονός ότι είναι ακριβότερη, η ποιότητά της είναι καλύτερη».

Delivery ή σπιτικό φαγητό; Η απάντηση δεν είναι τόσο εύκολη, αν αναλογιστεί κανείς ότι τα υλικά για ένα ολοκληρωμένο σπιτικό γεύμα κοστίζουν περισσότερο από μία γρήγορη παραγγελία, όπως λέει η Κυριακή: 

«Έχει τύχει να περάσουμε περιόδους που παραγγέλνουμε αβέρτα από έξω και άλλες που μαγειρεύουμε συνέχεια. Σαφέστατα, συμφέρει περισσότερο το σπιτικό φαγητό, βέβαια όλα τα υλικά για ένα ολοκληρωμένο γεύμα «φουσκώνουν» πολύ τον λογαριασμό του σούπερ μάρκετ. Ειδικά, όταν πρόκειται για δύο άτομα και για να “κρατήσει” το φαγητό τουλάχιστον δύο μέρες. Ακόμη, αν κάποιος θέλει να κάνει μια πιο υγιεινή διατροφή με βιολογικά προϊόντα ή αν έχει ιδιαίτερες διατροφικές συνήθειες, όπως τον βιγκανισμό, οι τιμές στα συγκεκριμένα προϊόντα είναι ακόμη πιο αυξημένες!».

Ο Αντώνης είναι 32 χρόνων και μοιράζεται με τον αδερφό του τα έξοδα μιας επιχείρησης και ενός σπιτιού, μέσα στα οποία ανήκει και το σούπερ μάρκετ:

«Συνήθως πηγαίνω σούπερ μάρκετ μία με δύο φορές την εβδομάδα και ξοδεύω κοντά στα 30 ευρώ την εβδομάδα. Αυτήν την περίοδο οι τιμές στα προϊόντα μου φαίνονται πολύ αυξημένες και σίγουρα αυτό το κομμάτι των εξόδων καταλαμβάνει τουλάχιστον το 20% του μηνιαίου μισθού μου. Δεν συμβαδίζουν οι μισθοί με τις τιμές στα ράφια. Ένας νέος που προσπαθεί να αυτοσυντηρηθεί ή όπως στην δική μου περίπτωση να ανοίξει και να εδραιώσει μία δικιά του επιχείρηση, δεν τα καταφέρνει αξιοπρεπώς ή τα καταφέρνει με βοήθεια από τους γονείς του».

Τα πιο ακριβά προϊόντα στη λίστα του Αντώνη είναι τα αλλαντικά, τα γαλακτοκομικά και το λάδι:

«Είναι εξωφρενικές οι τιμές τους, ακόμα και στις “φθηνότερες” αλυσίδες. Δεν γνώριζα τις τιμές επικρατούν στο λάδι, καθώς έχουμε δική μας παραγωγή σαν οικογένεια και δεν αγοράζουμε από έξω. 

Ωστόσο, πρόσφατα τις παρατήρησα και συνειδητοποίησα ότι το λάδι έχει γίνει πλέον σαν το πετρέλαιο, με το ένα λίτρο να αγγίζει τα 16 ευρώ».

Δεν επιλέγω κάποιο συγκεκριμένο σούπερ μάρκετ, συνήθως πηγαίνω σε ένα από αυτά που είναι κοντά στο σπίτι μου. Συγκρίνω τα προϊόντα μεταξύ τους εννοείται, αλλά πότε ως προς την ποιότητα. Πάντα θα κοιτάξω την τιμή και θα πάρω το φθηνότερο, χωρίς να με νοιάζει ιδιαίτερα αν η ποιότητα του δεν είναι τόσο καλή, και αυτό γιατί δεν το αντέχει η τσέπη μου. Το μόνο ελαφρυντικό σε αυτήν την κατάσταση ίσως είναι το Market Pass, το οποίο βέβαια μερικές φορές αργεί να μπει ή τον τελευταίο μήνα για παράδειγμα δεν το έλαβα καθόλου».

Η Κωνσταντίνα μένει μόνη της εδώ και έξι χρόνια. Κοιτάει πάντα τις προσφορές στα φυλλάδια των σούπερ μάρκετ και προσπαθεί να βρει αυτό που την συμφέρει περισσότερο:

«Τα ψώνια μου είναι συνήθως πολύ συχνά, μπορεί και μέρα παρά μέρα, καθώς προτιμώ να πηγαίνω πολλές φορές στο σούπερ μάρκετ και να ξοδεύω μικροποσά. Οι τιμές όχι απλά έχουν ανέβει, αλλά μπορεί και να έχουν διπλασιαστεί ή και τριπλασιαστεί, από όταν άρχισα να σπουδάζω και να μένω μόνη μου. Ψωνίζω από δύο συγκεκριμένες αλυσίδες εναλλάξ, ανάλογα με τις τιμές τους. Ακριβότερα σε σχέση με το παρελθόν, μου φαίνονται κυρίως τα είδη υγιεινής και τα απορρυπαντικά, αλλά δεν μπορείς να τα αποφύγεις. 

Πάντα κοιτάω τις προσφορές και εάν βλέπω ότι κάτι είναι σε καλή τιμή, μπορεί να το αγοράσω ακόμα και αν δεν το έχω άμεση ανάγκη. Τώρα με την Μόνιμη Μείωση Τιμής, παίρνω αρκετά όσπρια που έχω αντιληφθεί ότι έχουν μειωθεί σημαντικά οι τιμές τους».

Ενώ το delivery αποτελούσε μέρος της καθημερινότητας της Κωνσταντίνας, πλέον έχει «κοπεί μαχαίρι»:

«Νομίζω πάντα το να μαγειρέψεις μόνος σου συμφέρει περισσότερο, μιας και το φαγητό θα μείνει για αρκετές μέρες, ωστόσο, οι τιμές για ένα μονάχα γεύμα μπορούν να ξεφύγουν. Το καθημερινό delivery, ενώ κάποια χρόνια πριν ήταν βιώσιμο ως έναν βαθμό, πλέον χρεώνεται μέχρι και 3 ευρώ η παράδοση και αναρωτιέμαι αν μπορώ, να παραγγείλω έστω και μία φορά την εβδομάδα. Ευτυχώς, υπάρχουν και τα ταπεράκια από γιαγιά και μαμά, γιατί χωρίς αυτά δεν θα τα έβγαζα πέρα!».

Ο οικονομολόγος και μέλος του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδας Π.Τ. Θράκης, Μενέλαος Μαλτέζος, τονίζει στην parallaxi, ότι ο πληθωρισμός στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή ξεπερνά κατά πολύ τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης:

«Είμαστε από τις χώρες με τον μεγαλύτερο πληθωρισμό στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ειδικά στα προϊόντα άμεσης ανάγκης, δηλαδή, τα τρόφιμα και τα καθημερινά είδη διαβίωσης, όπου οι τιμές ξεπερνούν κατά πολύ τον μέσο πληθωρισμό. Για τον μήνα Σεπτέμβριο ο πληθωρισμός στα τρόφιμα στην Ελλάδα άγγιξε το 9,4%».

Ο κ. Μαλτέζος εξηγεί ότι η ακρίβεια στα προϊόντα σε συνδυασμό με τους χαμηλούς μισθούς που λαμβάνουν οι νέοι, κάνει τις συνθήκες διαβίωσης μη αξιοπρεπείς και δημιουργεί επιπτώσεις όπως ένα τεράστιο κύμα μετανάστευσης, που ζημιώνει περαιτέρω την οικονομία της χώρας: 

«Σύμφωνα με στοιχεία του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΕΣΕΕ πάνω από το 15% των νέων, τουλάχιστον μέχρι τα 24 έτη, βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας. Τα νέα άτομα έχουν ελαστικές μορφές εργασίας, δηλαδή είτε δουλεύουν με μειωμένη απασχόληση, είτε με εκ περιτροπής εργασία. Αυτό σημαίνει ότι οι αμοιβές τους είναι πολύ χαμηλές και σε συνδυασμό με την ακρίβεια και τον πληθωρισμό, τον οποίο συναντούμε και βιώνουμε καθημερινά στα σούπερ μάρκετ, η ζωή της νέας γενιάς γίνεται πολύ δύσκολη, καθώς, δυσκολεύεται να έχει μια αξιοπρεπή διαβίωση.

Τις επιπτώσεις που έχει αυτό για την οικονομία της Ελλάδας τις συναντούμε αρχικά με το brain drain, καθώς νέοι επιστήμονες – όχι εργατικά χέρια όπως παλαιότερα –  φεύγουν σε ευρωπαϊκές χώρες για αναζήτηση εργασίας. Από την άλλη επιτείνεται το δημογραφικό πρόβλημα, αφού σε συνδυασμό με τη δημογραφική γήρανση του πληθυσμού, τα νέα ζευγάρια διστάζουν να δημιουργήσουν οικογένειες, λόγω των χαμηλών εισοδημάτων και της ακρίβειας.

Τέλος, ένα μεγάλο κομμάτι των νέων στρέφεται στο δημόσιο, όπως στον στρατό και την αστυνομία, για να μπορεί να εξασφαλίσει έστω και τα ελάχιστα για την επιβίωσή του. Όλα τα παραπάνω λειτουργούν σαν τροχοπέδη στα όνειρα των νέων μιας και δεν μπορούν να δημιουργήσουν αυτό που επιθυμούν στη χώρα τους και στρέφονται στην μετανάστευση, η οποία αποτελεί μεγάλο πλήγμα για την οικονομία της χώρας.»