«Δικαίωμα των καταναλωτών στην επισκευή»: Νέοι κανόνες για πιο εύκολες και οικονομικές επισκευές

Κίνητρα ετοιμάζονται για τους καταναλωτές, (κουπόνια, επιδοτήσεις, κλπ) προκειμένου να επισκευάζουν αντί να αντικαθιστούν προϊόντα.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε την Οδηγία για το «δικαίωμα των καταναλωτών στην επισκευή» και σταδιακά θα ξεκινήσει η διαδικασία ενσωμάτωσης της από τα κράτη μέλη, με την οποία αντιμετωπίζονται προβλήματα όπως το υπερβολικό κόστος επισκευής μέσω της διαφανούς τιμολόγησης των ανταλλακτικών, ενισχύεται ένα ανοιχτό οικοσύστημα επισκευής και αντιμετωπίζονται οι άδικες πρακτικές κατά της επισκευής από τους κατασκευαστές.

Η επισκευή αναμένεται να βοηθήσει το στόχο για βιώσιμη κατανάλωση, καθώς θα μειωθούν τα απόβλητα που παράγονται από την απόρριψη των αγαθών και θα περιοριστεί η ζήτηση πόρων, περιλαμβανομένης της ενέργειας, που προκαλείται από τη διαδικασία κατασκευής και πώλησης νέων προϊόντων που αντικαθιστούν ελαττωματικά αγαθά, καθώς και οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.

Υπενθυμίζεται ότι μεταξύ επισκευής και αγοράς νέου αγαθού, σημαντικό ρόλο παίζει το κόστος επισκευής, η ανθεκτικότητα, η διαθεσιμότητα και η εγγύτητα της υπηρεσίας επισκευής, καθώς και ο απαιτούμενος χρόνος για την επισκευή. Οπότε, σήμερα φαίνεται ευκολότερη η αντικατάσταση αντί της επισκευής των προϊόντων που καθίστανται ελαττωματικά, καθώς τα κίνητρα που παρέχονται στους καταναλωτές για επισκευή των προϊόντων τους μετά τη λήξη της νόμιμης εγγύησης είναι ανεπαρκή.

Η παραπάνω πρακτική αλλάζει με τη νέα Οδηγία να καθιστά την επισκευή ευκολότερη και οικονομικά αποδοτικότερη για τους καταναλωτές, τόσο εντός όσο και εκτός νόμιμης εγγύησης, σε αντίθεση με την αντικατάσταση των αγαθών ενώ, η αύξηση της ζήτησης εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε τόνωση του τομέα των επισκευών, παρέχοντας παράλληλα κίνητρα στους παραγωγούς και στους πωλητές για την ανάπτυξη πιο βιώσιμων επιχειρηματικών μοντέλων.

Σημειώνεται ότι το δικαίωμα των καταναλωτών για επισκευή, αφορά σε προϊόντα όπως πλυντήρια ρούχων και πιάτων, στεγνωτήρια ρούχων, ηλεκτρικές σκούπες, τηλέφωνα, υπολογιστές και ταμπλέτες και αγαθά που περιέχουν μπαταρίες ελαφρών μέσων μεταφοράς αλλά στόχος είναι να επεκταθεί και σε άλλα προϊόντα στο μέλλον καθώς στην Οδηγία αναφέρεται πως «προκειμένου να αξιοποιηθούν πλήρως τα οφέλη της, θα πρέπει να εφαρμόζεται σε όλα τα αγαθά».

Οι κύριοι άξονες της οδηγίας με τους κανόνες για πιο εύκολες και γρήγορες επισκευές είναι οι εξής:

– Υποχρέωση των κατασκευαστών να επισκευάζουν τα προϊόντα τους σε λογικές τιμές και μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα μετά τη λήξη της νόμιμης εγγύησης. Σχετικά με το χρόνο της εγγύησης, προκειμένου να παρακινηθούν οι καταναλωτές να επιλέγουν την επισκευή, παρατείνεται η περίοδος ευθύνης κατά 12 μήνες, οι οποίοι θα πρέπει να προστεθούν στην απομένουσα περίοδο ευθύνης για το αγαθό. Η παράταση αυτή θα πρέπει να εφαρμόζεται άπαξ. Ωστόσο, τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να παράσχουν περαιτέρω κίνητρα για επισκευή, προβλέποντας πρόσθετες παρατάσεις της ευθύνης του πωλητή σε περίπτωση νέας επισκευής. Τα κράτη μέλη θα μπορούσαν επίσης να θεσπίσουν ή να διατηρήσουν κανόνες που να παρατείνουν την ευθύνη του πωλητή σε περίπτωση επισκευής για περιόδους μεγαλύτερες των 12 μηνών.

– Πρόσβαση των καταναλωτών σε ανταλλακτικά, εργαλεία και τεχνικές πληροφορίες. Οι καταναλωτές θα μπορούν να πληροφορούνται σε ειδικό έντυπο την τιμή και τον απαιτούμενο χρόνο για κάθε υπηρεσία επισκευής ανάλογα με τη βλάβη που διαπιστώθηκε, ώστε να μπορούν να αξιολογούν και να συγκρίνουν τις εν λόγω υπηρεσίες.

– Κίνητρα υπέρ της επισκευής προϊόντων, π.χ. κουπόνια και επιδοτήσεις. Όπως ορίζεται, τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν τουλάχιστον ένα μέτρο που να προωθεί την επισκευή. Τα μέτρα αυτά θα μπορούσαν να είναι οικονομικού ή μη οικονομικού χαρακτήρα. Τα μέτρα μη οικονομικού χαρακτήρα θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν ενημερωτικές εκστρατείες ή στήριξη επισκευαστικών πρωτοβουλιών τοπικών κοινοτήτων με άμεσους τρόπους, όπως η παροχή χώρων για εργαστήρια επισκευής ή για συνεδριάσεις, για παράδειγμα σε κοινοτικά ή πολιτιστικά κέντρα. Τα μέτρα οικονομικού χαρακτήρα θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να λάβουν τη μορφή κουπονιών επισκευής, ταμείων επισκευής, στήριξης ή δημιουργίας τοπικών ή περιφερειακών επιγραμμικών πλατφορμών επισκευής, οργάνωσης ή χρηματοδότησης προγραμμάτων κατάρτισης για την απόκτηση ειδικών δεξιοτήτων επισκευής ή φορολογικών μέτρων.

– Προκειμένου να στηριχθούν οι καταναλωτές και να δοθούν κίνητρα για επισκευή, ο πωλητής θα πρέπει, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες της σχετικής κατηγορίας αγαθών, να δανείζει δωρεάν στον καταναλωτή ένα αγαθό αντικατάστασης, εάν η επισκευή δεν ολοκληρώθηκε μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα ή χωρίς σημαντική ενόχληση του καταναλωτή. Αυτό το αγαθό αντικατάστασης θα μπορούσε επίσης να είναι ανακαινισμένο αγαθό. Επιπλέον, ο πωλητής θα πρέπει και πάλι να αναλαμβάνει την επισκευή μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα. Η παροχή δανεικού αγαθού καθ’ όλη τη διάρκεια της επισκευής μπορεί να αποτρέψει σημαντική ενόχληση του καταναλωτή, αλλά δεν μπορεί να δικαιολογήσει υπέρμετρα μεγάλο χρονικό διάστημα επισκευής. Επιπλέον, σε περίπτωση που επιλεγεί η αντικατάσταση ως τρόπος επανόρθωσης και κατόπιν αιτήματος του καταναλωτή, ο πωλητής θα μπορούσε να παράσχει στον καταναλωτή ανακαινισμένο αγαθό.

– Διαδικτυακές πλατφόρμες θα βοηθούν τους καταναλωτές να βρίσκουν καταστήματα που προσφέρουν επισκευές και ανακατασκευασμένα προϊόντα. Πιο αναλυτικά, η Επιτροπή θα δημιουργήσει δωρεάν ευρωπαϊκή επιγραμμική πλατφόρμα για επισκευές. Η ευρωπαϊκή επιγραμμική πλατφόρμα θα πρέπει να αποτελείται από εθνικά τμήματα και να είναι σε θέση να φιλοξενεί, κατά περίπτωση, πωλητές ανακαινισμένων αγαθών, αγοραστές ελαττωματικών αγαθών προς ανακαίνιση ή συμπληρωματικά μέσα, όπως επισκευαστικές πρωτοβουλίες τοπικών κοινοτήτων.

– Οι κατασκευαστές θα υποχρεούνται να προσφέρουν ανταλλακτικά και εργαλεία σε λογικές τιμές και θα απαγορεύεται να χρησιμοποιούν συμβατικές ρήτρες, υλικό και λογισμικό που εμποδίζουν τις επισκευές. Ειδικότερα, δεν θα μπορούν να εμποδίζουν τη χρήση μεταχειρισμένων ανταλλακτικών ή ανταλλακτικών τρισδιάστατης εκτύπωσης από ανεξάρτητους επισκευαστές, ούτε θα μπορούν να αρνούνται την επισκευή ενός προϊόντος αποκλειστικά για οικονομικούς λόγους ή επειδή το προϊόν έχει επισκευαστεί προηγουμένως από κάποιον άλλο.

Όπως υπογραμμίζεται «οι πρακτικές των εμπόρων που ωθούν τους καταναλωτές να πιστεύουν ότι τα αγαθά τους δεν μπορούν να επισκευαστούν λόγω προηγούμενης επισκευής ή επιθεώρησης από ανεξάρτητο επισκευαστή, μη επαγγελματία επισκευαστή ή τελικούς χρήστες ή οι ψευδείς ισχυρισμοί ότι η εν λόγω επισκευή ή επιθεώρηση δημιουργεί κινδύνους ασφάλειας, παραπλανώντας έτσι τους καταναλωτές, θα μπορούσαν, όπου συντρέχει περίπτωση, να συνιστούν αθέμιτες εμπορικές πρακτικές».

Επίσης ξεκαθαρίζεται ότι οι απαιτήσεις δυνατότητας επισκευής δεν υποχρεώνουν τους κατασκευαστές να επισκευάζουν ελαττωματικά αγαθά, αλλά διασφαλίζουν ότι αυτά μπορούν να επισκευαστούν ενώ προβλέπεται ότι η υποχρέωση επισκευής θα πρέπει να ισχύει και σε περιπτώσεις όπου ο κατασκευαστής είναι εγκατεστημένος εκτός της Ένωσης. Για να μπορούν οι καταναλωτές να απευθύνονται σε οικονομικό φορέα εγκατεστημένο εντός της Ένωσης για την εκπλήρωση αυτής της υποχρέωσης, η οδηγία προβλέπει σειρά εναλλακτικών οικονομικών φορέων που υποχρεούνται να εκπληρώσουν την υποχρέωση επισκευής του κατασκευαστή σε αυτές τις περιπτώσεις. Αυτό αναμένεται να επιτρέψει σε κατασκευαστές εγκατεστημένους εκτός της Ένωσης να οργανώσουν και να εκπληρώσουν την υποχρέωση επισκευής που υπέχουν εντός της Ένωσης.